رشیدالدین فضل الله همدانی هنگامی از سوی غازان خان به مقام وزارت رسید که ایران در اوضاع نابسامان سیاسی و اقتصادی به سر می­برد. او دلیل این نابسامانی را شیوة غلط کشورداری مغولان می­دانست و کوشید تا با بهره­گیری از نظام اندیشگانی ایران شهری، حکومت ایلخانی را به قدرتی مرکزی بدل کند. بخشی از کوشش رشیدالدین برای ایجاد تغییرات سیاسی در زبان نوشته­های او نمایان است. رشیدالدین با به کارگیری ساختارهای خا...

علم کلام در صدد ارائه­ی تبیینی معقول از دین و دفاع خردمندانه از آن است. این علم در دوران مختلف، به گونه های مختلف مورد نقد قرار گرفته است، هم از جانب مخالفان دین و هم از جانب موافقان دین. در جهان اسلام، غزالی هم به رشد آن دانش کمک بسیار کرده است و هم در نقد آن کوتاهی نکرده است. در دیگاه وی، منزلت علم کلام در کلیت یک دین، درمان و نگه­بانی عقاید عامه­ی مردم است گرچه دانستن آنْ بدعت، خطرناک یا دست ...

ایرانی کیست و وجوه مشخصۀ آن کدام است؟ عناصر و مؤلفه‎های اساسی فرهنگ و هویت ایرانی چیست؟ چرا به‎رغم اینکه قلمرو ایرانی در طول تاریخ، سرزمین چندگانگی فرهنگ‎ها و تنوع و تحوّل مداوم آنها بود، یک جریان گستردۀ فرهنگی بر آن حاکم بوده و در عین کثرت ظاهری، وحدتی درونی موجب حفظ و بقای آن شده است؟ بی‎شک، اسلام، میراثی که از پیامبر گرامی به‎جای‎ماند، یکی از عناصر اصلی و سازندۀ هویت امروز ماست؛ به گونه‎ای که...

نظریه سازی در ادبیات جامعه شناسی به طور عام و در حوزة جامعه شناسی خانواده به طور خاص، کم و بیش دچار اغتشاش مفهومی است. طرح کنندة مفهوم "نظام سه پایة ایرانی"، سعی در تحلیل وضعیت خانواده و تغییر و تحولات آن در ایران از رهگذر پدیدة مدرنیته را دارد. این مقاله با بررسی چارچوب مفهومی نظام سه پایة ایرانی و مفاهیم وابسته به آن به این نتیجه می رسد که این دیدگاه در چهار مفهوم "جامعة ایرانی"، "خانوادة ای...

چکیده: آراء و اندیشه های زرتشتی– ایرانی به بهترین و نیکوترین وجه در دیوان حافظ متجلی شده است. دین های زروانی، مهر پرستی، زرتشتی، مانی و مزدک از جمله ادیان زرتشتی – ایرانی هستند که حافظ در دیوان خود به آراء و اندیشه های آنان از جمله آتش، سروش، پیر مغان، رسم جرعه افشانی، نور و ظلمت و بسیاری از موضوعات اخلاقی، اعتقادی و عرفانی اشاره کرده است. حافظ برای سرودن اشعار ارزشمند و عارفانه ی خود، پایه و ا...

این مقاله به بررسی چگونگی تحول معنایی مفهوم «ملت» در آغاز آشنایی ایرانیان با منظومۀ فکری تجدد می پردازد. «ملت» در متون و ادبیات سنتی به معنای «دین» و مذهب است، اما در آغاز آشنایی ایرانیان با تجدد، جایگزین مفهوم «nation» به معنای اصالت ارادۀ افراد خودآگاه دارای حقّ شد که اساساً مفهومی غیردینی و حتّی ضدّدینی است. مقاله نشان می دهد که سه عامل اصلی زمینه ساز این جایگزینی بوده اند: نخست رخدادهای سیاسی و...

یکی از مباحث مهم در جامعه شناسی ادبیات، بررسی مساله هویت و عناصر هویتی در متون ادبی است که لازمه آن، بازخوانی متن ادبی به منظور کشف عناصر و مولفه های هویت انسان ایرانی و اسلامی در متون ادبی فارسی است. در این پژوهش، تلاش شده است تا هویت های ملی و دینی در آثار دو شاعر نامدار ایران، استاد محمد حسین شهریار و مهرداد اوستا، بررسی شود. منظور از هویت ملی، شناسنام? یک ملت است؛ شناسنامه ای که شناسنده و م...

تاریخ معاصر ایران پر است از حوادث تلخ و شیرینی که عبرت های زیادی برای امروز و فردای ما در پی دارد. آشنایی اولیه ایرانی ها با گفتمان هویتی تجدد سرآغاز ورود گفتمان آموزشی مدرن و تخاصم آن با گفتمان آموزشی سنتی است. عباس میرزا و پس از او امیرکبیر، آغازگران انقلاب آموزشی هستند. دارالفنون ، تأسیس مدارس خارجی و خصوصی توسط میسیونرهای مسیحی و اعزام دانشجو ازجمله اقداماتی است که در زمان قاجار انجام شد. ب...

تعالیم الهی تنها تأمین کننده ی نیازهای فطری و عقلانی بشر در ابعاد گوناگون می باشد لذا، بشر باید آن تعالیم را در سبک زندگی فردی واجتماعی پیاده کند. وجه اصلی نیاز آدمی به دین و آموزه های دینی، سازماندهی به زندگی فردی و اجتماعی است، زیرا؛ انسان بدون استعانت از آموزه های وحیانی و بهره گیری مطلق از عقل محدود خود نمی تواند نیازهای روحی و روانی خود را برطرف کند و به همین دلیل است که انسانها در هر زمان...

شهرسازی ایرانی پس از یازده قرن از تجربه در ساخت شهرها در پهنه امپراتوری عظیم خود با سپاه اسلامی مواجه شد که در خود مفاهیم والایی از مدنیت و انسانیت را به همراه داشت. دین اسلام دارای آنچنان تأثیراتی در مبانی شهرسازی ایرانی بود که باعث افزودن واژه اسلامی به مکتب شهرسازی ایرانی شد و از آن به بعد شهرسازی ایرانی با عنوان شهرسازی ایرانی  اسلامی شناخته شد . شهرسازی به عنوان یک علم و هنر پویا در ایران ...