حکمت و عرفان در هر کشوری از کشورهای اسلامی، بخشی از شیرازۀ زندگی و فرهنگ و آیین آن جامعه را تشکیل می دهد. قرن هفتم ﻫ.ق (سیزدهم میلادی)، عصر طلایی تصوّف و اوج اندیشه های عرفان اسلامی است، به طوری که عرفای این دوره چون ابن عربی، صدرالدین قونوی، جلال الدین محمد بلخی (مولوی)، نجم کُبری و... تأثیر معنوی به سزایی در سرزمین های اسلامی گذاشته اند. خواجه افضل الدین محمد مرقی کاشانی نیز از عرفا و حکمای نیک...

شیخ نجم‌الدین رازی (573 – 654 هـ) در کنار آثار عدیده‌ای که درباره مسائل عرفانی دارد، رساله‌ای نیز به نام «عشق و عقل» یا «معیار الصدق فی مصداق العشق» دارد که در آن به پرسش‌های یکی از دوستانش پاسخ داده است. این پرسش‌های سه‌گانه عبارتند از: 1 - آیا عشق و عقل آنگاه که به کمالِ خود می‌رسند، تضادی با هم دارند یا نه؟ 2 - چرا آنجا که عقل بیش‌تر و شریف‌تر است، عشق نیز ثابت‌تر و ظریف‌تر است (با عنایت به...

در این مقاله ابتدا مفهوم خیال از دیدگاه حکیمان مسلمان تعریف و سپس مفهوم تجرد و اقسام آن به نحو مختصر ذکر شده و آنگاه به موضوع تجرد خیال پرداخته شده است. از دیدگاه ابن سینا، قوة خیال مادی است و در هیچیک از آثارش حتی المباحثات تجرد خیال را نپذیرفته است. فخر الدین رازی ادراک خیالی را مجرد دانسته و براهینی بر نفی مادیت آن ذکر کرده است. صدر المتألهین معتقد است که رأی او دربارة قوة خیال و تجرد آن بی ...

در سیر تطور عرفان اسلامی، قرن هفتم، به سبب تلاقی مشرب  های مختلف اهمیت ویژه-ای دارد. یکی از چهره های برجسته این دوره سعدالدین حمویه (م: 649 ﻫ. ق) است که علی-رغم جایگاه مهمش در عرفان اسلامی، اطلاعات زیادی درباره وی در دست نیست و هر منبعی که ما را در شناخت بیشتر او و پیرامونیان او یاری دهد، بی تردید از اهمیتی خاص برخوردار است. مراد المریدین، نوشته نوشناخته خواجه غیاث الدین هبه الله ابن یوسف ابن ا...

نجم‌الدین اربکان پدر اسلام سیاسی مدرن در سایۀ دموکراسی در ترکیه است. در حقیقت ایشان در سایۀ دموکراسی در ترکیه دست به تأسیس احزاب سیاسی مختلفی (مانند حزب نظام ملی، حزب رفاه و حزب فضیلت و ...) می‌زند و تلاش می‌کند تا اسلام را دوباره در جامعۀ ترکیه احیا کند. لیکن پرسش اصلی این پژوهش این است که نسبت میان دین و دولت در اندیشۀ نجم‌الدین اربکان چگونه قابل تبیین است؟ شایان یادآوری است که در این نوشتار ...

خواجه شرف الدین شاپور (ارجاسب) تهرانی رازی، تخلص به "فریبی، شاپور، شاهپور" ازگویندگان شیعی مذهب نیمه دوم قرن دهم ونیمهء اول قرن یازدهم است. او ازگویندگان اولیه سبک هندی است که غالب ویژگی های این سبک در شعر او به چشم می خورد. درکنار سبک هندی، سبک خراسانی، عراقی و مکتب وقوع نیز بر شعر او تاثیر گذارده است. بنابراین سبک او تلفیقی از سبک های رایج زبان فارسی است و مرحلهء گذر شعر فارسی از سبک عراقی به...

رساله حاضر تحت عناوین ذیل مباحث کلامی شعر فارسی را از آغاز قرن هفتم هجر مورد مطالعه قرار می دهد : علم کلام - تاثیر علم کلام در شعر فارسی - بررسی مسائل کلامی در شعر فارسی - فردوسی - فرخی - عنصری - فخرالدین اسعد گرگانی - اسدی طوسی - قطران تبریزی - ناصر خسرو - ازرقی هروی - حکیم سنائی - عمعق بخارایی - قوای رازی - انوری - سوزنی سمرقندی - رشید وطواط - جمال الدین عبدالرزاق - خاقانی - ظهیر فاریابی - نظ...

در این مقاله ابتدا مفهوم خیال از دیدگاه حکیمان مسلمان تعریف و سپس مفهوم تجرد و اقسام آن به نحو مختصر ذکر شده و آنگاه به موضوع تجرد خیال پرداخته شده است. از دیدگاه ابن سینا، قوة خیال مادی است و در هیچیک از آثارش حتی المباحثات تجرد خیال را نپذیرفته است. فخر الدین رازی ادراک خیالی را مجرد دانسته و براهینی بر نفی مادیت آن ذکر کرده است. صدر المتألهین معتقد است که رأی او دربارة قوة خیال و تجرد آن بی ...

قاعده لطف پیشینه ای طولانی در مباحث استدلالی علم کلام دارد و همواره مورد استناد متکلمان در استدلال و اثبات عقاید دینی قرار گرفته و می گیرد؛ شایسته است در تبیین جایگاه این قاعده در علم کلام، دیدگاه متکلمان نامدار مورد توجه قرار گیرد و پیشینه این قاعده شناخته شود. پژوهش حاضر مروری تاریخی بر دیدگاه متکلم شیعی خواجه نصیر الدین طوسی و متکلم اشعری فخر الدین رازی دارد و موارد استدلال و استناد به قاعده...