تقابل خِرد و آز از کهن‌ترین، بنیادی‌ترین و پایاترین مضامین ایرانی است که در شکل‌دادن به حیات فکری و دینی و نیز اندﻳﺸﮥ سیاسی ایرانیان باستان نقش بسیار مؤثری داشته است؛ اما متأسفانه کمتر به چشم آمده است. البته صورت‌های دیگر این مضمون که عبارت‌اند از تقابل سپنته‌مَینیو و انگره‌مَینیو، هرمزد و اهریمن، اَشَه و دْروج و... بیشتر کاویده شده‌اند؛ اما به‌نظر می‌رسد فهم دقیق این صورت‌ها نیز به فهم و درک مضمون ت...

با هدف بازسازی ساختار کالبدی شهر فسا در سده‌های نخستین اسلامی، تمامی منابع مکتوب اعم از منابع جغرافیایی و تاریخی که مربوط به آن دوره و یا اندک زمانی پس از آن بودند و از فسا و ویژگی‌های شهری آن سخن گفته بودند، به دقت مورد مطالعه قرار گرفت. اهمیت منابع مکتوب در آن است که به دلیل هم‌زمانی و قرابت زمانی مؤلفشان با حیات شهر، اطلاعات ارزشمندی از آنها قابل استخراج است. علاوه بر آن، برای تفسیر علمی و د...

در این پژوهش پژوهنده، پیوند داد و بیداد با شادی و ارتباط آن با آسیب­ها در داستان­های شاهنامه را مورد بررسی قرار داده و نتیجه می­گیرد که در جهان هستی نخستین شادی­رسان ایزد یکتاست و انسان، برگزیده و نمایندۀ تمام و کمال مخلوقات، باید صفات ایزد از جمله صفت دادگری را داشته باشد. داد در جایگاه تکوین عدل الهی مربوط به روح و درون است و بنابراین دیدگاه، انسان باید نخست داد را در وجود خود برقرار سازد چر...

سقانفارها، گونه­ای از معماری بومی و مذهبی منطقه­ی جنوبی دریای مازندران می­باشند که پس از مسجد، در کنار تکیه از اهمّیّت و اعتبار فرهنگی تاریخی برخوردار می­باشند. بیش­تر این بناهای مذهبی ـ آیینی، در دوره­ی قاجار تصویرگری شده­اند. این پژوهش با توجّه به ماهیّت آن، به بررسی و بازشناسی نگاره­های متأثر از حضور عناصر تصویری بینامتنی و پیش­متن­های غیرمذهبی (اسطوره­ای) بکار رفته در سقانفارهای مازندران می­پرد...

جمشید شخصیتی اسطوره ای است که به دلیل ارتکاب به گناهی که ماهیت آن دقیقاًًً مشخص نیست در بیشتر روایات ایرانی، قدرت، پادشاهی، فرّه و جاودانگی خویش را از دست می¬دهد، در جهان سرگردان و سرانجام بوسیله ضحاک دیو کشته می¬شود. در منابع آمده است که فرمانروایی جم عموماً دورانی به شمار می¬رفته که درآن سعادتی مطلق عاری از آمیختگی حکمفرما بوده است، اما این شکوه و قدرت جاوید بر اثر ارتکاب به گناه ناگهان از بین می¬...

چکیده ندارد.

نظام های سیاسی شاهنشاهی که براساس خودکامگی اداره می شود، حاکی از ظلم و ستم و بیداد در میان سرزمین ها و اقوام است. حکومت این نظام ها براساس استبداد مطلقه است. شاهنامه به انتقاد این نظام ها می پردازد و عمق فاجعه را در امور داخلی و خارجی آنها به نمایش می گذارد. حکومت های فریدون و کیخسرو که نهایتاً به حکومت های ضحاک و گشتاسب می گراید، حاکی از نوع نظام سیاسی یکسان است. بنابراین، با وجود حاکمانِ مختلف،...

چکیده: اساطیر هر قوم، توجیه کننده ساختارهای اجتماعی، آیین ها و الگوهای رفتاری و اخلاقی هر جامعه «ابتدایی» هستند. در پژوهش حاضر با رویکردی ساختار گرایانه اساطیر تدوین شده در شاهنامه و بانو گشسپ نامه مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در چهار فصل تدوین شده است؛ در فصل اول به تعریف مفاهیم کاربردی در پایان نامه پرداخته شد و پس از آن نسخی که مورد بررسی قرار گرفته است، معرفی شده اند. در فصل دوم پیشینه...

اساطیر زبان گویــــای اوضاع اجتماعی هر ملت در گذشته است و در این زمان که نیازی ملی به باز شناختن تاریخ و فرهنگ چند هزار سالـــه ما محسوس است ، گردآوری ، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اساطیر ایرانی وظیفه ملی و فرهنگی به شمار می آید. داستان های شاهنامه در طول سالیان دراز ، حتی زمانی پیش از سروده شدن توسط حکیم توس ، همواره در میان مردم نقل می شده اند . تمدن باستانی ، ادیان ، آیینها ، اساطیر ، تاریخ و ...

یکی از اسطوره های مربوط به مکان های زیارتی در حوزه فرهنگ ایرانی اسطوره غیبت دختر در چشمه و یا چاه است که عمدتاً در باورهای عامیانه بازتاب دارد.شاید برخی داستان های ایرانی،از جمله داستان ربایش شهرناز و ارنواز، دختران جمشید به دست ضحاک و آزادی آنها به دست فریدون و همچنین ماجرای غیبت کی خسرو در چشمه، پیشینه ای برای اسطوره غیبت دختر باشد. برخی نیز ربایش دختر و یا گاو در فرهنگ آریایی را با فقدان بارا...