نظامی گنجوی از شاعران مشهور ادبیات فارسی است که از دیرزمان. شعر او را محتاج شرح و تفسیر دانسته اند. یکی از دلایل پیچیدگی شعر نظامی، به کارگیری دقیق اصطلاحات نجومی و استفاده از ظرفیت های فراوان تصویرآفرینی بروج و اجرام آسمانی است. در این نوشتار، بیت: خوشه کزو سنبل تر ساخته سنبله را بر اسد انداخته که در مقدمه مخرن الاسرار و در باب معراج پیامبر (ص) آمده، تشریح شده است. شارحان مخزن الاسرار، به دل...

دلایل مرکزیت و سکون زمین را، در میان آثار نجومی دورۀ اسلامی، باید در کتب هیئت یافت. زیرا در این آثار، به کیهان‌شناسی ریاضی بر اساس هیئتِ مجسم افلاک و موقعیت زمین در میان آنها پرداخته شده است. این دلایل که در کتاب مجسطی بطلمیوس ریشه دارند، بر مشاهدات و پیش‌فرض‌هایی بنا شده‌اند. در این مقاله تک تک این دلایل مطرح و شرح داده می‌شوند و با روشی تحلیلی سعی می‌شود که پیش‌فرض‌های این دلایل روشن شوند. این...

نمادها در دورة اسلامی نسبت به دوره‌های پیش از اسلام کارکرد گسترده‌تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دورة  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره‌های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به‌طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می‌توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه‌فرد مربوط به دو...

رون نظامی است برای جهت‌یابی معماری که آن را از معماران ایرانی، به واسطۀ معرفی محمدکریم پیرنیا می‌شناسیم. در این مقاله پس از مرور آنچه پیرنیا در بارۀ آن گفته است، تلاش کرده‌ایم سرنخ‌های آن را در متون مختلف تاریخی پیگیری کنیم و بررسی کنیم که آیا چنین سرنخ‌هایی، وجود رون را در معماری گذشتۀ ایران تأیید می‌کند یا نه. متونی با موضوعات طبی و جغرافیایی و نجومی را مستعد چنین جستجویی یافته‌ایم، متون طبی ...

در روزگار ما نور منطقه البروجی شاید از جمله پیداترین پدیده های نجومی آسمان شب نباشد. اما این مقاله نشان می دهد که د رجهان باستان چنین نبوده است. یافته اصلی مقاله آن است که پدیداری شماری از دنباله داران درخشان در آسمان ‘مستقیما بر ضعف و شدت درخشش نور منطقه البروجی اثر می گذارد و در این راه به بررسی یک بازه تاریخی 500 ساله می پردازد .افزون بر این به بررسی نقش نور منطقه البروجی در شکل گیری باورهای...

شریعت مقدس اسلام، اتیان برخی از اعمال عبادی را محدود به قرار گیری مکلف به سوی قبله نموده است. قبله شریف مسلمانان بیت الله الحرام و خانه کعبه است. لذا یافتن جهت قبله برای همه مسلمین لازم است. البته این قرار گیری به سمت قبله برای کسانی که از آن دور هستند، به گونه ای در نظر گرفته شده است که موجب عسر و حرج برای آنان نشود؛ و از آنجائیکه این مکان بر روی کره زمین ثابت و شناخته شده است، راههای قطعی ریا...

شناخت پدیده ی زلزله مستلزم دستیابی به مدل های دینامیکی و کینماتیکی برای توضیح چگونگی گسیختگی در گسل است. تحلیل حرکات زمین بصورت دقیق و در محدوده ی وسیعی از فرکانس ها و دامنه ها یکی از راه کارهای موجود در این زمینه محسوب می شود. سیستم تعیین موقعیت جهانی امروزه ابزار نیرومندی برای این منظور تبدیل شده است. تعداد روز افزونی از ایستگاه های دائمی که با هدف انجام مطالعات ژئوفیزیکی طولانی مدت نصب و راه...

چکیده ندارد.

نظامی‌گنجوی از شاعران مشهور ادبیات فارسی است که از دیرزمان. شعر او را محتاج شرح و تفسیر دانسته‌اند. یکی از دلایل پیچیدگی شعر نظامی، به‌ کارگیری دقیق اصطلاحات نجومی و استفاده‌ از ظرفیت‌های فراوان تصویرآفرینی بروج و اجرام آسمانی است. در این نوشتار، بیت: خوشه کزو سنبل تر ساخته سنبله را بر اسد انداخته که در مقدمه مخرن‌الاسرار و در باب معراج پیامبر (ص) آمده، تشریح شده است. شارحان مخزن‌الاسرار، به د...