فخر یکی از فنون شعر غنایی است که شاعر در آن به ویژگی های بارز و برجسته ی خود و قومش می بالد و همواره از این غرض برای ارضای تمایلات درونی خود و دفاع از قوم و قبیله اش سود می جوید. این فنّ در ادوار گذشته ی ادبیات عرب بابی وسیع را به خود اختصاص داده است و دلیل اصلی آن منازعات و درگیری های قومی و تعصّبات قبیله ای بود. همچنین با پیشرفت و توسعه ی قلمرو اسلامی مضامین دیگری بر مضامین سابق افزوده شد و فخر...

عصمت انبیاء از دیرباز برای متکلمان مسلمان مسأل های مهم بوده است. یکی از این متکلمان فخررازی (متوفی 606 ه ق) است. او از عالمان برجسته ی اهل سنت و اشعری مذهب م یباشد کهپیامبران الهی را معصوم م یداند. ولی معتقد است عصمت برای ایشان در دوران پس از بعثت ضروریاست و نه قبل از آن. وی بر این باور است که شخص زمانی به مقام عصمت دست م ییابد که درجسم یا روح خود ویژگی ای داشته باشد که به واسطه ی آن از انجام گ...

خواجه ی طوسی از متکلمین امامیه است که داعیه ی حسن و قبح عقلی را دارد. بنابراین او باید در هر امری به عقل و روش عقلی مراجعه کند و حال آنکه روش نقلی و استفاده از آیات و روایات برایش غیر معمول نیست. خصوصا در بحث ایمان، دلایل نقلی بسیاری را مطرح می کند. فخر رازی نیز متفکر پر آوازه ی اشعری است که او را بر خلاف اشعری بودنش، فردی عقل گرا می یابیم. در این زمینه چند احتمال به ذهن متبادر می شود: الف- ...

شاهرخ از پادشاهان تیموری به فرهنگ دوستی و هنرپروری شهرت داشت.38 سال سلطنت او (850-812 ) همراه بود از حمایت از دانشمندان، فرهنگ و هنر در هرات و خراسان و سمرقند. این پژوهش در جهت بررسی علل گسترش فرهنگ و هنر و رواج زبان فارسی ، با تیکه بر نقش وزرای دوره شاهرخ ، نوشته شده است . نقش وزرای ایرانی در جهت دادن به خواسته ها و علایق شاهرخ، قابل توجه ، تأمل و بررسی است. شیوه و ضوابط انتخاب وزیران در دوره...

ظاهر برخی از آیات و روایات از جواز و برخی دیگر از عدم جواز رؤیت خداوند حکایت می‌کنند. فخرالدین رازی به استناد نصوص دسته اول، رؤیت بصری خداوند را جایز دانسته است؛ اما آن را مستلزم جسمانیّت و جهت‌داشتن خداوند نمی‌داند. وی نصوص دسته دوم را برخلاف ظاهرشان تأویل می‌کند. علّامه طباطبایی هر دو دسته از آیات و روایات را منطبق با ظاهرشان تفسیر می‌کند و تعارض ظاهری میان آن‌ها را با این نظریّه حل می‌کند که رؤ...

فخر رازی، متکلم و مفسر شهیر اهل سنت، نویسنده ای پرتألیف و توانا در تحلیل مباحث کلامی است. همین امر یکی از دلایل صعوبت فهم نظر نهایی وی در برخی مسائل است و دیدگاه او در برخی مسائل متزلزل و مبهم به نظر می رسد که از آن جمله می توان به مسئله «مصداق شناسی معصوم» اشاره نمود. رازی همانند بسیاری از متکلمان مسلمان، وجود معصوم را جهت حفظ شریعت از تغییر و تحریف ضروری می داند. وی در کتاب المطالب العالیه در...

نظام الدین استرآبادی از شاعران توانمد قرن نهم و دهم هجری است که شعرش از ابعادی چند اهمیت دارد، پیش‌تازی در تغییر سبک از عراقی به هندی و عنایت خاص به ادبیات شیعی، شعر او را در عهد خود کم‌نظیر ساخته است. دیوان نظام، نخستین بار در سال1391 از سوی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی چاپ شد. نویسندگان مقاله با قیاس متن چاپ شده انتشارات مجلس شورای اسلامی با نسخه‌های مورد استفاده، نارسایی‌ها ...