نقد جامعه شناختی یکی از شیوه های کارآمد در نقد متون ادبی، به خصوص رمان است. در این شیوه، ارتباط ساختار و محتوای رمان با وضعیت و دگرگونی های جامعه و محیطی که در آن متولد شده است، کندوکاو می شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانه ی اجتماع در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می گردد. سابقه ی این گونه از پژوهش و به کارگیری این شیوه در نقد رمان فارسی ایران، کارآیی نقد جامعه شناختی در نقد و بررسی ر...

نقد جامعه شناختی شاخۀ جوانی است که به تازگی بر تنۀ نقد ادبی روییده است و راه رشد و تکامل را می پیماید. این رویکرد چگونگی تعامل میان ادبیات و جامعه را بررسی می کند. این مقاله، با روش تحلیلی و توصیفی، رمان عمارت یعقوبیان، اثر نویسندۀ مشهور مصری، علاء اسوانی، را از منظر جامعه شناختی نقد می کند. این رمان مهم ترین اثر علاء اسوانی است که در آن به کودتای افسران آزاد در سال 1952 م. و پیامدهای آن در جام...

چکیده گونه های مختلفی در تقسیم بندی انواع رمان وجود دارد که محققان برای نام گذاری آن ها ملاک های مختلفی چون محتوا، ساختار، مکان و غیره را در نظر داشته اند. در این میان گاه رمان هایی نوشته شده اند که موضوع محوری آن ها نفت و مسائل مربوط به آن است، از همین رو دارای استقلال خاصی هستند و نمی توان آن ها را به طور قطع ذیل انواع رمان شناخته شده قرار داد، بلکه باید عنوان جدیدی برای این نوع رمان ها ...

سبک زمانی معنا پیدا می­کند که تکرار و تداوم عناصر صوری و محتوایی در پیکره متن نمایان شوند و مؤلفه­ های سبک ­ساز بسامد بالایی داشته باشند. ذهن نظام­مند معروفی در رمان سمفونی مردگان برداشتی نو از داستان کهن هابیل و قابل است که به سبکی سوررئالیستی، تحلیلی سمفونی ­وار از نقش اجتماعی، سیاسی و تاریخی روشنفکران ایرانی و رابطه زن و اجتماع و چگونگی سیر قهقرائی آنها را ارائه می­دهد. هدف این مقاله بررسی ...

بازخوانی شخصیتهای داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیفچکیدهاین مقاله درصدد است تا شخصیتهای رمان "النهایات" و نحوۀ شخصیت‌پردازی نویسنده را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارندگان برای دستیابی به این هدف از روش آمیختۀ کیفی- کمی استفاده ‌کرده‌اند؛ نخست به روش کیفی، داده‌ها توصیف شده و سپس بر اساس بسامد داده‌ها، نمودارهایی ترسیم شده است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده‌ا...

فضاآفرینی یکی از شگردهای رایج در آفرینش های هنری و ادبی است و در زمینه ی ادبیات داستانی از پراهمیت-ترین عناصر است؛ به گونه ای که می توان گفت توفیق نویسنده در پدید آوردن و شکل دادن و ارائه ی دیگر عناصر داستان، وابسته به توانایی او در آفرینش فضای مناسب در داستان است. فضاآفرینی از عناصر غیرمستقل داستان است، فرایندی است که بر اثر عوامل دیگر داستان چون پیرنگ، صحنه، شخصیّت، سبک، نماد و ضربآهنگ اثر پدی...

چکیده:عنصر زمان عامل سازنده روایت و یکی از اجزای جدایی ناپذیر آن است. احسان عبد القدوس(1919 – 1990م)، داستان پرداز رمانتیسم در ادبیات نوین عربی، در رمان «ثقوب فی السوق الاسود» تصویری از جامعه آفریقایی را در سال 1960م. ارائه داده است. این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی و با در نظر گرفتن نظریه زمان روایی ژرار ژنت، در سه مرحله نظم، تداوم و بسامد، به بررسی رمان «ثقوب فی السوق الاسود» پرداخته است. از ...

داستان‌های دفاع مقدس اکثراً با زبانی واقع‌گرایانه و به دور از تکلّف، در شرایط بحرانی جهت برجسته کردن ارزش‌های انسانی و تقویت روحیه ایثارگری نوشته شده‌اند. بعد از عصر دفاع مقدس، بتدریج دوران گذار از داستان‌های رئالیستی به داستان‌های تلفیقی( تخیّلی و واقع گرا) فرا می رسد. از این رو دهه هفتاد و هشتاد، توجه اهل قلم به خیال پردازی و ایجاد فضای ذهنی انتزاعی بر اساس آفرینش‌های ادبی و هنری معطوف می‌گردد. ...

از نخستین اظهار نظرهای آخوندزاده تا مقدمه ی جمال زاده بر کتاب یکی بود یکی نبود؛ یعنی در یک دوره ی تقریباً پنجاه ساله، با مجموعه ی معدودی از گفتارهای پراکنده در مورد داستان و رمان مواجهیم، که تا کنون کمتر مورد توجه محققان قرارگرفته است. این گفتارهای پراکنده را می توان به عنوان نخستین مانیفست های ادبی، پیرامون داستان و رمان به شمار آورد. در این نقد و نظرها مباحثی یافت می شود که می توان آن را به عن...

داستان موقعیت یک جریان ادبی غربی و یک شیوه ی داستان نویسی است که نام کافکا با آن گره خورده است. این نوع ادبی در ادبیات عرب تقریباً ناشناخته است و نویسندگان عرب از طریق مطالعه ی داستان های غربی با سبک و سیاق آن آشنا شدند. جرج سالم نویسنده سوری از جمله کسانی است که رمان «فی المنفی» (درتبعیدگاه) خود را در این قالب نگاشته و مقاله حاضر با رویکردی تحلیلی به بررسی شاخصه های این سبک در رمان فوق می پرداز...