بخش اعظمی از ادبیات فارسی را ادب تعلیمی تشکیل می دهد. قسمت مهمی از ادبیات تعلیمی را متونی بوجود آورده اند که مضامین اصلی آنها تعالیم اخلاقی است. مصباح الهدایه و مرصادالعباد، دو اثر ارزشمند و گنجینه نفیس در زبان و ادب فارسی و عرفان ایرانی و اسلامی است که در آنها نکات و آموزه های اخلاقی دیده می شود. موضوع اصلی این تحقیق مقایسه متن دو اثر مصباح الهدایه و مرصادالعباد از لحاظ اخلاقی و مسائل مهم آن ا...

متون ادبی بالقوّه دارای مضامینی هستند که آن مضامین با یک‌بار خواندن آشکار نخواهد شد. بکار گیری ابزارهای دیگر علوم، امکانی است برای راه یافتن به دستاوردهای جدید متنی و در این میان روانکاوی بیش از همه راه‌گشا است. «ژاک لکان» روان‌کاو فرانسوی در تحلیل شخصیّت‌ها و روایت‌های ادبی ما را به نتایج جالب توجّه‌ای می‌رساند. این مقاله، کوششی است در استفاده از نظریّۀ «ساختمان نفسانی انسان» لکان جهت تحلیل شخصیّت ...

وجود و معرفت دو محور بحث در حوزه‌ی فلسفی اسلام به شمار می‌روند که مقولات علم، اتحاد عقل و معقول و ظهورات وجود در ذیل آن مباحث مطرح می‌گردد.  وجود علم وجودی خارجی است که اصالتاً و به منزله‌ی وصفی نفسانی در فضای نفس جعل می‌شود و به تبع آن، ماهیت علم محقق می‌گردد و در ظل وجود علم، وجود ذهنی معلوم و به تبع آن، ماهیت معلوم نیز جعل می‌گردد.  صدرالمتألهین معتقد است که در حقیقت، علم نحوه‌ای از وجود ...

چکیده : موضوع انسان سالم و مفاهیم مربوط به آن به طور عمده در ده? ????و ???? و با کارهای راجرز و مازلو رسمیت یافت؛ اما در برداشتی کلی تر، مفاهیم انسان سالم تنها محدود به حوزه های روانشناسی نبوده بلکه در طول تاریخ اندیشمندان حوزه های گوناگون برداشت هایی دربار? توصیف انسان سالم و چگونگی رفتار و عملکرد آن داشته اند. مفاهیم و آموزه های مرتبط با انسان سالم را می توان در حوزه های فکری نزدیک به روانشن...

در فصل اول به بیان خانواده اختصاص دارد که ضمن تبیین معنا خانواده به انواع آن پرداخته شده است. در فصل دوم به مفهوم شناسی سوءظن و کلمات مترادف آن پرداخته شده است. و در آخر این فصل مراتب سوءظن ذکر شده که سوءظن چه مراتبی دارد؟ در فصل سوم به بحث انواع سوءظن پرداخته شده است. در فصل چهارم آثار زیان بخش و شوم آن بحث شده که چه آثار و پیامدهایی در این جهان و جهان آخرت دارد؟ و چه ضررهایی فردی، اجتماعی و خ...

اخلاق یکی از مسائلی است که از دیرباز مورد توجه مردم و سخنوران بوده است و ترویج و گسترش فضایل اخلاقی را راهی برای رسیدن به سعادت و کمال دنیوی و اخروی دانسته اند. شاعران و نویسندگان نیز در آثار خود به این مسأله پرداخته اند. کمال الدین اسماعیل اصفهانی از شاعران بزرگ اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم می باشد، اگر چه دیوان این شاعر بزرگ، سرشار از مدحیات است، اخلاق نیز نزد وی جایگاه ویژه ای داشته است...

تأمل نظری و اندیشه ورزی از دیرباز نزد حکیمان همچون کمال ویژه نوع انسانی محسوبمی شد و به این جهت فیلسوفانی چون ارسطو و ابن سینا اندیشه ورزی را بالاترین فعالیت سعادت بخش برای آدمی می دانستند. در مقابل، اشراقیون و عارفان در جهان اسلامی، حکمت نظری را جز از جهت مقدّماتی و برای حصول مکارم و فضایل اخلاقی وقعی نمی نهادند و به اصطلاح حکمت عملی را تنها شاخصة لازم برای نیل به سعادت عملی می دانستند. بررسی...

از مهم ترین مبانی اخلاق اسلامی و عرفان عملی، انسان شناسی است. درسنت دینی و از حیث سلوکی می توان برای انسان شناسی ساختار خاصی ترسیم نمود. حقیقت قلبی که هویت ملکوتی انسان است، از وجه الهی تا وجه جسمانی امتداد یافته و دو منطقۀ نفسانی و روحانی دارد. هریک از این دو منطقه نیز دو صنف جنود به معنای جنود خصالی و دو گونه اطوار به معنای مراتب نفس دارند. منطقۀ نفسانی، منطقۀ سفلای حقیقت قلبی است که امیال حس...

مثنوی طاقدیس اثر ملا احمد نراقی، یکی از آثار ارزشمند ادب فارسی است و گنجینه ای است حاوی ارزشمندترین مضامین اخلاقی و عرفانی. تلاش این پژوهش در آن است تا نشان دهد دیدگاه ملا احمد نراقی در مثنوی طاقدیس از نظر اخلاقیات و عرفان چگونه است؟ بنابراین ابتدا در ضمن مقدمه ای کوتاه به معرفی احوال و آثار ملااحمد نراقی ومباحثی در باب اخلاق اسلامی پرداخته شده است، سپس در بخش های بعدی فضایل اخلاقی، رذایل اخلاق...

یکی از ابعاد وجود انسان که کمتر به آن توجه شده، ساحت غیرشناختی نفس آدمی است. فیلسوفان اسلامی در ذیل قوه محرکه و قوه عملی انسان به طور پراکنده به توضیح این بعد از انسان پرداخته اند؛ اما دیدگاه واحدی درباره قوه عملی بیان نکرده اند. این مقاله ضمن پذیرش اهمیت شناخت و ارزشمندی قوه عاقله و نیز استناد شناخت حسن و قبح افعال به قوه نظری، تفسیر غیر شناختی از قوه عملی را قابل دفاع تر می داند. همچنین این پ...