شیخ کلینی برای تألیف کتاب الکافی از منابع و مکتوبات پیش از خود استفاده کرده و طریقی به آن کتاب‌ها داشته است، اما مطالب برخی از این منابع هم با واسطه کتاب‌های نسل‌های بعد به دست شیخ کلینی رسیده است. در این نوشتار، به معرفی برخی از منابع تاریخی مورد استفاده شیخ کلینی می‌پردازیم. شیخ کلینی از کتاب سلیم بن قیس، کتاب‌های جابر بن یزید جعفی، ابان بن تغلب، ابو محمد جعفری، ابو اسحاق احمری نهاوندی، اخبار...

نقد و بررسی «تفسیر امام حسن عسکری(ع)» از حیث سندی و محتوایی و صحت و سقم انتسابش به آن حضرت(ع) است. نویسنده پس از گزارش سبک و سند تفسیر به بررسی شخصیت رجالی مفسّر استرآبادی - مهم ترین راوی تفسیر حاضر - پرداخته و از مجموع گفته ها و اظهار نظر موافقان و مخالفان به این نتیجه رسیده است که دلیلی بر تضعیف و دلیل منصوصی بر توثیق وی وجود ندارد. بنابراین، مفسّر استرآبادی مجهول الحال است، جز اینکه گروهی از ر...

از جمله موضوعات مربوط به مکه و حج، که هم از نظر فقهی دانستنی، و هم از نظر تاریخی و جغرافیایی جالب است، حرم و حدود و مرزهای آن است. حریم مقدس خاصی که از شش طرف، مکه را احاطه کرده، «حرم» و بیرون آن «حِلّ» نامیده می‌شود.آنچه در زیر می‌خوانید ترجمه بخشی از کتاب «شفاءالغرام باخبار البلد الحرام» تألیف تقی‌الدین محمد بن احمد بن علی الفأسی المکی المالکی (775- 832 ه.) است که حرم را از جهات گوناگون مو...

بخشی از کتاب بیاض و سواد1 تألیف خواجه ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی در سفینة تبریز موجود است. این بخش باقی‌‌مانده‌‌ای از یک تلخیص البیاض و السواد است و بیش‌تر‌‌ دربرگیرندة اقوال کوتاه آن است. بررسی این باقی‌مانده نشان می‌‌دهد که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، کاتب سفینه، در کتابت این بخش اغلاط و تصحیفات فراوانی مرتکب شده است. نادرستی‌‌های کتابتی او را می‌‌توان در چند بخش دسته‌‌بندی کرد: تصحیف در ...

حسن فرزند محمد حنفیه، از تابعان مدینه و از نوادگان علی (ع) بود. او عالمی فقیه و آگاه به اختلاف فتاوا و محدّثی می دانند که بر عالمان عصر خویش برتری داشته است. مورخان از او به عنوان نظریه پرداز اندیشه ارجا یاد کرده اند که برای نخستین بار در یک محفل مناظره در شهر مدینه درباره کشمکش میان علی (ع)، عثمان، طلحه و زبیر و حق و باطل بودن آنها، پس از مدتی سکوت و شنیدن سخن دیگران، بهترین راه حل را در این دا...

خوف و رجا از واژه هایی است که در فرهنگ عرفان اسلامی جایگاه ویژه ای داشته و از جمله ای نشانه هایی است که بیشترین ارتباط را با شناخت انسان ازپروردگار خویش دارند. تحقیق ایمان نزد هر شخص متوسط به بلوغ این دوصفت در وی است تا هنگامی که انسان متحلی به این دو صفت نباشد مومن تلقی نمی گردد. نظریه اهمیت این دوصفت وجایگاه آنها درحوزه های عرفان اسلامی، اقدام به بررسی آنها ازدو منظر نموده ایم. یکی دیدگاه ام...

هنجارگریزی یکی از وجوه «رستاخیز واژگان» بر مبنای زبان شناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه ها و نه ساختار عمیق و ژرفی، باعث لذت ادبی مخاطب می شود. هرچند نظریة هنجارگریزی توسط صورتگرایان روس مطرح شده است، اما مفهوم آن در آثار نقدی و بلاغی عرب با تعابیری چون «الإنتقال» ، «الإتساع» ، «الشجاعة» ، «الضرورة» و ... یافت می شود. ماهیت فرامنطقی، عقلی و عرفی معانی و حقایق عرفانی از یک سو و محدودیت حو...

چکیده موضوع مقاله‌ی حاضر تبیین منازل مسیر کاروان امام حسین(علیه السلام) در کتاب الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد دانشمند بزرگ شیعه، محمد بن محمد بن نعمان ملقب به شیخ مفید (د.413ه) است و هدف نویسنده بر ‌آن بوده که با پژوهش در متون کهن تاریخی و جغرافیایی سده‌های پیشین و سود جستن از منابع جدید، سیمایی از جغرافیای تاریخی این مناطق ارائه دهد چراکه تاکنون پژوهشگران و نویسندگان تنها به بیان ...