تصوف و آموزه­های عرفانی، جایگاه ویژه­ای در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. دیوان غزلیات بیدل دهلوی، به عنوان نماینده سبک هندی، یکی از متون ادبی است که حاوی معانی عمیق و ژرف آموزه­های عرفانی است. مقاله­ی حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر دیوان غزلیات بیدل، به بررسی جایگاه عرفان عملی و مقامات و احوال در اشعار بیدل پرداخته است. مقامات و احوال در سیروسلوک عملی، بسیار حائز اهمیت است...

احمد گلچین‏معانی، اشعار تعلیمی خود را به شکل‏های گوناگون بیان کرده است. گاهی در قالب‏های شعری مختلف به طور مستقل، گاهی با تک‏بیت‏هایی در لابه‏لای دیگر اشعارش و گاهی نیز به شیوه حکایت و تمثیل و در بعضی از موارد نیز به صورت غیرمستقیم و طنزآمیز به بیان نکته‏های اخلاقی، عرفانی و مذهبی پرداخته است. در این جستار کوشش می‏شود، با تجزیه و تحلیل دیوان گلچین‏معانی، اصلی‏ترین گونه‏ها، ویژگی‏ها و مضمون‏های ...

یکی از بنیادی‌ترین زمینه‌های پژوهش، تصحیح متون ادبی است. با وجود آثار دست اول و درخور اعتماد از یک متن، پژوهش‌های دیگر نیز پایة استواری خواهند داشت. یکی از متون ارزشمند ادبیات فارسی دیوان کبیر مولوی است که استاد فروزانفر حدود 50 سال پیش آن را تصحیح کرد و پس از آن هیچ تصحیح علمی ـ انتقادی و درخور اعتمادی از این اثر ارائه نشد؛ البته پژوهشگران همواره این تصحیح را نقد کرده‌اند و می‌کنند. باتوجه‌به ...

این مقاله با هدف شرح احوال و آثار ماه لرآییم متخلص به مکنونه و نادره، شاعرۀ تاجیک، به نگارش درآمده است. طبق معلومات ارائه شده در منابع مختلف، مکنونه در سال ۱۷۹۱م به دنیا آمده و در سال ۱۸۰۶م با امیر عمرخان، حاکم مرغیلان که بعدها به تخت خانی می نشیند، ازدواج کرده است. هرچند عمرخان زوجه های دیگری نیز اختیار کرده است، اشعار مکنونه حکایت از دلدادگی و عشق و عاشقی میان آن ها دارد. بنای دو مدرسه، ساخت ...

سید حسن غزنوی (م 556ق) از شاعران توانایی است که شعر و شخصیّت او به دلیل زندگی در یکی از پربارترین دوره های شعر فارسی، چنان که باید شناخته نشده است. دیوان وی نخستین بار با اشکالات بسیار در سال 1328ش. به تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، منتشر شده است. این اشکالات در چند حوزۀ ذیل قابل بررسی است: شیوۀ تصحیح (مشخص نبودن نسخۀ اساس و ترتیب استفاده از سایر نسخه ها، مشخص نبودن منبع ابیات و اشعار، نقص نسخه ها)؛ ن...

خاندان آصفیه آخرین حکومت مسلمانان هستند که حدود 234 سال بر دکن حکمرانی کرده اند(1133ه - 1367ه ). سرسلسله این خاندان نواب میرقمرالدین آصفجاه اول و هفتمین و آخرین آنها میرعثمان علی خان آصفجاه هفتم معروف به نظام هفتم است. بیشتر آصفجاهیان به فارسی شعر می سروده اند و دیوان فارسی از آنها برجای مانده است . میرقمرالدین دو دیوان به فارسی دارد که در آغاز ((آصف )) و سپس (( شاکر )) تخلص کرده است. میرعثمان...

چکیده: پیدایش شعر عرفانی و تجلّی افکار قلندری و مغانه ای در پهنه ادب پارسی، تحوّلی شگرف به وجود آورد، و سبب گردید، تعالیم عرفانی در آثار شاعران بزرگی چون خاقانی شروانی مجال ظهور یابد و بخشی از آثار عرفانی و صوفیانه را به وجود آورد. اشعار خاقانی، سخنور برجسته ادب پارسی، که از فحول شاعران سرزمین ما به شمار می آید، به دلیل پیچیدگی و شیوه سخنوری منحصر به خود، خصوصاً در بعد معنوی و عرفانی، آن چنان که...

در مقاله حاضر، ده بیت اشعار مسعود سعد با استناد به نسخه های دیوان و استشهاد به اشعار وی تصحیح شده و دلایلی برای تصحیح یا ترجیح ضبط بعضی نسخه ها بر نسخ دیگر ارائه شده است.

یکی از موضوعات دلپذیر و موثری که از آغاز شعر دری تا امروز توجه ادب شناسان و شعر دوستان را جلب کرده است، مرثیه سرایی در شعر فارسی است. این نوع شعر نظر به ارتباطی که با افکار و احساسات شخصی شاعر دارد، از قدیمی ترین دوران شعر فارسی در دیوان شاعران موجود است. خاقانی شروانی یکی از شاعرانی است که در غالب موضوعات رایج روزگار خود طبع آزمایی کرده و مهارت و استادی خود را در انواع سخن به ثبوت رسانده است. ...

ازآنجاکه نسخۀ قدیمی و معتبری از آثار رودکی در دست نیست، در جمع‌آوری آثار او همواره منابع قدیم مشتمل بر اشعار او مثل لغت فرس، ترجمان‌البلاغه، اسرار‌التوحید، لباب‌الالباب و... مورد نظر و معیار سنجش بوده است. در این مقاله، مهم‌ترین نشرهای اشعار رودکی که براساس ابیات محفوظ در کتاب‌های نام‌برده فراهم آمده‌اند، معرفی شده‌اند. این نشرها از جامع‌ترین نشرهای فارسی اشع...