در جامعۀ ایران قبل از انقلاب اسلامی مباحثی شکل گرفت که این مباحث به شکل دو گفتمان رقیب با محوریت عبدالکریم سروش و رضا داوری به بعد از انقلاب کشیده شد. گفتمان سروش با علایق دینی و متأثر از تجربیات و اندیشه‌های اسلامی، فلسفۀ علم پوپر، دقت‌های منطقی و معرفت‌شناختی فلسفۀ تحلیلی و لیبرالیسم آگاهانه در پی سازگاری با مدرنیته بود. گفتمان داوری با علایق دینی و هویتی به تأثیر از هایدگر و فلسفۀ قاره‌ای به...

این مقاله، نخست به دو نکته اشاره شده است: اهمیت مبحث فلسفه اخلاق و اهمیت سعادت و شقاوت. در اصل مسئله سعادت و شقاوت ابهامی وجود ندارد، زیرا هر انسانی فطرتا طالب و گریزان از شقاوت است، اما شناخت حقیقت سعادت و شقاوت و عوامل آن، مشکل است و در این باره نظریه های مختلفی وجود دارد.مطالب اصلی مقاله در سه مرحله ارائه شده است: مرحله اول به معنای لغوی سعادت و شقاوت پرداخته؛ مرحله دوم درباره دیدگاه فلاسفه ...

ویتگنشتاین در تبعید عنوان کتابی است به قلم جیمز سی. کلاگ، استاد فلسفه در دانشگاه ویرجینیا-تک، که در سال 2011م توسط انتشارات دانشگاه mit منتشر، و اخیراً نیز ترجمه ای فارسی از آن به قلم نگارنده، توسّط نشر ققنوس روانۀ بازار کتاب شده است. در این مقاله خواهم کوشید که ضمن ارائۀ یک چشم انداز کلّی از مدّعیات اصلی کلاگ در این کتاب، به ظرفیّت این مدعیّات در زمینه سازیِ کسب درکی هرچه سازوارتر از زوایای متنوّع فلس...

پرسش اساسی این مقاله آن است که آیا در تمدن ایران و اسلام مفهوم فناوری و یا چیزی شبیه به آن مطرح بوده است یا خیر؟ پاسخ این تحقیق مثبت است و فرضیه نگارنده بر آن است که فارابی برای اولین بار مفهوم فناوری را به صورت علمی مطرح کرده و پیرامون آن نظریه پردازی کرده است. در این مقاله تعاریف فناوری مطرح و سپس از رابطه علم و فناوری سخن خواهد رفت و آنگاه به شرح بیان فارابی از علم حیل و نتایج حاصل از آن پرد...

چکیده نویسندگان مقالۀ حاضر با تکیه بر معرفت شناسی پیشینی و پسینی، در پی بررسی مفهوم عدالت از دیدگاه های مختلف در اندیشۀ سیاسی غرب و اسلام هستند، که نمود آن را می توان در جدال اندیشه ورزی تاریخ مند و فراتاریخ مندگرایی در بحث عدالت مشاهده کرد. لذا، با انتخاب روش تفهمیِ حامد ابوزید، تلاش شده است تا در دو بخش مجزا و با گزینش اندیشمندانی از سه دورۀ کلاسیک، جدید، و معاصر مغرب زمین از یک طرف و برخی از...

قول به ماهیتی مستقل از ارادۀ آدمیان برای تکنولوژیِ، از سوی هر اندیشمندی که ارائه شود، تأثیرات درازدامنی بر کل منظومۀ تأملات او دربارۀ تکنولوژی بر جای می نهد. هایدگر را در زمرۀ قائلین به ماهیت مستقل برای تکنولوژی (ذات گرایان یا essentialists) آورده اند. رأی هایدگر به این ماهیت، مؤکد و سازگار با سایر پاره های تفکر او در باب تکنولوژی است. این قول حتی تا نهایت فلسفه ورزی او دربارۀ تکنولوژی یعنی آنجا...

فلسفۀ میان فرهنگی یکی از گرایش های جدید فلسفی است که بر آموزه های مجموعه ای از فیلسوفان و پژوهشگرانی اطلاق می شود که با برداشتی مشترک از شرایط دنیای معاصر در پی تدوین و تنظیم اصولی برای مفاهمه، گفتگو و همزیستی بین فرهنگ ها هستند. این فلسفه خود را نه فلسفه ای در کنار سایر فلسفه ها، بلکه خود را حاوی اصولی می داند که متفکران از فرهنگ های مختلف می توانند با نظر بدان، اندیشه ورزی و پژوهش های خود را ...

در این مقاله، ابتدا ویژگی آگاهی کیفی به اختصار مورد بحث قرار گرفته و در ادامه آموزۀ نوخاسته گرایی وجودشناختی در مورد ویژگی ها مطرح شده و شاخصه های مفهومی ویژگی های نوخاسته بررسی می شود. سیستمی بودن، بدیع بودن، داشتن علّی بدیع، تحویل ناپذیری کارکردی و وابستگی به سطح پایه به عنوان شاخصه های ویژگی های نوخاسته تمیز داده می شوند. در ادامه، دیدگاه علّی در مورد نحوۀ وابستگی ویژگی های نوخاسته به ویژگی ها...

جستار پیش‌رو، که متکفل نقد و بررسی کتاب فلسفۀ عملی کانت از نقد به آموزه نوشتۀ گری بنهم است، با روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و براساس برداشت ناقد از اثر موردبحث، درصدد نشان‌دادن این است که این اثر، علاوه‌براین‌که طرح جدیدی در خوانش فلسفۀ عملی کانت درمی‌اندازد، از برخی جنبه‌ها نیز اشکالاتی جدی را متوجه خود می‌بیند. برخی از این کاستی‌ها عبارت‌اند از: شفاف‌نبودن متن، گزینشی‌بودن مطالب، ارائه‌نکردن نتی...

در این مقاله به دنبال فهم اندیشۀ فلسفی دریدا و رفع ابهام آن هستیم؛ پاسخ ما به این ابهام آن است که دریدا را باید پیش از هرچیز در چارچوب مباحثِ امانوئل لویناس فهمید و قرار داد. این جایگذاری درید،ا در نوع خود، بسیار کلیدی است و معنای ضمنی فلسفۀ او را متفاوت می­سازد. دلیل این تحول آن است که در خوانش عمومی دریدا را در درجۀ نخست وارث نیچه و پس از آن هایدگر می­دانند که در افق فکری آن دو و در سنت نقد مت...