این مقاله با در نظر گرفتن معانی عرفی و اصطلاحی مختلفی که برای روشنفکری وجود دارد، به تبیین مفهوم روشنفکری حوزه­ای پرداخته و فرایند تاریخی و اجتماعی روشنفکری حوزه­ای را بر اساس معانی مختلفی که این ترکیب پیدا می­کند، دنبال می­کند. مقاله براساس سه معنا از روشنفکری به سه مفهوم از روشنفکری حوزه­ای می­رسد، و در سه بخش به شناسایی موقعیت تاریخی این سه مفهوم می­پردازد.

عقول در حکمت متعالیه در دو سلسله طولی و عرضی قرار دارند و همگی جواهری ممکن، ازلی، ابدی، عاقل و کلی می باشند. این جواهر مجرد که وجودشان در حکمت متعالیه کاملا پذیرفته شده است، نقش وجودشناختی خاصی در نظام فلسفی حکمت متعالیه دارند و بدون وجود آن ها، وجود عالم و ربط آن به ذات واحد و بسیط حق تعالی ناممکن خواهد بود. در این بین نقش عقول عرضیه که هر یک از آن ها، کار تدبیر یکی از انواع مادی را بر عهده دا...

بر مبنای کتابهای الیاقوت و النجاه، نظر و تعقل از منظر «نوبختی» و «الناصر لدین الله» مناط تکلیف است و واجب شمرده می شود. آن دو، خاستگاه حجیّت دین را عقل می دانند و در این دو اثر، سه کاربرد متفاوت را برای عقل برمی شمارند: اول؛ عقل را به عنوان ابزار استنباط و استدلال آموزه ها و معارف دین می دانند. دوم؛ عقل را به عنوان یکی از منابع معرفت و شناخت در کنار کتاب و سنت قرار می دهند. سوم؛ نگاه ابزاری به ع...

سخن آغازین هیأت تحریریه یکی از فضائل برجسته آدمی عقلانیّت است. بدون شک، هر که عقلش کامل‏تر است، بر دیگران برتری دارد. قطعا صحابه پیامبر اعظم| به لحاظ عقلانیّت یکسان نیستند. با سیری در معارف اسلامی و آثاری از اندیشمندان معلوم می‏شود که عقل به یک لحاظ به عقل نظری و عقل عملی، و به لحاظی دیگر به عقل جزئی و عقل کلّی، و به لحاظی دیگر به عقل فطری و عقل اکتسابی، و به لحاظی دیگر به عقل قدسی و عقل زمینی قاب...

این مقاله، فراگیری خوشه ای ویژگی های نحوی گزینة فاعل اجباری را در زبان انگلیسی، به عنوان زبان دوم فارسی زبانان، بررسی می کند. پژوهش ها نشانگر آنند که در فراگیری زبان اول، همبستگی های مشخصی بین پدیده های زبانی در ظاهر ناوابسته وجود دارد که در چارچوب نظریة «همه شمول و نیمه شمول» به عنوان تأثیر خوشه ای یک پدیدة نحوی بر پدیده های دیگر تعبیر می شود. برای نمونه، شواهد و قراینی وجود دارند که در زبان آ...

در چند سال گذشته پیشرفت آموزش عالی کشور و گسترش پژوهش های علمی بویژه در دانشگاه های ایران چشمگیر بوده است . با وجود این در برابر جهش های اقتصادی کشور و آهنگ سریع رشد صنعتی این ترقی ها کافی به نظر نمی رسد . باید پژوهش های علمی و فنی را تا رسیدن به هدف " خود بسندگی فنی" گسترش و تسریع دهیم . هفت مورد از دشواریهایی که به نظر نویسنده تا کنون در پیشبرد و توسعه پژوهش و تحقیق علمی مانع و عامل بازدارنده...

ابن­ سینا فیلسوف بزرگ و تأثیرگذار اسلامی در اسلام و غرب است که نظریه اتصال عقل به عقل فعال او یکی از اجزای مهم اندیشه وی و مؤثر بر فلاسفه بعدی است. این نظریه یکی از دو دیدگا­ه مطرح در شناخت­شناسی است و در ساختار هستی­شناسی و جهان­بینی الاهی قرار می­گیرد. همچنین از مصادیقِ یکی از دو نگرشِ کلان، درباره رابطه (ایجابی یا سلبی) عالم و انسان با مبادی و جزء دسته ایجابی است که خودِ انسان را هم نادیده نمی­...

کاربست‏های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آنعقل از مباحثی است که حکما انواع مختلفی از آن را تعریف نموده به گونه‏ای که برخی از آنها اشتراک لفظی و بعضی دیگر اشتراک معنوی و تشکیک در مراتب دارند. عقل در یک نگاهوجود شناختی دارای دو اصطلاح می‏باشد یکی جوهری مجرد و دیگری قوه مُدرِکه؛ که دومی در تفسیر استفاده می شود؛ کاربرد عقل در تفسیر در یک نگاه کلی‏نگر بر اساس نگاه به منابع اربعه اجتهاد و بهره‏گی...

نسبت عقل و اراده از جمله مهم ترین مسایلی است که همواره فیلسوفان شرق و غرب را به خود مشغول داشته است. این نسبت در اواخر قرون وسطی شکل تازه ای به خود گرفت و در سایه آن دو دیدگاه عقل گرایی و اراده گرایی ایجاد گردید. بحث از اراده گرایی و عقل گرایی در چهار حوزه کلام، متافیزیک، روان شناسی و اخلاق مطرح گشت. از میان متفکران مسلمان، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در هر چهار حوزه دارای دیدگاه خاصی است.

پژوهش حاضر به منظور ارائه و تطبیق دیدگاه شیخ الرئیس، ابوعلی سینا و صدرالمتألهین شیرازی در باب مراتب عقل انسان و ارتباط آن با عقل فعال تدوین یافته است. با توجه به اهمیت مسأله عقل انسان و نقش عقل فعال، به عنوان موجودی خارج از نفس انسانی در به فعلیت رساندن مراتب عقل انسان و استکمال قوه عاقله از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا، این پژوهش در نظر دارد که به ارائه و تطبیق دیدگاه این دو فیلسوف اسلامی در باب...