با توجّه به جایگاه ویژه اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان و ملاک های شناخت صحت آن توجّه این پژوهش به بخش «النزول» این تفسیر گرانقدر معطوف شده، بدین صورت که روایات اسباب نزول سوره آل عمران از تفسیر مجمع البیان انتخاب و با روایات اسباب النزول همین آیات از تفاسیر مختلف شیعه و اهل سنّت مقایسه، و سپس با توجّه به ملاک های مشخّص روایات صحیح و سازگار با ظاهر و سیاق و آیات و روایات و عقل... انتخاب شده است. این...

چکیده: در ارتباط با قرآن کریم، دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از قرآن پژوهان در کتاب های مستقل بدان پرداخته اند، از جمله سید محمدباقر صدر در کتاب «المدرسه القرآنیه»، محمدهادی معرفت در کتاب «التمهید» از این علوم بحث کرده اند. از دیدگاه شهید صدر، وحی ارتباطی است مرموز و پنهان از درک و احساس دیگران که بین خدا و پیامبر صورت می گیرد؛ و وحی قرآنی دارای نزول دفعی در ماه رمضان و نزول تد...

روش تفسیر قرآن به قرآن، یکی از روش های معتبر و کارآمد در تفسیر قرآن است؛ با این حال، از آسیب هایی که پیوسته آن را تهدید می کند، گرفتار شدن در دام تفسیر به رأی است؛ چنانکه برخی از مفسران بزرگ و نامدار نتوانسته اند از آن رهایی یابند. این پژوهش، کوشیده است با بررسی نمونه هایی از تفسیر الجامع لاحکام القرآن، اثر مفسر مشهور اهل سنت، قرطبی، نشان دهد که پیش فرض های کلامی مفسر، تا چه اندازه در روش تفسیر...

ثمود به عنوان قومی متمدن که توانایی مهندسی منابع طبیعی داشتند با جوامع پیشرفته امروز که دچار علم‌زدگی شده‌اند سنخیت دارند امری که نشان‌دهنده اهمیت شناخت زوایای مختلف این داستان قرآنیست.اما ابهاماتی در جزییات این داستان به ‌ویژه در مورد ناقه صالح(ع) مشاهده می‌شود که سبب ایجاد اختلاف میان مفسران شده‌است. بدین‌سبب تصویرپژوهی به عنوان یکی از شاخه‌های علم زیبایی‌شناسی، به سبب وجود مولفه‌های اندیشه، ...

آیات تاریخی، بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند و در عین حال، از توجه بایسته دور مانده­اند. این که مراد از آیات تاریخی چیست، گستره توزیع و فراوانی آن در قرآن به چه صورت است و این که چه طبقه بندی از این آیات می­توان ارایه داد و اساسا این که وجه تمایز این دسته آیات از آیات دیگر قرآن چیست؛ سوالاتی است که ضرورت این موضوع را تبیین می­کند. در این مقاله برانیم تا به تدوین نمایه جامع...

دانش اسباب نزول، از دانش هایی است که تنها راه دست یابی به آن نقل است و نمی توان برای رسیدن به آن اجتهاد کرد و اسباب نزول موجود روایاتی منقول از امامان معصوم(علیهم السلام)صحابه، تابعان و پیروان آن ها است که البته در میان آن ها روایات تحریف شده نیز دیده می شود و این ضعف و عدم اعتبار، هم در زمینه ی سند روایات اسباب نزول و هم به لحاظ محتوا رخ می نماید؛ آنچه درباره ی سند این احادیث به اختصار می توان...

مطالعات گستردۀ انجام شده در سه دهة اخیر نشان می دهد که ساختار واژی ـ نحوی ساخت های سببی در زبان های مختلف منعکس کنندة ادراک انسان از چگونگی رابطة سبب و نتیجه در رویدادهای جهان خارج است. در این پژوهش، پس از پرداختن به مفاهیم اصلی، ارکان و انواع ساخت های سببی (واژگانی، صرفی و مرکب)، در چهارچوب یافته های کامری (1989)، دیکسون (2000)، و هایمن (1983)، (اصل تصویرگونگی فاصله)، با استناد به شواهد و داده...

بیشتر مفسران تنها به مدنی بودن سوره حجرات تصریح کرده و این سوره را فاقد قراین لازم برای تاریخ‌گذاری دانسته‌اند. اما با توجه به سوره‌های قبل و بعد این سوره در روایات ترتیب نزول، زمان نزول سوره حجرات به‌طور تقریبی به اوایل سال ششم هجری باز می‌گردد. در حالی که تتبع در روایات سبب نزولِ ذیل سوره حجرات و گزارش مورخان از وقایع پس از فتح مکه، نشانگر نزول این سوره در نیمه اول سال نهم هجری، مصادف با ورود ...

اهل بیت روایات گهرباری در زمینه‌های گوناگون از جمله مباحث علوم قرآنی بر جای گذاشته‌اند. اندیشمندان اهل سنت به گونه‌های مختلف از آن‌ها بهره برده‌اند.این مقاله با روش توصیفی- اسنادی با رویکردی قرآنی- روایی، پس از مطالعه کتب علوم قرآنی اهل سنت، به تحلیل و تقسیم بندی بهره‌وری‌های اندیشمندان اهل سنت از روایات اهل‌‌ بیت(ع) پرداخته است.نوشته حاضر اقسام این بهره‌وری‌ها را در قالب موارد ذیل بیان می‌دارد...