در قرآن کریم برای روز رستاخیز نام‌های زیادی به‌کار رفته که مشهورترین آنها «قیامت» است. گاه در منابع لغت همه‌ی این نام‌ها به روز قیامت معنا شده است و مترادف‌بودن آنها را القا می‌کند. گاه نیز با توجّه به ارتکازات ذهنی، معنای دقیق این نام‌ها از سوی مخاطبان دریافت نمی‌شود. در مقاله‌ی حاضر با تکیه به فرهنگ و لغت عربی و سیاق آیات شریفه و بررسی موضوعی واژه‌ها، علاوه بر «یوم القیامه» به معناشناسی دوازده...

چکیده ملاصدرا در آثار خویش در باب حدوث نفس انسانی و نیز کیفیت وقوع قیامت کبری نظراتی ظاهرًا متفاوت و ناسازگار با یکدیگر دارد. با این وجود در این رساله اثبات شده که بین دو نظریه وی در باب حدوث نفس و نیز بین تصاویر او از قیامت کبری و همچنین بین آن دو نظریه و این دو تصویر سازگاری وجود دارد. در یکی از دو نظریه مذکور، نفس جسمانیه الحدوث است و در دیگری در عالم عرش و قبل از حدوث ابدان مادی محقق بوده ...

نویسنده، نخست دو نظریه موافق و مخالف در زمینه تناسب و ارتباط میان سوره های قرآن را مطرح کرده و سپس برخلاف دیگران که به صورتی کلی تناسب سوره ها را بررسی کرده اند، به صورت میدانی به پیوندهایی که میان دو سوره موجود است، پرداخته و راه مقایسه گری میان دو سوره همجوار و تدبّر در نقطه های اشتراک میان آن دو را در پیش گرفته است. در ادامه، انواع ارتباط میان سوره ها را درچهار محور خلاصه کرده که عبارتند از: ...

حشر جسمانی ابدان از مسائل مورد اختلاف میان متکلمان و حکمای اسلامی است. طبق نظر علامه، انسانِ محشور در قیامت به واسطه نفس او از یک‌سو عینیت با انسان دنیوی و از سویی به‌واسطه بدن او مثلیتی با انسان دنیوی دارد. مرحوم محمدباقر بهبودی جسمانیت ابدان در روز قیامت را پذیرفته و ادله‌ای برای این امر بیان می‌دارد؛ اما مبتنی بر رویکرد حکمی نقدهایی بر آن وارد است. این پژوهش با مقایسه تطبیقی هر دو دیدگاه دربا...

عموم مفسران از جمله علامه طباطبایی بر این باورند که آیۀ « اِقْتَربَتِ الساعَةُ وَ انْشَقَّ القَمَرُ [قمر:1] هنگام قیامت نزدیک شد و ماه شکافت» ناظر به معجزۀ شق‌القمر است که در زمان پیامبر خاتم(ص) تحقق یافته است. در مقابل، اندکی از مفسران از جمله سید محمدحسین فضل‌الله (صاحب تفسیر مِن وَحیِ القرآن) بر این باورند که این آیه به شکافته شدن ماه در قیامت اشاره دارد و روایاتی که تحقق آن در زمان پیامبر(ص) را مطرح کرده‌اند...

یکی از مسائل درباره آیات تحدّی، چند و چون سیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاه ها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینه این دیدگاه، تحلیل های گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سوره اسراء، 38 سوره یونس و 13 سوره هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیه 13 سوره هود ارائه شده است. ما این تحلیل را بر پایه دیدگاه معناشناختی ایز...

سابقه و هدف: شیر مادر از نظر مواد غذایی و ایمنی بخش برای نوزادان ایده آل است. حضرت رسول اکرم (ص) فرمود: «لَیسَ لِلصَّبیِّ لَبَنٌ خَیرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ» یعنی برای کودک هیچ شیری بهتر از شیر مادرش نیست. این مطالعه به منظور بررسی اهمیت شیر مادر از دیدگاه اسلام انجام شده است.روش کار: این مطالعه با گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای از منابع معتبر قرآنی کتاب و سنت، قرآن کریم و سایر منابع فقه جهت جمع آوری روایات و اح...

تاریخ گذاری سوره های قرآن کریم در شناخت درست آن ها و برگزیدن اقوال و آراء صحیح و ردّ سخنان ناصواب، بس مؤثر است. این امر خود بر شناختی دیگر استوار است که آن تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره های قرآن را بدون اختلاف مکی برمی شمرد و تعدادی کم تری را بدون هیچ سخن دگرسان، مدنی می داند ولی در خصوص اندک سوره هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می دهد. سوره عادیات، ...

یکی از بایسته های پژوهشی در تفسیر، تفسیر تطبیقی روایی آیات کریمه قرآن است. موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره های معارج و نوح از دیدگاه اهم تفاسیر امامیه و اهل سنت است که تا کنون پژوهش خاصی در این باره صورت نگرفته است. از این رو، دو تفسیر روایی مهم از فرقین، یعنی نورالثقلین نوشته مرحوم حویزی از امامیه و درالمنثور تألیف سیوطی از اهل سنت، به عنوان محور بحث قرار گرفته است. در این پژوهش، ابت...

یکی از اصول اولیه ملاصدرا برای اثبات معاد جسمانی انسان، توجه به جایگاه قوه خیال است و با تشریح ماهیت قوه خیال، بر لزوم تداوم حیات آن پس از مرگ انسان اعتقاد دارد. از کارکردهای اساسی قوه خیال، تصور ذات جسمانی انسان در عالم برزخ است که به اعتقاد ملاصدرا معاد روحانی در عالم مذکور محقق می‌گردد. عده‌ای بر این باور هستند که ملاصدرا کارکرد و نقش قوه خیال در عالم برزخ را به عرصه محشر و روز قیامت نیز تعم...