توجه به مضامین و آموزه های اخلاقی ، مهم ترین بخش ادبیات پهلوی را شکل می دهد و به این اعتبار ، رساله های فراوانی تحت عنوان اندرزنامه (پندنامه) در نخستین سده های اسلامی پدید آمده است. محتوای این آثار ، کلمات قصار ، لطیفه ها و قصه های اخلاقی است که بیشتر جنبۀ حکمی و تجربی دارند و از زبان شاهان و حکیمان بیان شده اند. ادبیات فارسی دری به نوعی دنبالۀ ادبیات پهلوی است؛ از این رو ، بسیاری از آثاری که د...

«ضمایر شخصی» یکی از مباحث مهم دستوری زبان فارسی است که بیشتر دستورنویسان و زبان شناسان در آثار خود به آن پرداخته اند و تعاریفی کمابیش مشابه از آن ارائه کرده‏اند. ضمیرهای شخصی در زبان فارسی دری و بیشتر متون به جا مانده از آن، یکسان به کار رفته‏اند؛ اما با توجه به وجود برخی اختصاصات زبانی در برخی متون کهن که حاصل تعلق آن ها به دوره­ها و حوزه­های جغرافیایی و گونه‎های متفاوت زبانی ‏است، ممکن است ضم...

چکیده در این پژوهش کوشیده شده است تا گویش مردم کدکن که گویشی کهن و تاریخی است از جهت آوایی، ساخت واژی و نحوی مورد بررسی قرار گیرد. در این بررسی، واج های گویش کدکن شامل 22 همخوان و شش واکه مشخص می گردد که در این میان همخوان «?/ ژ » درگویش تنها صورت آوایی دارد؛ نه واجی. و نیز دو همخوان «?/ء» و «h/ه» دو واج گونه مهم دارند: [؟] و [h?]. درمیان واکه ها نیز [?] ، [e:] و [o:] سه واج گونه مهم برای واک...

این پایان نامه شامل یک مقدمه و پنج فصل می باشد که نگارنده سعی نموده است تقریباً به تمام جنبه های زبانی اشاره نموده و ضمن تعریف کلیه ی عناصر زبانی و آوردن مثال هایی از این گویش برای هر مورد ،آن را با فارسی معیار نیز مقایسه نماید. گویش خوافی یکی از شاخه های مهم گویش خراسانی است که ریشه در فارسی دری دارد و در بسیاری موارد از ساختار و واژگان آن بهره می گیرد. به نظر می رسد که میان این گویش و فارسی مع...

فارسی دری که از زمان نخستین خاندانهای حکومتگر ایرانی به عنوان زبان رسمی ایرانیان دراین سرزمین کاربرد داشته است، در طول عمر هزار و چند صدسالة خود دوره‌های تاریخی گوناگونی را پشت سر گذاشته و متناسب با هر یک از این دوره ها، تغییراتی، بویژه در محتوای واژگانی آن پدیده آمده است. این زبان که در نخستین دوره کاربرد رسمی خود از درجه ای قابل ملاحظه از خلوص واژگانی برخوردار بوده است، در تماس با اقوامی با ز...

خاقانی سخنور بزرگ قرن ششم هجری در دو زبان فارسی دری و عربی سرآمد روزگار خویش بوده و آثار ارجمندی در نظم و نثر، به این دو زبان از خود به یادگار گذاشته است. بااین‌همه، تاکنون جز چند قصیدة عربی و چند قطعه نثر کوتاه به این زبان که در دیوان شاعر و احیاناً منشآت فارسی او آمده است، نمونة دیگری از آثار عربی وی در دست نیست. ما در اینجا برای نخستین‌بار دو نامة عربی برجای­مانده از او را براساس نسخه‌هایی که...

خاتمه یکی از اجزای ساختاری اکثر منظومه‌های فارسی است که در پایان بسیاری از منظومه‌ها به­صورت مستقل یا در ادامة ابواب اصلی کتاب درج می‌شود. هدف این مقاله بررسی محتوای اختتام منظومه‌های فارسی با تأکید بر 24 منظومه تا قرن هفتم است. این بخش در بسیاری از مجموعه‌های موردبررسی، پیوندها، ارتباط‌ها و تناسبات عمیقی با درون­مایه و فصول اصلی اثر دارد و در فهم و جایگاه آن نقش مؤثری ایفا می­کند. منظومه‌های ف...

چکیده: امروزه دست یابی به شناختی از پیشینۀ و ماهیت سنت های روایت پردازی در زبان فارسی ضرورت دارد. در بارۀ ماهیت روایت پردازی در متون روایی کهن فارسی تا کنون بررسی هایی انجام شده است که نتایجی خوبی دربرداشته و تا حدودی به شناخت برخی ویژگی های عام انواع قالب های کهن روایت کمک کرده است. در ادامه این تلاش ها به بررسی ماهیت عناصر داستانی در کهن ترین متن به جای مانده دارای حکایت یعنی حکایات بخش اول ت...

امروزه واژه نظر و هم‌خانواده های آن مانند نظرگاه، منظر و منظره با بسامد زیاد در زبان فارسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. پس از انتخاب واژه منظر به عنوان برابر‌نهادِ واژه انگلیسی لنداسکیپ ( Landscape)پیگیری ریشه‌های زبان‌شناختی آن و کشف نسبت آن با واژه نِگر فار...

کهن فرهنگ و ملت­ها آموزه­های اخلاقی فراوانی را در کوله­بار خود دارند. حکمت ایرانی سرشار از آموزه و پندهای اخلاقی است. ارجمندی آن­ها را همین بس که بر تاج شاهان و کارنامه­های آنان جای گرفته­اند، همچون صد پند انوشیروان، کارنامه ی اردشیر بابکان و اندرزنامه ی بزرگ­مهر. حکمت باستانی ایران و یونان پس از ظهور اسلام در پرتو فرهنگ قرآن رنگ باخت و با فرهنگ اسلام درآمیخت. نخستین سرایندگان فارسی دری مانند...