از زمینه‌هایی که در اشعار دورة اولیة شاعران ادب فارسی نمودی آشکار و انکارناشدنی دارد، وجود عناصر اشرافی در جوف تصویر و خیال‌پردازی سخن‌سرایان است. یکی از شاعرانی که به جهت اتّصال به دربار و زندگی اشرافی خود، بی‌گمان در بازتاب این عناصر در شعرش برکنار نمانده، ابوالنجم‌احمدبن‌قوص‌بن‌احمد منوچهری دامغانی (432 هـ.ق) است. تاکنون توجه بیش‌تر پژوهندگان معطوف به جلوه‌های تصویری و وجوه مشترک شعر این شاعر...

در روند تبدیل کلام از سطح عادی به سطح ادبی و هنری، تصاویر شاعرانه ‏یا صور خیال نقشی انکارناپذیر دارند. تصویر‌آفرینی‌های هر شاعر، ریشه در زندگی ‏بیرونی و درونی و شخصیت آن شاعر دارد که آگاهانه یا ناآگاهانه در شعر او تجلی ‏می‌یابد.‏ از برجسته‌ترین زمینه‌های استفاده از تصاویر، توصیف طبیعت است. در ‏میان توصیفات متنوع و رنگارنگ از طبیعت در شعر فارسی، منظره‌ی طلوع و ‏غروب، درخششی خاص دارد.‏ هدف کلی ...

مطالعۀ شعر از دیدگاه زبان‌‌شناسی، تمام نشانه‌‌های کلامی در دستگاه‌‌های گوناگون شعری را بررسی می‌‌کند. زبان‌‌شناس ساختارگرا نیز با بررسی عناصر زبانی گوناگون، مسایل معناشناسی را در تمام سطوح زبان تحلیل می‌‌کند و دستگاه‌‌های عروضی، آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی را در خدمت معنا و ادبیّت متن قرار می‌‌دهد. هدف این پژوهش، بررسی این دستگاه‌‌ها در ارتباط با ساختار و محتوای شعر و نقش هر یک در ایجاد توازن و...

چکیده داستان، برشی از رخدادهای زندگی (واقعی یا خیالی) در قفس خیال انگیز فکر نویسنده است که آگاهانه در کمند زمان و مکان آرام گرفته اند. فضای متمرکز ذهن نویسنده، گزارش این حوادث را از سرگردانی در بیکران هستی رهایی بخشیده تا روایت آنها با خواننده به اشتراک گزارده شود و این، هنرِ نویسنده است. داستان در ادبیات امروز جهان، تبلور خلاقیت نویسندگانی است که در آفرینش آثار داستانیِ تازه، مورد اقبال خوانندگا...

موضوع اصلی این مقاله به بررسی قوه خیال وجایگاه آن در مراتب هستی انسان وتجرد آن ازنگاه ملاصدرا اختصاص دارد . شناخت نفس ومراتب آن به ویژه قوه خیال درسیر اندیشه ملاصدرا اهمیت بنیادی دارد قوه خیال درواقع ، ازیک سو پیوند میان جهان طبیعت وجهان وراء طبیعت بشمارمی آید ، وازسوی دیگر ، آگاهی حسی واگاهی عقلی انسان رابه یکدیگر مرتبط می سازد .به سخن دیگر ، آگاهی خیالی میان دوآگاهی حسی وعقلی قرارداد تاگسست ا...

تبیین رفتارهای ارادی و سازوکارها و قانونمندی حاکم بر نظام تصمیم‌گیری آدمی در طول تاریخ دغدغه اندیشمندان بوده است. فلاسفه زنجیره‌ای معروف برای شکل‌گیری اراده ترسیم می‌کنند که از «تصور»، شروع شده به «تصدیق به فایده» می‌رسد، از آن به شوق و آنگاه شوق اکید عبور می‌کند و در نهایت اراده شکل می‌گیرد. در این نوشتار تلاش شده است عناصر شناختی این زنجیره بازنگری و تکمیل شود. این پژوهش با روش کتاب‌خ...

تصویر یکی از اساسی ترین و پرکابردترین اصطلاحات در نقد ادبی است. این مقاله به ماهیت تصویر در ادبیات پرداخته است. مفهوم لغوی آن در زبان انگلیسی و معادل فارسی آن را بیان کرده آنگاه به بررسی چند تعریف مشهور از ایما‍ژ پرداخته است.

نظامی در مخزن­الاسرار از میان عناصر صور خیال، از آرایۀ تمثیل بهره­های فراوانی گرفته است تا بدین وسیله بتواند مفاهیم و مقاصد مورد نظر خویش را که سرشار از نکات تعلیمی و اخلاقی ناب است به بهترین شکل ممکن برای خوانندگان خود بیان کند. مخزن­الاسرار نظامی از جمله آثاری است که شخصیت­ حیوانات در آن نقش­های مختلفی را ایفا می­کنند؛ حیوانات در این اثر، برخلاف باورهای عامیانه که تنها چهرۀ منفی دارند، گاه چه...

امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه‌‌های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه‌‌های مختلفی در قالب حکایت‌‌های تمثیلی، داستان‌‌های تعلیمی و موعظه‌‌های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن‌جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش ...