اشکالات و اختلافاتی که در متون درسی علم معانی وجود دارد باعث شده است جایگاه این شاخه علمی در میان علوم ادبی تضعیف و کارآیی های بالقوه آن در درک زیبایی و تحلیل مسائل ادبی پنهان شود. این اشکالات غالباً از فقدان روش علمی و نبود تعریف درست و دقیق از مبانی این دانش سرچشمه می گیرد. این پژوهش در جهت بازبینی، نقد و تبیین مبحث «حذف و ذکر» انجام شده است که یکی از بخش های مهم فنّ معانی است. حذف و ذکر از مهم...

هدف اصلی از پرسش در زبان خبر، طلب آگاهی است؛ امّا ادبیات هنرِ زیبا بیان کردن و تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب است. از آنجا که ارائه پیام به طور مستقیم چندان هنری و تأثیرگذار نیست، بدیهی است که پرسش در ادبیات در مفهوم اصلی خود به کار نرفته و دارای اغراض ثانوی باشد. علاوه بر این از آنجا که در ادبیات مخاطب مشخص و واقعی وجود ندارد، سوال ادبی غالباً بدون پاسخ باقی می‏ماند. در ادبیات خبر، امر، نهی و... به اق...

اسلوب تهکّم همواره یکی از متداول­ترین شیوه­های ادبی جهت تنبیه و هشیاری مخاطب بوده است. بدین صورت که متکلم جهت توهین، تحقیر و یا تنبیه مخاطب،لفظی را به­جای لفظی دیگر می آورد؛ مانند زمانی که مدح را به جای ذم و وعد را به جای وعید به کار گیرد. این صنعت بلاغی در هر دو علم معانی و بیان مورد نظر دانشمندان بلاغت بوده است و امام علی(ع) در بسیاری از خطبه­های نهج­البلاغه با اهداف مختلف از این صنعت ادبی بهر...

ترجمه قرآنِ آقای محمد باقر بهبودی با نام »معانی القرآن« مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. ناقد، برخلاف نظر مترجم که ترجمه خود را »تفسیر« می داند، معتقد است نه تنها در این اثر، ویژگی ها و ضرورتهای تفسیری مشهود نیست، بلکه تحمیل آرای شخصی بر قرآن در جای جای آن به چشم می خورد. از سوی دیگر، تعابیری در آن آمده است که احیاگر اندیشه های ناصواب قرون وسطایی و مسیحی درباره خدا، پیامبران، معاد و دیگر باورهای...

در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی تاریخی» یا «موضوع علم تاریخ». مطلب مورد بحث این مقاله فقط دانش تاریخ است و درباره ی موضوع علم تاریخ اصلا سخنی به میان نیامده است. در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی ت...

در این مقاله براساس مدل اجیل 3پارسونزی، کار مفهومی چند بعدی است و در چهار وجه اثبـاتی، شخصـیتی،اجتماعی و فرهنگی طبقهبندی میشود. در این بررسی هویت کاری )معانی و مقتضیات کار، ارزشها، انگیزههـاو خودپنداره شغلی( مهمترین نشانه فرهنگ کاری تلقی شده و عوامل مؤثر بر آن در سه سطح فردی، شـغلی وانتظارات اجتماعی بررسی شده است. ابزار گردآوری دادهها مصاحبه نیمهساختیافته بوده است. جمعیـت ایـن...

در این پژوهش موضوع نقش معماری در تداعی معانی و انتقال مفاهیم مورد بررسی تجربی قرار گرفته است و طرح مسئله ضرورت تناسب فرم و عملکرد معماری و همچنین اهمیت مسجد به لحاظ نقش خاص آن در نظام اجتماعی زندگی شهری و اهمیت معانی تداعی شده آن. زمینه ساز بررسی معماری بیرونی مسجد به تفکیک دو تیپ سنتی و نوآورانه در جهت تداعی معنا و انتقال مفهوم شد. 14 مسجد - 7 نمونه سنتی و 7 نمونه نوآورانه انتخاب شده اند. 4 گر...

طرح نظریه های گونه گون در تبیین «نظریه عقل» در اندیشه فیلسوف بر جسته ای همچون ابو نصر فارابی، مؤسس فلسفه اسلامی، موجب ابهام، تداخل و تعارض آراء گردیده و ضرورت پژوهشی عمیق توأم با تبیین نظریه صحیح را هویدا می گرداند. بر این پایه، نگارنده این مقاله می کوشد با تشریح ابعاد مختلف نگاه فارابی در مورد عقل و بررسی و تحلیل آن طی سه گفتار، به بررسی معانی مختلف عقل بپردازد و از این رهگذر، رویکرد فلسفی فار...

در این مقاله با نگاهی به ادبیات و آموزه های عرفانی عارفان مسلمان در سده های پیشین، با اشارۀ اجمالی به دغدغه های اجتماعی عارفان، این مسئله مورد بررسی قرار گرفته است که آیا اخلاق عرفانی صرفاً یک اخلاق فردی فارغ و بی اعتنا به زندگی اجتماعی است، یا اینکه به زندگی اجتماعی و نهادهای اجتماعی توجه و اعتنا دارد. در این راستا، پس از تبیین مفهوم اخلاق اجتماعی و برشمردن معانی آن، به عوامل و آموزه های تحذیرد...