انسان برای ارتباط با دیگران و انتقال دانسته­ ها و یافته­ ها و بیان خواسته­ هایش ناگزیر است تا  وسیله ای را بیابد. اولین چیزی که انسان برای رفاع این حاجات خود یافته، گفتگوی مستقیم بود. مکالمه این نقیصه را داشت که مخاطبان آن محدود بودند زیرا در هر منطقه­ ای از زبانی خاص استفاده می­ شد و از طرفی قابلیت نگهداری این اطلاعات و یافته ­ها برای روزگاران بعد و استفاده کنندگان دیگر نقاط میسر نبود. از این ...

در تاریخ هر سرزمینی نقاط عطفی وجود دارد که باعث پی‌ریزی آیندۀ آن سرزمین می‌شود. بدون شک، در ایران باستان، مذهب با همراهی حکومت و با تأثیرپذیری از شرایط اقلیمی و آداب‌ و رسوم رایج موجب شد نوعی از حکومت به‌ وجودآید که تفاوتی ماهوی با حکومت دیگر سرزمین‌ها داشته باشد. این حکومت که استبدادی بود، باعث شد ایرانی آرمانی شکل بگیرد؛ به‌طوری‌‌که نویسندگان دیگر ممالک بر آن شدند که به تشریح ویژگی‌های آن در ...

مطالعه‌ها و کندوکاوهای باستان‌شناسی در ایران، به‌ویژه شناسایی و حفاری در محوطه‌های باستانی مربوط به ایران پیش از اسلام، در چند سدﮤ اخیر از محورهای اساسی در مطالعه‌های شرق‌شناسی و ایران‌شناسی اروپاییان بوده است. به‌علاوه، جست‌وجوهای باستان‌شناسانه و تجسس‌های اروپاییان علاقه‌مند به کاوش در آثار تمدنی ایران و به‌طور کلی ﻣﻨﻂﻘﮥ شرق میانه مجموعه‌ای از رویکردهای دینی، سیاسی، علمی، گنج‌یابی و تغذﻳﮥ موز...

عصر قاجار یکی از ادوار مهم فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و از نقاط عطف تاریخی است که سیاحان زیادی را روانه ایران کرد. بسیاری از آن‌ها پس از بازگشت به کشورهای خویش، به نگارش خاطرات سفر همت گماشتند که صرف‌نظر از کاستی‌های محتوایی یا روشی، از اسناد معتبر تاریخی به‌حساب می‌آیند و تصویری از وضعیت آن زمان روایت می‌کنند. سفرنامه‌ها از مهم‌ترین اسناد تاریخ هر جامعه و از منابع دست ‌اول پژوهش‌ به‌شمار می‌روند. ...

دوره ی حکومت صفوی، یکی از دوره های متمایز و مهم در تاریخ ایران به شمار می آید. یکی از نمادهای این تمایز، برقراری روابط گسترده با دولت های اروپایی در این دوره است. رابطه با دولت های اروپایی یکی از محورهای مهم سیاست خارجی صفویان بود که عمدتاً بر بنیاد دشمنی مشترک با عثمانی و مسئله ی تجارت شکل گرفت. نیاز سیاسی و اقتصادی دو طرف، سبب رفت و آمد های پی در پی سفیران و مأموران رسمی شد. سفیران دولت های...

بنا به تعریف جامعه شناسی، فرهنگ، مجموعه ی پیچیده ای است، که شامل علوم و دانش ها، اعتقادات، هنرها، افکار و عقاید، صنایع، تکنیک، اخلاق، قوانین و مقررات، سخن، عادات و رسوم و رفتار و ضوابطی است که انسان، آن را از جامعه فرا می گیرد و در قبال آن تعهداتی به عهده دارد. اجزای این مجموعه، به هم پیوسته است و بین آن ها انتظام خاصی وجود دارد، این انتظام که در همه مجموعه فرهنگ منعکس می شود را «الگو فرهنگی» م...

سفرنامه نویسی در طول تاریخ همواره یکی از انواع ادبی مورد توجه ادیبان سیاح و سیاحان ادیب بوده است. آنچه با عنوان سفرنامه نگاشته می شود به واقع شرح عزیمت از مکانی به مکان دیگر است که در خلال آن ملاحظات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و دیگر شئون زندگی آدمیان مد نظر قرار می گیرد. بدون شک این آثار در دنیای امروزی که ارتباطات تأثیر مستقیم بر تعاملات اجتماعی بینافرهنگی دارد، اهمیتی دو چندان دارند. بنابراین، ...

سرعت تغییرات در بافت قدیم شهرها، ما را در رویارویی با نحوه نگرش و چگونگی برخورد با آن قرار می‌دهد. صرف‌نظر از برشمردن جنبه‌های مثبت یا منفی تحولات کالبدی که به دیدگاه‌های برنامه‌ریزان و سیاست‌های اتخاذ شده آن وابسته است، لزوم ثبت و ضبط الگوهای معماری پیشین مسجّل می‌باشد. چالش اساسی در این رویارویی این است که آیا بناهای بافت قدیم شهر رشت قابلیت دسته بندی و گونه‌شناسی را داراست؛ و نیز چند گونه اصل...

در دوره‌ی صفوی برخلاف ادوار گذشته مانند دوره‌ی تیموری بحث سازشناسی در رسالات موسیقی وجود ندارد و مؤلفان فقط به ذکر نام سازها در رسالات اکتفا کرده‌ا‌ند. بنابراین برای جستجو در این مقوله باید از منابع ارزشمند دیگر تاریخی بهره گرفت. به دلیل رفت‌وآمد بی‌شمار سیاحان، در این دوره تعداد بسیاری سفرنامه نوشته شده است که دربردارنده‌ی اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ ایران هستند. در بین سفرنامه‌نویسان، ت...

مساجد شاهی یا سلطانی یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره قاجار به خصوص در دوره حکومت فتحعلی‌شاه قاجار توسعه و گسترش بسیاری یافت به گونه‌ای که در پنج شهر، قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سمنان مساجد...