اندرزهای شاهان ساسانی ازلحاظ تربیتی چنان ارزشمند بود که در دورۀ ساسانیان، در ابعاد متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مورد استفادۀ کاربردی قرار گرفت. علاوه بر این، در ایران دورۀ اسلامی نیز این اندرزها در ابعاد متعدد، توسط اقشار مختلف، ازجمله: فرمانروایان، وزرا و نویسندگانِ نصیحت‌نامه‌ها، به کار گرفته شد. یکی از نویسندگان نصیحت‌نامه‌ها در ایران دورۀ اسلامی که از طبقه حاکم نیز به شمار می‌رفت، عنصرالمعا...

در عصر ساسانی با رسمیت‌‌یافتن دین زردشتی شاهد قدرت‌گرفتن روحانیان زردشتی و تشکیل سلسله‌مراتب آنان و ظهور دو گروه قدرتمند موبدان و هیربدان هستیم. تقریباً همة محققان بر سرِ اینکه پیشینۀ موبدان عصر ساسانی طایفۀ مغان مادی بوده است، توافق نظر دارند اما خاستگاه هیربدانِ عصر ساسانی شناخته نیست. بیشتر منابع، جایگاه هیربدان را در استخر پارس گفته­ و آنان را وابسته به مناسک ایزدبانو اناهیتا دانسته­اند. اما پ...

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودةیک شهر، ایالت و ناحیه میپردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرارمیگیرد . بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلیپیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. براین اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلمَیان که یکی ازسرزمینهای تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب میشد،در شورشها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه-ای برخوردار است. اگر چه مورخان عوامل...

دولت ساسانی از همان آغاز روی کار آمدن خود در جبهه های مختلف با دشمنان متنوع به جنگ و ستیز پرداخت و به شیوه های هجومی روی آورد به طوری که به وسیله ی سواره نظام خود و شیوه ها و تاکتیک های برتر نظامی به موفقیت های درخورد توجهی دست پیدا کرد. مدتی نگذشت که ای شاهنشاهی در فنون قلعه ستانی مهارت به سزایی یافت و توانست آلات و ادوات قلعه گیری را برخلاف حکومت های پیش از خود به کار گیرد چنان که دشمنان آنها...

در زمان ساسانیان اعتقاد به این اصل که سلطنت موهبتی است الهی که از طرف ایزدان به خاندان ساسانی اهدا شده تأثیر عمیق و عظیمی در تاریخ ایران آن زمان داشته است. پادشاهان ساسانی همواره تبار خود را ایزدی می انگاشتند و خود را پرستنده اهورامزدا معرفی می کردند. این امر نشان دهنده آن است که شاهان ساسانی خود را جانشین ایزدان بر روی زمین می دانستند و در زمره خدایان قرار می دادند. همذات پنداری پادشاه ساسانی ...

در این پژوهش تأثیر هنر ساسانی و حضور عناصر ویژه ی آن در نقاشی های منطقه ی سُغد مورد بررسی قرارگرفت. مسأله ی اول تحقیق حاضر این بود که زمینه های تأثیرپذیری نقاشی سغدی از هنر ساسانی چگونه فراهم شد و مسأله ی دوم یافتن مصادیق و نمونه های تأثیرپذیری نقاشی سغدی از هنر ساسانی بود. نخست این گونه فرض شد که سابقه ی هنر ایران در منطقه ی سغد، مسیر جاده ابریشم و مهاجرت مانویان به سغد زمینه ی نفوذ فرهنگ و هنر...

کتیبه‌های دربند از مهمّ­ترین کتیبه‌های ساسانی هستند. این کتیبه‌ها بر دیوار دفاعی دربند نوشته شده‌اند. استحکامات دفاعی دربند قفقاز دارای دیوارهایی است که برای دفاع در برابر تهاجم اقوام چادرنشینی که معمولاً در بالادست مرز قفقاز ساسانی ساکن بودند، ساخته شده بود. از وظایف مهمّ ساسانیان در برابر هجوم این اقوام، در درجه اوّل ایجاد دیوار دفاعی و ارتقاء کیفیت و استحکام آن و در مرحلة بعد نگهداری و مرمت آن ب...

بازمانده های باستان شناختی فرهنگ شکار و یا منسوب به دستگرد در ایران باستان که تاکنون کاوش و معرفی شده اند را می توان به دو گروه اشکانی و ساسانی طبقه بندی کرد؛ و در این نوشتار، ایده اصلی نویسنده این است که معماری شکارگاه ها و ساخت دستگرد در ایران باستان، اصالتاً ساسانی است؛ و از دوران اشکانیان و هخامنشیان، هنوز شواهد روشن و تردیدناپذیری ندارد. هرچند شواهد باستان شناختی از رواج سنت شکار در میان طب...

بررسی جغرافیای دینی دولت ساسانی یکی از مهم ترین مباحث در حوزۀ تاریخ ساسانیان است، زیرا دولتساسانی با احیاء و تقویت دین زرتشتی و تبدیل آن به دین رسمی و دولتی ، این دین را از محاق چند صدسالۀ خود خارج کرد و آن را به عنوان دین رسمی کشور برقامت دولت خود پوشاند . بی شک این حادثهبرای ادیان بیگانۀ کشور پیامدها و عواقب خواسته و یا نا خواستۀ بسیاری به همراه داشت و باعث ایجادبرخوردها و تصادم هایی بین متول...

فرهاد تراش صفحۀ تراشیدۀ عظیمی در سینۀ کوه بیستون است که می توان آن را با کتیبۀ داریوش بزرگ هخامنشی در کوه بیستون مقایسه کرد. به واسطۀ همین شباهت، شرق شناسانی چون جکسن، تامپسون، اردمان و هرتسفلد این صفحۀ سنگی را نقش برجسته- کتیبه ای ناتمام از عهد هخامنشی معرفی کرده اند. در دهۀ 1960م یک هیئت باستان شناسی آلمانی به سرپرستی هاینز لوشای و ولفرام کلایس آثار باستانی زیر دهکدۀ بیستون را کاوش کرده و در ...