چکیده حکیم نظامی در ادبیات فارسی به عنوان شاعر داستان سرا، یگانه استاد صاحب سبک، در این عرصه است که سکّه ی فرمانروایی بر این شیوه ی خاص تاکنون به نام او زده شده است. از آنجا که داستان یکی از مهم ترین انواع ادبی در ادبیات نوین ملل جهان است، بررسی آثار نظامی از آن بخش های معدود ادب کهن فارسی است که امروزه مورد اقبال بسیاری از ادب دوستان قرار گرفته است. در میان آثار داستانی نظامی اکثر اهل ادب، منظو...

منظومۀ عاشقانۀ حُسن و دل سیبک نیشابوری یکی از داستان‌های تمثیلی ادب فارسی است که با وجود برخورداری از ظرایف ادبی و شیوۀ منحصر‌به‌فرد نگارنده، در استفاده از داستانی عاشقانه برای تبیین سلوک نفسانی و سیر الی‌الله، کم‌تر مورد توجه محققان و ادیبان قرار گرفته است. این مقاله تلاشی است در معرفی و شناساندن برخی از جنبه‌های درخور تأمل ادبی و عرفانی این اثر به علاقه‌مندان ادبیات فارسی و عرفان و تصوف اسلامی...

چکیده عطار نیشابوری یکی از عارفان بزرگ قرن هفتم است که آثار فراوانی دارد. از میان آثار او چهار منظومه اسرارنامه، الهی نامه منطق الطیر و مصیبت نامه- که در قالب مثنوی است - حاوی داستان های بسیاری است که از جنبه های مختلف قابل توجه است. در این میان داستان های عاشقانه سهم عمده ای از منظومه ها را تشکیل می دهد. در این پژوهش نود و دو داستان عاشقانه از نظر ساختاری، محتوایی و اجتماعی تحلیل و بررسی شده ...

برای «روایت پژوهیِ درزمانی» عرصه های گوناگونی را می توان متصور شد که گونه شناسیِ روایت در دوره های تاریخی مختلف یکی از آنهاست، و جستن پیشینه ی فنون داستان پردازیِ نوین در قصه های عامیانه ی بومی یکی دیگر. در همین راستا و با این گمان که حتا در صورت تغییر کارکرد یا چه بسا نقش باختگیِ کاملِ روایت نماهای شفاهی، باید آثاری از آنها در رمان و داستان کوتاه فارسی به جا مانده باشد، نگارنده ی مقاله ی حاضر بر آن...

مجموعه داستان کوتاه «یکی بود یکی نبود» نوشته محمد علی جمالزاده را سرآغاز داستان کوتاه مدرن فارسی دانسته اند. گذشته از داستان ها و طرح های این مجموعه که از نخستین کوشش ها در عرصه داستان کوتاه نویسی فارسی به حساب می آید، «دیباچه» این کتاب در مطالعات ادبی فارسی و در نظریه انتقادی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جمالزاده، به عنوان پدر داستان کوتاه فارسی، در این دیباچه به دنبال نوعی قانونگذاری ادبی ...

با آنکه حماسه ها، از جمله شاهنامه، دنیای جنگ و نبرد هستند، امّا در آنها از عواطف و احساسات فردی نیز می توان نشان یافت. از این رو، هرچند حجم داستان های عاشقانه شاهنامه فردوسی در مقایسه با حجم کلّ آن اندک است، امّا اگر حماسه بزرگ ملّی ایران از این تعداد داستان عاشقانه خالی می بود، گویی کمال فعلی خود را نمی داشت. فردوسی که در شاهنامه به عواطف مختلف انسان از جمله خشم، شادی، اندوه و... پرداخته، به عشق ه...

مثل ها و سخنان نغز و حکیمانه حاصل تجربه های نیاکان یک فرهنگ است. از روی امثال موجود در یک زبان می توان به تفکرات گذشته و جاری میان یک ملت یا قوم پی برد، ویژگی های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایشان را بررسی کرد و موارد تشابه و تفاوت میان فرهنگ ها را درک نمود. سرزمین پهناور ایران که مهد پرورش زبان پارسی است، دارای امثال و سخنان حکیمانه و کهن بسیاری است. در این سرزمین، زبان ها و گویش هایی نیز وجود دار...

یکی از ژانرهای شایع و پرطرفدار در ادب سنّتی و عامیانه، منظومه های عاشقانه است. این نوع ادبی در قالب های نظم و نثر و با بیش از 600 اثر مکتوب اعم از چاپّی و خطّی در مجموعه فرهنگ ایرانی ثبت شده است. شاعران بزرگ، هریک به سبب ایجاد مکتب یا به تفنّن به این حوزه توجّه داشته اند. این حجم عظیم از آثار ادبی، تاکنون طبقه بندی و تحلیل نشده است. در این مقاله مؤلّف می کوشد براساس منظومه های عاشقانه فارسی، طبقه بند...