قرآن‌پژوهان و مفسران برای کشف ترتیب نزول سوره‌های قرآن، دو روش دارند: یکی روش اجتهادی محض که بدون توجه به روایات ترتیب نزول و براساس ویژگی های ظاهری یا محتوایی سوره‌ها ترتیب نزول آن‌ها را مشخص می کنند؛ دوم روش روایی محض که روش رایج متقدمان بوده است. در این روش برای شناسایی ترتیب نزول سوره‌های قرآن، به نقل روایات ترتیب نزول بسنده می‌کردند. در این نوشتار برای نخستین بار روش جدیدی را به نام روش رو...

نگاهی گذرا به جایگاه ارزشمند زن در قرآن و پاسخ به برخی از شبهات قرآنی در موضوع حقوق و وظایف زن است.  نویسنده، نخست به منزلت زن در قرآن اشاره کرده و قوّامیّت مردان بر زنان را در قرآن بخاطر سرپرستی مرد بر خانواده می داند که این سرپرستی به ویژگی های وجودی مرد و وظایفی که عرف زندگی زناشویی بر عهده او می گذارد بازمی گردد. سپس به موضوع چرایی اینکه سهم مرد، دو برابر زن است، پرداخته و دلیل آن را وظایف سن...

بیان‏ المعانی نخستین تفسیر تنزیلی است که در آن تمامی سوره های قرآن کریم را با الهام از مصحف امام علی(ع) و تکیه بر سیاق و نظم آیات و توجه به مقتضیات زمان نزول، از منظری تاریخی و بر اساس ترتیب نزول مورد بررسی قرار داده است. او بهترین روش تفسیری را روشی می داند که در بستر عصر نزول قرآن و بر اساس ترتیب نزول آن باشد. از آنجا که قرآن کریم به زبان عربی نازل شده، درک و فهم و تفسیر آن، آشنایی با علوم اد...

این موضوع موضوعی جدید است و کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته و پژوهش های اندکی در مورد آن به انجام رسیده است ،این موضوع دارای اهمیت و فوائد ویژه ای است چرا که با شناخت صحیح اهداف نزول قرآن و با توجه به اهداف کلی و جزئی آن و شناساندن آن به مفسران و محققان می توان نوع نگاه آنان را به قرآن مورد تاثیر قرار داد واین مسئله امری بدیهی است که نوع نگاه مفسر تاثیر مستقیمی در تفسیر وی از قرآن دارد ،چرا که...

نویسنده تفسیر فی ظلال میان آیات قرآن ارتباط می بیند و این ارتباط را با عناوینی چون موضوع، هدف، جو، محور و شخصیت بیان می کند. یکی از عوامل ارتباط میان آیات، موضوع سوره است. سید قطب موضوعی مداری سوره های قرآن را باور دارد و در جای جای تفسیر خویش برخی سوره ها را تک موضوع و شماری را چند موضوع معرفی می کند. عامل دیگر پیوند آیات، غرض سوره است. نویسنده تفسیر فی ظلال هدفمندی سوره های قرآن را پذیراست و ...

فضای نزول از موضوعات نوپدید در عرص? علوم قرآن است که با سبب نزول که از دور? نزول قرآن مطرح بوده است؛ متناظر بوده و در طول آن می ایستد. این اصطلاح برای نخستین بار توسط آیه الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم تعریف شد و چندی از جوانب و زوایای آن روشن گردید. این پژوهش بر آن است تا تعریف ارائه شده را به مطالعه و بررسی بگیرد و فضای نزول را به عنوان یک اصطلاح قرآنی متناظر با «سبب نزول» و «جو نزول» اثبات ک...

تاریخ گذاری سوره های قرآن، دانشی است که پیرامون تعیین دقیق یا تقریبی تاریخ و ترتیب نزول این واحدهای وحیانی بحث می کند. محمد عزّه دروزه در «تفسیر الحدیث» با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیش ترین تلاش را در این مورد با استفاده از آیات قرآن، فهرست های ترتیب نزول و منابع روایی انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود که از باورهایش در زمینه علوم قرآنی و مباحث تاریخی به دست آمده،...

چکیده واقعۀ غدیر در جریان تاریخ اسلام، از سال دهم هجری تا به امروز، چالش برانگیزترین مسئله میان مدرسۀ اهل بیت (علیهم السّلام) و مدرسۀ عامه بوده است. آیات غدیر از حیث شأن نزول، پژوهش های بسیاری از فریقین را به خود جذب کرده است. در مقالۀ حاضر برآنیم تا با برشمردن ویژگی های انبیا (ع) و ارزیابی امامت به عنوان پشتوانه و قرین رسالت در قرآن، و نیز با توجه به نقش اساسی اسباب النزول در تفسیر آیات و بیان ...

واژه «الْأَبْتَر» یکی از واژگان معناساز و دارای ویژگی های منحصربه فرد زبانی و فرازبانی در سوره کوثر است. این واژه یکی از شاخص های مهم «اعجاز بیانی» در سوره کوثر به شمار می آید. این پژوهش بر آن است با استفاده از دانش ایتمولوژی یا ریشه شناسی، ابتدا مفهوم دقیقی از این واژه ارائه نموده، با بررسی «تطور مفهومی» واژه یا همان معناشناسی تاریخی، سیر تطور معنایی آن را در سه دوره زمانی پیش از نزول قرآن کریم، د...

نوشتار حاضر از چگونگی مواجهه قرآن با فرهنگ ها و سنت های عصر نزول سخن می گوید. در باور نویسنده، قرآن به چهار روش با فرهنگ زمان نزول مواجهه کرده است: ۱- فرهنگ گزینی ۲- تأیید و تثبیت فرهنگی ۳- فرهنگ زدایی ۴- جایگزینی نویسنده با آوردن نمونه های متعدد به توضیح هر یک از روش های چهارگانه پرداخته و در بخش فرهنگ زدایی از مسائلی چون قاطعیت در نفی عناصر منفی، اقدام های عملی در فرهنگ زدایی، روش های تدریجی،...