پژوهش حاضر تحلیل اشعار ابن‌هانی اندلسی از منظر دینی و عقیدتی است. ابن‌هانی، شاعر شیعه مذهب اندلس، زبان شعرش را در راه عقیده و مذهب خود به کار بست و از آن به عنوان ابزاری برای بیان عقاید مذهبی خود استفاده کرد. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که امامت رکن اصلی اصول عقیدتی تشیّع است و ابن‌هانی در بخش مدحی قصاید خود، به ذکر و تبین آن می‌پردازد. ارکان اصلی مطرح در باب امامت به این شکل قابل ترسیم است: 1. ضرورت...

بطورکلی در ادب فارسی تالیف یا ترجمه های مستقل درمورد آثار و احوال شاعران و ادیبان اندلسی بسیار اندک است و کمتر به مطالعه آثار و احوال بزرگان این سرزمین ، آداب و رسوم رایج در آن توجه شده است. از آنجا که بررسی احوال بزرگان و برجستگان هر ملتی در ادوار مختلف می تواند بسیاری از آداب و رسوم و جریانات موجود در آن دوره را با خود منعکس کند ، لذا با توجه به چنین نیازی در ادب فارسی که در باره ادب اندلس اح...

فتوحات مسلمانان در دورۀ اموی، زمینه‌ساز ورود اسلام به اسپانیا و دگرگونی فرهنگ و هنر آندلس، به‌ویژه منسوجات این دوران، از منظر طراحی نقوش بود. برخی محققان، منسوجات اسپانیای اسلامی را تداوم سنت طراحی منسوجات ایران ساسانی می‌دانند؛ اما پژوهش حاضر بر بنیاد این فرضیه شکل گرفته است که در منسوجات اندلس، به‌ویژه در دوران حکمرانی مرابطون و موحدون، شواهدی از نوآوری‌های منسوجات دوران هم‌عصر آنها، حکومت‌ها...

نظام آموزش اسلامی در مغرب عمدتا بر پایه حفظ و آموزش رسم الخط قرآن مبتنی بود و به علوم عقلی و استدلالی کمتر توجه می شد. از جمله علومی که در این ساختار آموزشی توانست تکاملی بایسته یابد، علم قرائت بود؛ این علم اگرچه به دلیل فعالیت علمای افریقیه و اندلس، نتوانست در سده های اولیه اسلامی در مغرب مجالی شایسته یابد، اما در سده هشتم به دلیل مهاجرت علمای اندلس به مغرب از یک سو و اهتمام سلاطین مرینی از سو...

هدف از این پژوهش امکان‌سنجی تأثیر و تأثر و مقایسه دو مکتب عرفانی «ابن‌عربی» و «قبالای نبوی»  ابوالعافیه از طریق مطالعه اسرار حروف در این دو مکتب با توجه به خاستگاه جغرافیایی مشترک آنها، یعنی اندلس در عصر شکوفایی نهضت ترجمه، است. این تحقیق از طریق بررسی مستندات تاریخی (روش برون‌متنی) و همچنین تحلیل کیفی آثار مکتوب به‌جا‌مانده از این دو سنت عرفانی (روش درون‌متنی) دنبال می‌شود. بدین‌منظور با مقایس...

ورود اسلام به سرزمین‌های مختلف، بنا بر شرایط فرهنگی و چگونگی تعامل مردم آن سرزمین‌ها با آیین اسلام، پیامدهای متفاوتی به دنبال داشته است. مسلمانان به عنوان حکمرانان سرزمین‌های تازه فتح‌شده، قوانین مذهبی و سیاسی جدیدی مبتنی بر آیین اسلام وضع می‌کردند و گاه نیز، عرف جامعه، فرهنگ منطقه و میراث تاریخی آن را در وضع مقررات جدید در نظر می‌گرفتند. اندلس یکی از سرزمین‌هایی بود که در اواخر قرن اول ق به تص...

موضوع زهد از دیرباز از جمله حوزه های مورد توجه عرفا و ادبای اسلامی و از جمله مفاهیم و مضامین مشترک میان آنها بوده است. از دوره هایی که زهد در ادبیات عرب و به ویژه شعر به صورت موضوع مستقلی گسترش یافت، دوره ی اندلس است. ابو اسحاق البیری، شاعر و فقیه مالکی اواخر عصر امویان و دوره ی ملوک الطوائف در اندلس، یکی از بزرگترین شاعران زهدیه سرا در ادب عربی است که مضامین و معانی زهد را در قصایدی بلند و با ...

پس از شکل‌گیری حکومت اسلامی توسط پیامبر در یثرب، مدنیت اسلامی نیز پایه‌گذاری نمادین شد. درپی گسترش اسلام در جزیره‌العرب، بین‌النهرین، ایران، روم، مصر، ماوراء‌النهر، شمال آفریقا و سرانجام جنوب اروپا، تمدن نوپای اسلامی وارد مرحله جدیدی گردید. لذا تلاش بیشتر برای تعاملات فرهنگی و نیز شکوفایی، توسعه و انتقال تمدن اسلامی احساس شد. اسپانیای اسلامی قبل از ورود مسلمانان به لحاظ فرهنگی و تمدنی وضعیت منا...

سفرنامه نویسی یکی از فنون ادبی است. سفرنامه نویسان مغرب و اندلس در نگارش، گردآوری و تدوین سفرنامه‌هایشان، ویژگی‌هایی خاص و مشترک دارند و خصلت بارز آن‌ها توجّه و نگارش سفرنامه‌های ادبی است. یکی از این سفرنامه نویسان، ابو عبدالله عبدری صاحب «الرحلّه المغربیه» در قرن هفتم هجری می‌باشد. از دلایل سفر وی ادا کردن فریضه‌ حج، کسبِ دانش از بزرگان و تجارت بوده است. سفرنامه‌ وی شامل توصیف احوال مردم، مکان‌ها...

گناباد با پیشینه بسیار کهن و با غنای فرهنگی ارزشمند در بردارنده مجموعه گران قدری است که با مطالعه در تاریخ این سرزمین با ابعاد مختلف آن آشنا می شویم. از جمله این ارزشها ظهور و رشد دانشوران و فرهیختکان شیعه گنابادی است. افرادی که هر یک در تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین نقش داشته اند، چون قاسمی گنابادی، پروین گنابادی در علم و ادب، بهلول گنابادی در علوم دینی و مبارزات ستم شاهی، ملاظفر گنابادی و د...