در پی تبیین جایگاه بخش تاریخی شاهنامه، در این جستار سیمای فیروز در شاهنامه با تواریخ دورة اسلامی مقایسه و روشن شد که شاهنامه از نظر تاریخی نیز یکی از منابع موثّق و قابل اعتماد است و در کلّیات، ماجراهای عهد فیروز با متون تاریخی هم­سوست؛ چنانکه شورش فیروز بر برادرش هرمزد و تصاحب سلطنت، قحطی هفت ساله، مردم­داری فیروز و مدیریت بحران در دورة قحطی، ساختن شهرهایی در زمان فیروز، جنگ فیروز با خوشنواز، شکس...

چکیده شاهنامه کتاب نبرد بین خوبی و بدی است که از آئین مزدائی و اندیشه ایران پیش از اسلام مایه گرفته است. در دوره اساطیری و پهلوانی تا پایان پادشاهی کیانیان، این نبرد به نحو روشن و مداوم دنبال می شود. جهان بینی شاهنامه، دفاع خوبی در برابر بدی است. این دفاع به نحو بی امان تا سر حد جان، و با دادن قربانی های بی شمار ادامه می یابد. محتوای شاهنامه اسطوره و داستان و تاریخ است به طوری که چهره ها و نهاد...

از مطالعه­ منابع دوران اسلامی مانند تاریخ طبری، غررالسیر بویژه مطابقت آن ها با شاهنامه فردوسی آشکار می­شود که شهریاران ایران­ باستان در هنگام تاج­گذاری سخن­رانی می­کردند و ­خطبه می­خواندند­. اصل پهلوی این­ خطبه­ها در دست نیست؛ اما  بواسطه نقل خلاصه یا بخش­هایی از آن ها در منابع عربی و فارسی مربوط به تاریخ ایران، بویژه شاهنامه می­توان عناصر تشکیل دهنده آن ها را تعیین کرد­. از این رو، ­در این پژو...

شاهنامه از متون برجستة ادبی است که بیش از هر اثر ادبی دیگر بایست آن را بازتابی از پیشینة فرهنگی و نموداری از جهان نگری ملی ایرانیان نسبت به انسان، جامعه و هستی دانست. ایجاد فضای تقابلی و دیالکتیکی و طرح مبانی فرهنگی و انسان‌شناسی در شاهنامه دغدغه‌های فردوسی را برای ترسیم مدینة فاضله به کمک پالودگی اخلاق فردی، قومی نشان می‌دهد. از ویژگی‌های فکری- رفتاری مذموم در انسان‌های مورد خطاب حماسه، واکنش‌...

شاهنامه در تقسیم بندی های شعری جزء ادب حماسی به شمار می آید ولی این اثر حاوی نکات تعلیمی بسیاری است که اگر آن را جزء ادب تعلیمی قرار دهیم رواست. بخشی از این ارزشمندی شاهنامه از دید حکمی به دلیل نوع داستانی اثر است. از سویی بخشی از ادب تعلیمی ما را امثال و حکم تشکیل می دهد و شاهنامه به دلیل کارکرد تعلیمی امثال و ارزش‌های تعلیمی خود یکی از گنجینه های بی نظیر فارسی از این حیث است. امثال و حکم متأث...

یکی از پایه‌های تفکر فردوسی و از پرکاربردترین کلمات و مفاهیم در شاهنامه، داد است؛ چنان‌که برخی شاهنامه را «حماسۀ داد» نامیده‌اند. داد از دید فردوسی به‌گونه‌ای کلی در طبیعت و زندگی جریان دارد تا آنجا که او مرگ را که پیچیده‌ترین و رمز‌آلودترین مسئلۀ هستی است، از داد روزگار می‌داند. فردوسی بین داد با شادی، آرامش، امنیت و آبادی و بیداد با ناخشنودی، ناآرامی و ویرانی رابطه‌ای اساسی می‌بیند. با وجود آ...

یکی از دشوارترین و پیچیده‏ترین مباحث شاهنامه شناسی، مسئلة منبع یا منابع فردوسی و شیوة استفادة وی از آنهاست. اشارة آشکار فردوسی، کمترین تردیدی بر جای نمی‏گذارد که منبع اصلی او، شاهنامة ابومنصوری بوده است، اما این که متن مذکور، یگانه مأخذ نظم شاهنامه بوده و یا فردوسی از منبع / منابع دیگر نیز بهره‏مند شده است، پرسشی است که در بخش نخست مقاله بر پایة چند دلیل عقلی و متنی مورد بررسی قرار گرفته و پس ا...

سابقه و اهداف: شاهنامه، اثر ارزشمند حکیم فردوسی طوسی، کتابی شناخته شده و معروف است. شاهنامه را منظومه ای در تاریخ پهلوانان ایران می دانند که با آن، نام پهلوانان ایران ماندگار شد و زبان فارسی که در حال افول بود، جان تازه ای گرفت. این مقاله با هدف بررسی پزشکی و سلامت از دیدگاه شاهنامه فردوسی انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه از نوع کیفی با روش تحلیل محتوی از نوع summative بوده است . ابیاتی از ...

هدف این مقاله بررسی ثأثیر­پذیری ملک­الشعرا بهار از فردوسی است. به این منظور پس از بیان مختصری در مورد زندگی بهار در ارتباط با شاهنامه و شاهنامهپژوهی، تأثیرپذیری بهار از فردوسی در سه قسمت؛ ستایش فردوسی و شاهنامه، صحنه­پردازی­ها و توصیفات حماسی و کارکرد تلمیحات شاهنامه­ای در دیوانش بررسی شده است. شواهد تأثیرپذیری از دیوان استخراج شده و درصورت نیاز ارتباط آن با مسایل اجتماعی و سیاسی زمان سرایش اشع...

چکیده شاهنامه ی فردوسی آمیزه ای از روایت داستانی، اسطوره، حماسه و تأثیرات تاریخی و تمدّنی است. این ویژگی ها در کنار متأخّر بودن زمان سرودن شاهنامه نسبت به آثاری چون مهابهاراتا، رامایانا، ایلیاد و ادیسه باعث شده که عناصری از عصر خردگرایی و یگانه پرستی نیز داستان های شاهنامه را تحت شعاع خویش قرار دهد. با این اوصاف، شاهنامه از ساختاری پیچیده و چند لایه برخوردار است. ساختارگرایی با توجّه به دست آورده...