در پیشینة مثنوی پژوهی، شرح مبسوط ابیات مثنوی و به تازگی نیز پژوهش های موضوعی، مرسوم و مورد توجه بوده است. اما کمتر به بررسی کلان فکرهای مثنوی در هر دفتر و سپس مقایسه و تطبیق آن با سایر دفاتر پرداخته شده است. خواننده این کتاب گاه در پیچ و خم ابیات ژرف و دقیق و در لابه لای حکایت های تودرتوی مثنوی و به تعبیری در جریان موّاج و سیال ذهن مولانا گم می شود و کمتر مجال این را می یابد که نگاهی از افقی بال...

نقوش قالی‌های ایرانی، حاوی روایاتی نمادین است که با الهام از اسطوره‌های ملی در متن و حاشیۀ قالی‌ها به زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. نزاع سیمرغ و اژدها یکی از این نقوش است که به شکل گرفت‌وگیر و در هیئت تقابل، رخ نموده است. بازتاب‌های نمادین هر یک از این دو اسطوره شامل شاخصه‌هایی چون نمادهای اهورایی و اهریمنی، نیکی و شر، زمین و آسمان، مرگ و زندگی و روح و نفس است که با الویّت‌بخشی به اسطوره‌های بو...

در تاریخ ادبیات ایران، آثاری به مقتضیات فکری و فرهنگی زمانه آفریده شده اند که می تواند در رویکردی بازخوانشی ضمن اشاره به روانشناسی فردی و اجتماعی آن عصر، حلقه هایی از جریان شناسی ادبی در تکمیل خلأهای نگرش ساختاری باشند؛ منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی(778ه.ق)، یکی از این آثار است که با وجود غفلت محققان؛ ظرفیتهایی قابل تأمل برای تأکید بر نگرش ساختاری و شبکه ای به آثار ادبی یک دوره دارد. این ...

چکیده از قرن هجدهم میلادی تاکنون مثنوی شریف مولانا جلال الدین بلخی بارها به زبان­های مختلف اروپایی به­ویژه زبان انگلیسی، ترجمه شده است. روند ترجمۀ مثنوی در کنار سایر سروده­های مولانا در دو دهۀ اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته، چنان­که هم از لحاظ کمیت و کیفیت و هم از جهت طیف وسیع علاقه مندان و شیفتگان مولانا در اقصی نقاط جهان، جایگاهی منحصر به ­فرد یافته است. این ترجمه ها البته در یک سطح نیستند. نخ...

در پیشینة مثنوی‌پژوهی، شرح مبسوط ابیات مثنوی و به‌تازگی نیز پژوهش‌های موضوعی، مرسوم و مورد توجه بوده است. اما کمتر به بررسی کلان‌فکرهای مثنوی در هر دفتر و سپس مقایسه و تطبیق آن با سایر دفاتر پرداخته شده است. خواننده این کتاب گاه در پیچ و خم ابیات ژرف و دقیق و در لابه‌لای حکایت‌های تودرتوی مثنوی و به تعبیری در جریان موّاج و سیال ذهن مولانا گم می‌شود و کمتر مجال این را می‌یابد که نگاهی از افقی بال...

فروریزی تقابل ها و اصالت نگرش نسبی در دستگاه فکری مولوی چکیده ساختار نامتعارف و نوآیین مثنوی ایجاب می کند که خواننده برای فهم عمیق تر و التذاذ هنری بیشتر از کلام مولوی، با الگوهای مأنوس و متعارف زبانی و ذهنی خود با جهان متن مثنوی روبه رو نشود. شاکله معنایی مثنوی نیز در خوانش جز ء-نگرانه و بدون توجه به بسترهای معنایی و پیوند اندام وار پاره ها و اجزاء متن، مغفول و پنهان می ماند. بر این اساس، پژوه...

جلال الدین محمد بلخی شاهکار عظیم مثنوی خود را با دفتر ششم ‌پایان نداد و مثنوی معنوی ناتمام ماند. مولانا در انتهای دفتر ششم دو داستان را که عبارتند از داستان دژ هوش‌ربا و داستان سه‌ پسر کاهل - که اولی به‌عنوان داستان اصلی و دومی به‌عنوان داستان درونه‌ای است- شروع می‌کند، اما بدون اینکه داستان‌ها را به سرانجامی برساند، از ادامه مثنوی باز می‌ایستد و سکوت اختیار می‌کند و با این سکوت خود خواننده را ...

   در لایة پنهانی اسطورة زال و رودابه، مانند اساطیر هم­سان مصری و ایرانی آن، بیانی نمادین نهفته است. زال و سیمرغ، معادل خورشیدند و نماد خدا- قهرمان غول­آسا. رودابه مظهر ایزدان مرتبط با آب و ماه و نماد ناخودآگاهی و بی­تمایزی اولیه است. هر سه شخصیت، مانند نمونه­های ازلی­شان جاودانه می­شوند. اسطورة زال و رودابه سرشار از دوگانگی­هایی است که میل به اتحاد و تعالی دارند و برای نمونه، می­توان از استحال...

مثنوی کتابی عظیم مشحون از معانی متکثر و اندیشه هایی متنوع است که خواننده را در تلاطم امواج پی درپی خود غرقه و مبهوت می سازد. بهمین سبب و به دلیل درنگ مکرر مخاطب در پاگردهای ابیات مثنوی، معمولاً جهات اصلی اندیشه و اهداف کلّی کتاب مخفی مانده، خواننده از درک کلان فکرهای این کتاب مستطاب فرومی ماند. در این مقاله تلاش شده است تا این کلان فکرها در دفتر سوم مثنوی با روش تحلیل بسامدی درون مایه ها مشخص گشت...

ماندالا از کهن­ترین نمادهای بشری و بیانگر منشا آفرینش است که بر اساس نظم میان وحدت اضداد (ماده و مینو) شکل گرفته است. از آنجا که ردّ پای نماد ماندالا در ساختار و نتیجه­گیری پایانی منطق­الطیر مشهود است، این نوشتار بر آن است تا وجوه تشابه نماد مذکور را در منطق­الطیر عطار با روانشناسی یونگ مورد بررسی قرار دهد. مطابق نتایج، سالکان در منطق­الطیر در جستجوی نظم فراموش شده پیشین، یعنی وحدت مینو و ماده ...