از زمان صدور نخستین فرمان دولتی در باب مبارزه با اعتیاد در زمان شاه طهماسب صفوی تا امروز، 493 سال می‌گذرد، پنج قرن یا شانزده نسل. با توجه به زیا‌ن‌های ذاتی اعتیاد و زمینه‌سازی آن برای بسیاری از نابه‌سامانی‌های پزشکی – روانی – اجتماعی دیگر، شایسته است نگاهی به تاریخ طولانی مبارزه با اعتیاد در ایران بیندازیم و برنامه‌هایی را که در 5 قرن گذشته توسط دولت‌ها ارائه شده است، بازبینی کنیم و عبرتی بگیری...

تأسیس و اسقرار دولت صفوی در ایران به عنوان نخستین حکومت مستقّل شیعی مقتدر درتاریخ اسلام، موجب گشت بحث تأیید این دولت و همکاری یا عدم همراهی با آن بدل به یکیاز مباحث مهم جدید در حوزة تفکر و اندیشة سیاسی و حتی نظرات فقهی علمای بزرگ ایندوران شود.از آنجا که تقریبا از بدو پیدایی این دولت – بویژه از عصر شاه طهماسب – تا اواخر سلطنتشاه عباس اول، تولیت امور شرعی و بالاترین مقام دینی و قضایی در اختیار مج...

تعامل عثمانی‌ و ازبکان اوایل عصر صفوی و پی‌آمدهای آن[1] احمد اشرفی[2] چکیده ظهور دولت صفوی در ایران و رسمی شدن تشیع در این کشور، عصر تازه‌ای را در تاریخ ایران گشود. تندروی‌های مذهبی ناورا و رفتار افراطی شاه اسماعیل و فرزندش طهماسب اول، واکنش تند عثمانی‌ها وازبکان را در شرق و غرب کشور به دنبال داشت و به تعامل سیاسی و نظامی آنان بر ضد دولت صفوی انجامید و افزون بر قطع شدن خطوط ارتباطی این دولت‌ها ...

چکیده «شیخ محمد»، نقاش و خوشنویس عصر صفوی هیچ ردی از ارتباطش با سلاطین صفوی و حامیان درباری خود برجای نگذاشته‌است، اما شواهد تاریخی تأیید می‌کند بخش مهمی از فعالیت هنری شیخ محمد در دربار سلطان ابراهیم‌میرزا برادر‌زادة شاه طهماسب در مشهد بوده‌ است؛ و به‌ویژه در خلق چندین نسخه از شاهکارهای درباری این عصر همکاری داشته‌ ‌است. از آنجاکه یکی از شاخصه‌های آثار وی توجه به جنبه‌های واقعیت و گسست از ادب...

در آغاز قرن دهم هجری، با قدرت یافتن صفویان، مذهب تشیع در ایران رسمی شد. در طول تاریخ، مذهب به عنوان عاملی مهم در روند اندیشه‌ها و افکار ملت‌ها مطرح بوده‌است. از این‌رو در هر دوره تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و هنر جوامع داشته است. در دورۀ صفویه نیز هنر از نهضت مذهبی ایجادشده در این عصر بی‌بهره نماند و هنرمندان این دوره توانستند با تأثیرپذیری از مذهب تشیع، افکار و عقاید خود را در آثار هنری و صنعتی تول...

نسخة خطّی آداب انشاء که بعضاً از آن با عنوان انشای عالم‌آرا یاد شده است، زاییدة ذهن نقّاد و طبع وقّاد یکی از مترسّلان، بلاغیّون و شعرای معاصر شاه طهماسب صفوی است که تا کنون در پردة خمول و گوشة انزوا باقی مانده است. آداب انشاء در شمار متون نظری و آموزشی ترسّل محسوب می‌شود. مؤلف در ساختاری دقیق و منسجم، در یک مقدّمه و سه بخش اصلی موسوم به لمعه و خاتمه، اهمّ مباحث نظری ترسّل را با رویکردی جدید و از منظر...

تهران پیشینه‌ای طولانی دارد و بسیاری از باستان‌شناسان بر این باورند که زندگی در این منطقه به دوران نوسنگی بر می‌گردد. در سال ۱۳۹۳ اسکلت یک انسان در منطقه‌ی مولوی تهران، متعلق به حدود ۷۰۰۰ سال پیش پیدا شد؛ در سال ۱۳۹۴ نیز یک اسکلت دیگر به همراه ابزارهای سنگی در نزدیکی همان محل یافت شد (به نقل از ایرنا مورخ ۹۴/۳/۲۶). در دوران صفوی بسیار بر اهمیت تهران افزوده شد؛ شاه طهماسب صفوی فرمان ساخت حصاری ب...

بیان مسأله: بطور معمول در مطالعات باغ اسلامی و ایرانی، تمایلی آشکار برای تعمیم شکل چهاربخشی به باغ­‌های گوناگون دیده می‌­شود. به نظر می­رسد بخشی از این میل، ناشی از تفسیر شکلیِ چهارباغ به‌مثابه الگویی است که لزوماً می‌بایست طرحی چهاربخشی داشته باشد. این نوع مواجهه با موضوع، تأثیری عمیق بر فهم ماهیت طرح چهارباغ و همچنین باغ­سازی دارد و بیش از هر چیز درک گوناگونی طرح باغ در ایران ر...

یکی از مهمترین ارکان انتقال عناصر فرهنگی هرجامعه نظام آموزشی آن است که در هر دوره ای بر پایه نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن شکل می گیرد. روی کار آمدن حکومت شیعه مذهب صفویه در ایران و انتخاب قزوین به عنوان پایتخت توسط پادشاه شیعه مذهبی چون شاه طهماسب صفوی دوره نهادینه شدن این مذهب و شکل گیری مدارس را به منظور عمق بخشیدن آموزه های فقهی شیعه به دنبال داشت. ورود علمای جبل عامل به قزوین به منظور...