دلایل مهاجرت نقبای حسینی نیشابور (بنوزباره) به بیهق و نقش آنان در تعمیق تشیع امامی هوشنگ خسروبیگی[1] سپیده خسروانی[2] چکیده بیهق، نام قدیمی سبزوار و یکی از شهرهایی است که پیش از استقرار تشیع در دوره صفوی به تشیع اشتهار داشته است. رواج تشیع در بیهق، مرهون یک دوره تدارک از اواسط قرن دوم هجری است که نقطه عطف آن را باید به حضور امام رضا7 در خراسان و روشنگری‌های مؤثر عقیدتی و توحیدی ایشان دانست. یک...

شعر دارای اغراض مختلفی است و یکی از این اغراض رثا می باشد .رثا در واقع گریستن بر مردگان و مدح و ثنای آنان است و در برابر مدح که ستایش زندگان است قرار می گیرد. اظهار تألم و اندوه را در زبان شعری در ماتم عزیزان مرثیه می گویند و این مرثیه ها انواع مختلفی دارند. مرثیه ی مذهبی از زیر شاخه های رثا است. کمیت اسدی، دعبل خزاعی و محتشم کاشانی از شاعران شیعه هستند که مرثیه های زیبایی در رثای ائمه(ع) بخصوص...

شاعران شیعی و اهل بیت (ع) از قدیم در رابطه با اهل بیت (ع) اشعار و قصایدی را سروده اند. شاعران و ادیبانی همچون: عبدالله بن معتوق قطیفی، سیّد رضا هندی، دعبل خزاعی و دیگران وقت خود را برای مدح و رثای ائمه اطهار (ع) مبذول داشته اند و این امر خود یکی از مهمترین عوامل بقای مکتب تشیّع و احیای میراث اهل بیت (ع) بوده است. شیخ محمّد السّماوی از ادیبان، عالمان و شاعران نجف است که در سال 1292ه در شهر سماوه متو...

ترکیب بند روازد. بندی محتشم کاشانی در رثای امام حسین (ع) از جمله معدور اشعاری است که مرتبه و شأنی والا یافته و سرایندهء خویش را بر مسند شهرت نشانده است. در این مقاله عوامل توفیق محتشم در سرودن دوازده بند و قبول عام آن، از جنبه های صوری و محتوایی مورد بررسی قرارگرفته است. جنبه صوری شامل: انتخاب قالب مناسب، اننخاب وزن مناسب، انتخاب ردیف فعلی و تناسب خانه ها و سطرها. جنبهء محتوایی شامل: گزارش واق...

شاعران متعهد شیعی، تاریخ سرخ تشیع را در قالب زیباترین عبارات به نظم کشیده اند و با ذوق سلیم و طبع لطیف خویش، همنوایی و همراهی خود را با عاشوراییان اعلان داشته اندو ما در صدد نشان دادن و تبیین این موضوع مهم می باشیم. ادبیات عاشورا از کنار گاهواره حماسه آفرین عاشورا آغاز شد و با خون دل داغدیدگان این ماتم ـ که هیچ گاه کهنه نمی شود ـ تداوم یافت. با توجه اهمیت این بحث در این نوشتار تحلیلی به بررسی م...

اهداف قیام امام حسین(ع)، بیان درس‌ها، شعارها و پیام‌های مکتب حسینی و در نهایت تبیین مبانی اعتقادی حرکت حضرت همواره مورد توجه اندیشمندان، مورخان و نویسندگان فراوانی قرار گرفته، به طوری‌که سهم فراوانی از ادبیات عاشورایی را در کنار ادبیات مرثیه به خود اختصاص داده است. در میان آثاری که این نوع نگاه را به قیام حسینی داشته‌اند، می‌توان دوبیتی خواجه معین‌الدین چشتی را طرح نمود. خواجه با خلق و سرایش شع...

عرفان اجتماعی مولود طبیعی حقیقت و واقعیت عرفان از رهگذر سیرانفسی در اسفار چهارگان عرفانی است که دو سفر اول و دوم مقدمه حدوثی آن در سفرسوم و سپس تجلی تام عرفان اجتماعی در سفر چهارم در اصول"نبوت و امامت" خواهد بود. عرفانی که سه آموزه بنیادین:1- هدایت 2- تربیت 3- ولایت را درعناصری مثل هادی، مربی و ولی در درون خود می پرورد و نهضت حسینی و قیام کربلا و واقعه عاشورا بعنوان "فعل معصوم" دراین خصوص از من...

شعر پایداری عاشورایی عربی و فارسی هر روز پرتوان‌تر از دیروز، عرصه‌های معنایی و تصویرآفرینی و صور خیال را می‏پیماید و غنی‌تر و شکوفاتر می‌گردد تا جایی‌که توانسته از مرزهای عادی درگذرد و در مقایسه با شعر دهه‏های گذشته زیباتر، خیال‌انگیر‏تر و پر رمز و رازتر شود. توجّه به این نمادها ما را با پیام‏ها و آرمان‏های عاشورا و شاعران عاشورایی آشنا می‏سازد؛ «گنجشک و جبرئیل سید حسن حسینی و «الحسین لغة ثانیة»...

محمود حسینی، منشی جامی، مورخ آغاز سلسلۀ درانیان، با تحریر کتاب مستطاب تاریخ احمدشاهی نقش مهمی در ثبت و ضبط وقایع و رخدادهای تاریخی این دورۀ سرنوشت‌ساز افغانستان ایفا کرد. ارجاعات متعدد و اقتباس از داده‌های تاریخی او نشان می‌دهد که تاریخ احمدشاهی کتابی تأثیرگذار بوده است. مسئلۀ اصلی در پژوهش حاضر، این است که محمود حسینی در اثر خود از چه بینش و روش برخوردار بوده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد ک...

در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه, مراسم سوگواری سرور شهیدان به گستردگی در تهران برگزار می شد. با توجه به بی سوادی عمومی و کاستی های نظام آموزش مکتب خانه ای, برگزاری این مراسم, فرصت مغتنمی در اختیار دانشوران دینی قرار می داد تا به آموزش عمومی معارف دینی اقدام نمایند. در این مقاله, تعداد, نحوه برگزاری و میزان استقبال مردم از آن مجالس مورد بررسی قرار گرفته و ضمن معرفی برخی از وعاظ مشهور, به نقش ملاآق...