پدیدارشناسی دین رویکردی خاص در مطالعات ادیان در عصر جدید است که از بارزترین مشخصه های آن، گرایش به توصیف در مقابل تحلیل و پرهیز از تحویل و فروکاهش و تعلیق باورهای شخصی و درک همدلانه و پرهیز از ارزش داوری است. از سوی دیگر انحصارگرایی، به معنای انحصار حقانیت و نجاتبخشی در یک دین، در کلام و الاهیات یافت می شود که دفاع و ارزش داوری وظیفه اصلی آن است. یک پرسش مهم در اینجا این است که آیا اساساً یک پدی...

سورن کرکگور (1813-1855) یکی از پرآوازه ترین نویسندگان مسیحی عصر مدرن قلمداد می شود. او در آثارش از دشواری های مسیر مسیحی شدن، ریاکاری مسیحیت مرسوم و کلیسای رسمی بسیار سخن گفته است. کرکگور درصدد بود مسیحیت را از فرهنگ بورژوایی رهایی بخشد و تصریح داشت که ایمان یک عدم قطعیت عینی است، از این رو به کارگیری هرگونه دلیل و برهان عقلی و طبیعی در اثبات مسیحیت را ناکارآمد ارزیابی می کرد و وا کاویدن تاریخم...

چکیده پراگماتیسم جیمز که تلاشی است برای دفاع از رویکرد تجربه گرایانه در مقابله با نظام های مطلق گرای ایده آلیستی و ماتریالیستی، ارزش حقیقی دین را از روی آثار و نتایجی که دین در زندگی شخصی افراد به بار می آورد، ارزیابی می کند. «تجربه دینی» در دیدگاه دینی جیمز از اهمیتی ویژه برخوردار است. این پژوهش رویکرد پراگماتیستی جیمز به دین را مورد بررسی قرار می دهد. کل مباحث این تحقیق حول دو محور شکل گرفته...

آیا اساساً معیاری برای سنجش حقانیت ادیان وجود دارد؟ در این نوشتار به سه رویکرد اشاره می‌شود: رویکرد نخست که بحث از حقانیت را بی‌معنا می‌داند. زیرا برای دین هیچ‌گونه کارکرد مثبتی قائل نیست؛ رویکرد دوم که تنها با معیارهای درون‌دینی به بحث حقانیت می‌پردازد. این رویکرد دو معیار برای حقانیت ارائه می‌دهد که عبارت‌اند از تجلی یا تجسد منحصر به فرد خدا در یک دین خاص و دیگری منشأ وحیانی داشتن آموزه‌های یک...

علی اله بداشتی*           چکیده متکلمان مسلمان درباره حد و مرز عقل بشری در شناخت حقایق فرا طبیعی دین دیدگاه های گوناگون دارند. برخی مانند معتزله به شدت عقل محورند و برخی مانند سلفیه عقل گریز ولی سنت محورند و گروهی دیگر مانند اشاعره که طیف گسترده ای از متکلمان را در خود جای داده اند دو گروه اند که برخی حدود دخالت عقل در فهم حقایق دین را مضیّق و برخی دیگر موسّع می دانند. متکلمان امامیه عقل و نقل را...

یکی از انواع تعهدات که در خصوص مبنا و ماهیت آن، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد، تعهدات طبیعی است؛ تعهداتی که برای متعهدٌله، قانوناً حق مطالبه نمی‌باشد، اما اگر متعهد به میل و اراده‌ی خود، این تعهد را ایفا نماید، دعوای استرداد او مسموع نخواهد بود. موضوع این نوشتار، ماهیت حقوقی و مصادیق تعهدات طبیعی است. هم‌چنین می‌خواهیم بدانیم در خصوص این گونه تعهدات، کدام قاعده‌ی حق...

رشد تجددگرایی در چند سده گذشته موجب ایجاد دو جریان «تجدد گرایی دینی» و «سنت گرایی» در کنار دو رویکرد اصلی «تجددگرایی» و «بنیادگرایی» شده است. سنت گرایان، با همت گنون، شوان و شاگردان آنان تعالیم منسجمی مبتنی بر اصول متافیزیکی و بر سیاق حکمت نوافلاطونی ارایه می کنند؛ نواندیشان دینی تجددگرایی را به عنوان یک واقعیت و یک فرصت پذیرفته، سعی دارند با بهره گیری از عقل و به کارگیری علوم جدید، دین را با ش...

اسلام سیاسی مفهومی مربوط به دوران جدید می باشد که اشاره به رابطه ی میان دین اسلام و حکومت دارد اما انقلاب اسلامی ایران نوع بدیعی از ارتباط میان اسلام و حکومت را با رهبری فکری امام خمینی ایجاد کرد که عنصر اساسی به نام عقل را وارد این ارتباط کرد. عقلانیت موجود در نظریه امام خمینی ابعاد زمانی و مکانی امر حکومت داری و به عبارت کلی تر مصلحت را در عمل سیاسی حکمران در نظر می گیرد. اسلام سیاسی عقلانی ا...

موضوع رابطه عقل و دین همواره یک مسأله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده محصول بیگانه باشد، فارابی بود که با اعتقاد به هماهنگی بین عقل و دین، باب جدیدی به روی فلسفه اسلامی گشود. بابی که راه را برای فل...