اراده در انسان همراه با تصور، تصدیق و تغییرات نفسانی، حادث می شود. مسلماً این اراده، سزاوار ذات واجب الوجودی خداوند، نیست. از سوی دیگر، می دانیم ذات باری تعالی از ازل متصف به جمیع صفات کمالی است. اراده نیز از صفات کمال است و بنابراین، عقلا ذات باری تعالی نمی تواند خالی از این کمالِ ازلی باشد. لذا ملاصدرا در همه آثار فلسفی خود، اراده را از صفات ذاتی و همان علم، شوق و ابتهاجِ خداوند به نظام اصلح می ...

برخی معتقدند، اعمال حقوقی با اراده باطنی  به وجود می­آید و اعلام اراده تنها کاشف از قصد درونی است. در صورت تعارض بین اراده ظاهری و باطنی، مطلقاً ترجیح با اراده باطنی است. طرفداران اراده  ظاهری سازنده اعمال حقوقی را اراده اظهارشده می­دانند و برای آن اعتبار مطلق  قایلند؛ هرچند قصدی وجود نداشته باشد. دراین مقاله قایل به تفصیل هستیم، بدین معنی که نه صرف اراده باطنی و نه اراده ظاهری فاقد قصد، دارای ا...

ویتگنشتاین در تفکر متقدم خود فلسفه را نقد زبان و هدف رساله منطقی ـ فلسفی را مرز نهادن میان گفتنی و ناگفتنی ( نشان دادنی) و یا به تعبیری میان علم تجربی از یک سو و اخلاق از سوی دیگر قرار داده­است. و این بخش اخیر را مهمتر می­داند. چنین هدف­گذاریی شباهت رساله را پروژه کانتی در نقد عقل محض نشان می­دهد. پرسش اصلی این مقاله این است که آیا با توجه به مشابهت های کلی این دو پروژه، می­توان گفت ویتگنشتاین ...

مسأله­ «جبر و اختیار» یا «حریّت اراده» در عرض موضوعاتی دیگر چون امامت، خیر و شر، تشبیه و تنزیه و علم خداوند، یکی از مضامین پر بسامدی است که در حوزه­ کلام، فلسفه و عرفان اسلامی پیوسته مورد توجه متکلمان، فیلسوفان و عارفان بزرگ اسلامی بوده است؛ چنانکه عین­القضات همدانی، از عارفان بزرگ مکتب خسروانی، این مفهوم را در متون منثور عرفانی فارسی، در دو حوزه­ عاشقانه و کلامی- فلسفی مورد بررسی قرار داده و در...

در بحث رابطه عقل و ایمان به‌‌عنوان یکی از مباحث مهم در حوزه الهیات و فلسفه، توماس آکویناس یکى از متکلمان برجسته مسیحى در قرون وسطا بارویکرد عقل‌گرایى خود، عقل را مستقل از ایمان، بلکه حاکم بر آن مى‌داند. در عقل‌گرایی جدید نیز که دکارت مؤسس آن دانسته می‌شود، چیزی فراتر از عقل وجود ندارد؛ به عبارت دیگر هر آنچه با عقل قابل شناسایی نباشد، در حوزه معرفت قرار نمی‌گیرد. هرچند دکارت و توماس آشکارا دو رو...

چکیده ( حدود آزادی اراده ی زوجین در تعیین مهریه ) پس از وقوع عقد نکاح، زن و شوهر به حکم قانون و تعهّدات خویش، حقوق و تکالیف گوناگونی در برابر هم پیدا می کنند. بعضی از این حقوق مثل نفقه و مهریه جنبه ی مالی داشته و موجب ایجاد رابطه ی حقوقی بین زوجین می گردد. مهریه در عقد نکاح یک تعهّد یا شرط ضمن عقد محسوب می شود. پیشنهاد مهریه ی سنگین از جانب زوجه و قبول آن از طرف زوج، در سال های اخیر بصورت یک م...

ضعف اراده معادل واژه ی یونانی آکراسیا و به معنای عمل تعمدی فاعل برخلاف حکم خویش به بهترین است. این مساله نخستین بار در فلسفه توسط سقراط مطرح شد. او بر این باور بود که امیال و شهوات را چنان قدرتی نیست که بتوانند بر خرد چیره شده و باعث شوند تا آدمی برخلاف آن چه خوب می داند عمل کند. در دوره ی معاصر دیویدسن به طور جدی تلاش کرد تا در راستای حمایت از امکان پذیری ضعف اراده، برخی از ناسازگاری های حاصل ...

خیال به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای ادراکی انسان، نقش موثری در رفتار انسان ها و سعادت آن ها دارد. مقالۀ حاضر با هدف تبیین ماهیت خیال، ماهیت اراده و چگونگی ارتباط خیال و اراده در نفس انسان تدوین گردیده است. روش مورد استفاده در این مقاله تحلیل متون صدرایی و استنتاج بوده است. خیال واسطۀ بین احساس و تعقل است و وظیفۀ حفظ، بازسازی و جعل (انشا) صور ذهنی را برعهده دارد. اراده به عنوان میل، خواست و ق...

با اینکه کانت نوشته­های قابل توجهی در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی دارد، آراء وی در این حوزه عموماً در سایه فلسفه نظری وی و نیز فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی هگل واقع شده و بنابراین، کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته است. اما برای درک اهمیت آراء سیاسی و اجتماعی کانت لازم است آراء او در این زمینه در نسبت با آراء پیشینیان وی خوانده شود. در این مقاله قصد داریم فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی کانت را در امتداد آراء ژان ژا...

رابطۀ خدا و جهان که در حوزۀ اندیشه­های انسانی عمری به درازای تفکر بشر دارد، جزو بنیادی­ترین مسائل فلسفه و کلام در دنیای اسلام به­شمار می­آید . چرایی و چگونگی پیدایش نظام آفرینش ، تناقض­نماهایی نظیر وحدت و کثرت ،  حادث و قدیم، اراده و ضرورت علّی، اول­الاوائل، آخر­الاواخر و ... اندکی از بی­شمار مسائل فلسفی است که آرامش و قرار را از ذهن متفکران در طول تاریخ گرفته است. پیدایش دیدگاه­های طبیعت گرایان...