در اخلاق و تهذیب نفس عواملی وجود دارند که سالک را در طی مسیر کمال کمک می کنند موانعی وجود دارند که جلوی سلوک سالک را می گیرند و خود این موانع شدت و ضعف دارند. یکی از قوی ترین و مهلک ترین موانع برای طی مسیر بندگی عبارتست از غفلت، عرفا در عرفان و سلوک عملی، اولین منزل را یقظه می دانند و این بدان معناست که اولین گام در حرکت و سلوک رهایی از دام غفلت است بررسی غفلت از منظر حضرت امیر المومنین علی? بس...

در آیاتی از قرآن کریم از محبت خداوند به آدمیان و محبت عده‌ای از آدمیان به خداوند سخن گفته شده است. ملاصدرا با تعریف محبت به «ابتهاج به امر موافق»، حقیقت آن را در خداوند می‌داند و بیان می‌کند که اطلاق محبت بر غیر خداوند مجازی است؛ همان‌گونه که اطلاق وجود بر غیر او به مجاز است. بنابراین هر ممکنی جهتی از جهات کمال خداوندی است و محبت خداوند به ذاتش، محبت به تمامی ممکنات است؛ اما ممکنات در قبول تجلی...

بررسی ماهیت ساختار امّت واحده شامل اهداف و ویژگی‌های آن مبتنی بر رویکرد غایت‌شناسانه در نگاه نظام‌مند یکپارچه با بهره‌گیری از آیات قرآنی و روش توصیفی‌تحلیلی مد نظر این نوشتار است. برای تحقق این منظور متن مقاله با مبحث نظریه سیستم‌ها به ‌عنوان نوعی روش‌شناسی علمی و نگرش به جهان آغاز شده که بر پایه به‌کارگیری رویکرد سیستمی انجام می‌گیرد، و کوشیده‌ایم بحث به‌ گونه‌ای پیش رود که به تبیین تفکر سیستمی...

استکمال انسان از دیدگاه فلاسفه امری پذیرفته‌شده است. نفس انسان دارای دو ساحت عالی و سافل است. انسان با دو ابزار علم و عمل می‌تواند در جهت عالی نفس سیر کرده، مراحل استکمال را طی کند یا از کمال فاصله بگیرد و جهت سافل وجودش را تقویت کند. نوشتار حاضر موانعی را بررسی می‌کند که بر سر راه عمل استکمال‌بخش قرار می‌گیرند و سیر انسان در مسیر سعادت و غایت حقیقی را، که همان قرب خدا و مقام خلیفةاللهی است، با...

هدف غایی در تعلیم و تربیت اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. متخصصان تعلیم و تربیت اسلامی اهداف متفاوتی را به‌عنوان هدف غایی مطرح کرده‌اند؛ اهدافی چون قرب الی الله، حیات طیبه، خلیفة الله، فناء فی الله و رضوان الله را به‌عنوان هدف غایی تربیت اسلامی مطرح کرده‌اند، در حالی که هدف غایی یکی بیش نیست. سؤال این است که براساس آیات و روایات، هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی کدام یک از این اهداف است. ای...

ناصرخسرو - قصیده سرای نامدار قرن پنجم - شاعری شیعی مذهب، دوستدار اهل بیت(ع) و معتقد به مبارزه با دشمنان آل رسول(ص) و جهل و ستم و تزویر است. این شاعر برجسته یادآور سیّد حمیری - شاعر شیعی و متعهد قرن دوم- در ادبیات عرب است. از آنجا که این دو شاعر ایرانی و عرب، شعر را نه هدف بلکه وسیله­ای برای بیان اعتقادات خود می­دانند و به سرودن اشعار اعتراضی و اعتقادی شهرت دارند، بر اساس سروده هایشان می­توان سیم...

در کتب معتبر حدیثی، متنی از امام رضا(ع) با موضوع تشریح اصول و مبانی دین اسلام نقل شده است که همچون رساله ای جامع و کامل در باب احکام دین خدا، فرائض، سنن و اعتقادات مذهب تشیع می باشد. اگرچه این رساله در پاسخ به درخواست مأمون عباسی توسط آن امام همام نگارش یافته اما صرف نظر از اهداف سیاسی مأمون از چنین درخواستی، آنچه امروزه برای شیعیان و محبین ائمه اطهار(ع) ارزشمند و قابل توجه می باشد، نگاشته مکتو...

«کشف¬المحجوب هجویری از امّهات آثار عرفانی است که هم از نظر سبک نوشتار و ساختار آن و هم از حیث موضوع و محتوا سرمشقی برای آفرینش کتب عرفانی پس از خود بوده است. یکی از اصطلاحات عرفانی بنیادین این کتاب «حجاب» است؛ هجویری می‌کوشد تا با تقسیم‌بندی دقیق آن به دو نوع: 1ـ حجاب رینی (= ذاتی) 2ـ حجاب غینی (= صفتی)، با شواهد قرآنی به توضیح آنها بپردازد. وی هدف خود را از تألیف این اثر، کشف (= پیدا کردن، بیان...

یکی از واژگان آشنای حوزه­ عرفان و تصوّف اسلامی، «فقر» است. این واژه، در ادب صوفیّه -که محصول اندیشه و تجارب متصوّفه و عرفای بزرگ ایرانی و اسلامی است- فراتر از معنای لفظی و حقیقی‌اش، در اغلب متون عرفانی، کاربردی وسیع و چندسویه یافته است؛ به این معنا که فقر از آنِ بنده است و در مقابل آن، غنا مختصّ ذات باری‌تعالی است. گاهی پرتگاه هلاکت است وآدمی را تا مرز خروج از دین پیش می‌برد و گاهی به مصداق حدیث «أا...

شناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی می‌توان از استدلال‌های عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانه‌ای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه روان‌شناختی داشت و از گزاره‌های قرآنی به عنوان تکمیل و تایید بهره‌مند شدیم؛ بدین صورت که با توجه به مبانی فلسفی صدرا بد...