نظریه تحلیل گفتمان انتقادی از روش‌های نو و کیفی در بررسی متون است و به جای چیستی توصیف گفتمان، از چگونگی و چرایی تولید آن سخن می‌گوید. بر پایه­ این نظریه، میان متن و زمینه­ متن رابطه­ تعاملی وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه­ تئوری فرکلاف، سعی دارد چگونگی تعامل گفتمان علوی با گفتمان خوارج را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی کند. امام علی (ع) به منظور اقناع مخاطبان، نخست سر...

نوشتۀ حاضر به تحلیل گفتمان رمان «نیمۀ غایب» نوشتۀ حسین سناپور می پردازد و با تکیه بر رویکرد پساساختگرای تحلیل گفتمان لاکلو و موف، نشان می دهد که سناپور در این رمان جدال سنت و تجدد را در جامعۀ شهری دهۀ شصت ایران بازنمایی کرده و از میان چشم انداز های مختلفی که می توان در این­ باره اتخاذ کرد، مسئلۀ هویت و بازیابی آن را انتخاب کرده است. این بررسی نشان می دهد که متن سناپور، تمام تعارض های گفتمان های...

هویت از منظر قائلین به گفتمان، دستاورد گفتمان است و در ظرف آن شکل می گیرد. هر هویتی محصول گفتمان خاصی است و می توان آن را همچون فرآیند، فهم کرد و به آن جنبه تاریخی و در حال شدن داد. از آن جا که گفتمان، امری سیال و نسبی است هویت نیز امری متغیر و دگرگون است. گفتمان در حقیقت محصول نظام علم و ساختار زبانی است که نظامی خاص از نمادها و معانی را شکل داده است. گفتمان، نظام معنایی وسیع تری از زبان است و...

تحلیل گفتمان انتقادی، به‌منزله رویکرد میان‌رشته‌ای، فراتر از صورت‌های زبانی به بررسی ایدئولوژی و قدرت که بازتاب‌دهنده اوضاع اجتماعی و فرهنگی فضای حاکم بر جامعه است، می‌پردازد. ازآنجاکه قدرت حاکم بر هر جامعه‌ای گفتمان آن جامعه را سامان می‌بخشد، این رویکرد چگونگی پیوند آثار ادبی با قدرت مسلط بر جامعه را در سه لایه توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می‌کند. فرکلاف در آغاز، از منظر زبان‌شناختی به تحلیل متو...

چکیده در تحلیل انتقادی گفتمان، فرض بر این است که زبان آن آیینه ی شفافی نیست که حقایق را به تمامی بازمی نمایاند، بلکه تحت تأثیر عوامل متعدد بیرونی و درونی، حقایق را معوج و تحریف شده نمایش می دهد و این تحریف و چگونگی رخداد آن نشان از اعمال قدرت آشکار و نهانِ نهادهای اجتماعی و تاریخی دارد. بنابراین عمده ترین هدف تحلیل انتقادی گفتمان، کشف راهبردها و ابزارهای گفتمان مداری است که منجر به ایجاد سلطه ...

اصطلاح «ده‌دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می‌شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه باعث ایجاد گسست گفتمانی و انتساب دو حکم مغایر به این روش معامله شده است. برخی از ابزارهای گفتمان فرکلاف مانند نظام نقش‌گرای هلیدی می‌تواند در تحلیل و شناخت حکم این روش معامله موثر باشد؛ ام...

در این مقاله، دو ویژگی متنی انسجام و پیوستگی در نظریه های مطرح گفتمانی بررسی و بر اساس نتایج آن چارچوبی تلفیقی برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح گفتمان ارائه شده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که نظریه های مختلف گفتمانی هر یک به چه میزانی به مشخصه های متنی انسجام و پیوستگی پرداخته اند و کدام نظریه ها می توانند سازوکارهای عملیاتی ساده و مناسبی را برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح ...

فرکلاف ابتدا از موضعی زبان­شناختی به متون انضمامی می­پردازد و سپس گفتمان­هایی را که متن به آنها متکی­ است شناسایی کرده و نحوۀ وابستگی آنها به نظریه­های کلان اجتماعی را توضیح می­دهد. هدف فرکلاف آگاهی زبانی انتقادی به مصرف­کنندگان متون است. هر متنی خوانندگان را به سوی فهم خاصی از واقعیت رهنمون می­سازد. شناسایی انتقادی گفتمان­های مستتر در متن و آگاهی بخشی به مخاطبین در هنگام قرائت متن دل­مشغولی اص...

تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی نوین در تحلیل گفتمان است که در دهه‌های اخیر، در طیف وسیعی از پژوهش‌ها در رشته‌های ادبیات و روان‌شناسی به کار گرفته شده است. اگرچه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی رابطۀ زبان، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را در اولویت قرار می‌دهد، اما ادبیات ملت‌ها را نیز می‌توان در چارچوب گفتمان انتقادی و نقد زبان‌شناختی تحلیل و تفسیر کرد. تاریخ بیهقی از جمله آثاری است که بررسی آن در چارچوب ...