برای عارفان درمراحل سلوک ‘ مقامات و احوالی پیش می آید که تنها برای کسانی قابل فهم است که آن مراحل را طی کرده باشند . زیرا عرفان مانند هر علمی دیگر علاوه بر موضوع و مسائل خاص خود به روح لطیف و ذوق ظریف و عشق عفیف نیز نیاز دارد ‘ تا قابل فهم و درک شود . اما برای غیر عارف اگر بخواهد از راه مطالعه آن مسائل را بفهمد ناچار است آن مقدمات و مسائل را بداند . به این خاطر به بحث ((صحو))‘((سکر))‘((جمع))‘(...

 نظریة عشق الهی در عرفان ایرانی-اسلامی، تحول و تطوری خاص را پشت سر گذاشته و پس از تشکیل‌شدن در بستر جریان‌هایی خاص، تکامل یافته است. جوانب این نظریه در موضوعاتی مانند انواع و مراتب عشق، جواز یا عدم جواز انتساب آن به حضرت حق، رابطة عشق حقیقی با معشوق مجازی و رابطة عشق با هستی‌شناسی عرفانی، به اشکال مختلف و گاه متناقض در متون عرفانی مطرح شده است. مسئلة این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته...

عین القضات همدانی (490-525 هـ.ق) و یوحنا صلیبی (1542-1591م) دو عارف صاحب نام از دو سنت بزرگ معنوی تاریخ بشر یعنی اسلام و مسیحیت اند. مطالعۀ آثار این دو همانندی های چشمگیری را نشان می دهد، همچون عشق الهی، مرگ عارفانه، وحدت یا اتحاد، ضرورت تجرّد، لزوم ارشاد پیر و اقتدا به مسیح. از این میان آنچه در مقایسۀ عرفان یوحنا و عین القضات شایان توجه بسیار است، مسئلۀ فنا و مرگ معنوی است. در تبیین رویکرد عین ...

صدرالمتألهین، براساس مبانی اصالت، وحدت و تشکیک وجود، عشق را مساوق هستی شمرده و آن‏ را برحسب مراتب وجود، در تمامی ذرات عالم، جاری دانسته است. او عشق را از نهاده‏های الهی در ذات آدمی برمی‏شمارد و آن ‏را سرشار از حکمت‏ها و مصلحت‏ها می‏داند. گرچه تبیین عشق، بر مبنای اصالت‏الوجود، از شاخصه­های تفکر صدرایی به‏شمار می‏رود، پیش از او، ابن‏سینا نیز در «رسالة‌‏العشق» خویش، به تحلیل وجودی عشق، بیان‌ احوال...

در عصر حاضر، گسترش روزافزون تمایل انسان‌ به باورهای الهی و توجه به دین و مذهب باعث گردیده تا جوامع مختلف بشری به حضور در اماکن مذهبی و زیارتی تمایل بیشتری نشان دهند. از طرفی نیز پدیده سالمندی در جهان کنونی و به‎خصوص ایران، به دلیل تغییرات جمعیت‌شناختی و کاهش میزان موالید و مرگ‎ومیر، رو به افزایش است. از طرفی دیگر، ایران کشوری مذهبی شناخته می‎شود و حضور روزافزون زائران و عبادت‎کنندگان سالمند در ...

با بررسی هایی که در کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه که به حق اخت القران نامیده شده است؛ صورت گرفت، مشخص شد عبادت و بندگی در این ادعیه مبارکه دارای جایگاه ویژه ای می باشد و امام (ع) به جنبه های گوناگون این موضوع پرداخته است. امام سجاد (ع) شأن کبریایی حق تعالی را عظیم تر از آن می دانند که کسی بتواند حق عبادت او را به جای آورد؛ از این رو می فرمایند: احدی از افراد هرچند در عبادت خداوند کوشا باشد نمی ...

سعدی و افکارش از دیرباز محل مناقشه‌ای مهم بوده است: سعدی عارف است یا خیر؟ عرفان در نگاه او چه نسبت و کارکردی با اجتماع و جامعه‌اش دارد؟ و وقتی از عشق، به مثابه پرکاربردترین واژۀ کلیدی در آثارش، سخن می‌گوید از عشقی زمینی سخن می‌راند یا آسمانی؟ مقالۀ حاضر دو بخش عمده دارد؛ بخش نخست نگاه‌های برخی منتقدان و طرفداران سعدی را بررسی اجمالی می‌کند تا فضای سعدی‌ستیزی دگرباره یادآور خوانندۀ محترم شود. پا...

هدایت مخلوقات به سوی کمال از سنت های الهی است. دستگاه آفرینش با هدایت تکوینی، انواع موجودات را به سوی کمال مناسب خویش سوق داده است، ولی انسان را از نوع هدایت تشریعی با ارسال پیامبران و انزال کتاب به تکامل می رساند. از دیدگاه قرآن و عهدین، انسان شبیه به خدا آفریده شده است، ازاین رو هدف از خلقتش، تکامل روحی و معنوی به همراه دانش است. شباهت انسان به خدا درگرو رحمت الهی و فراگیری صفات اخلاقی خدا و ...

میرسیدعلی همدانی از زمرۀ مردم اهل تصوف عصر چهاردهم میلادی است. آثار این ادب متصوف زیاده از هفتاد بوده و تقریباً همۀ بخش‌های علوم زمان را دربر می‌گیرد. در تعلیمات میرسیدعلی، عشق جایگاه خاص دارد. این عشق برای او سرشار از اندیشه‌های عاشقانه و اهداف عارفانه است و دنیای معنوی‌اش حقیقت عرفانی است. در این مقاله، ضمن تبیین موضوع عشق عرفانی در نگاه میرسیدعلی، مصادیق آن در آثارش مورد بررسی قرار گرفته است....