از موضوعات مهم در ادیان توحیدی، سعادت و کمال انسان است. این سعادت در اسلام و مسیحیت، تحول کمالی انسان به‏سوی خدای متعال و نزدیک شدن به اوست. حقیقت این تحول از منظر قرآن کریم و عهد جدید، تحولی وجودی و حقیقی و البته تشکیکی و به بیان این دو متن مقدس «حیات و تولد جدید»، «هجرت به جانب خداوند» و «نورانی شدن» است. اما به‌رغم این اشتراکات، با توجه به تفاوت بنیادین الهیات و انسان‌شناسی اسلام و مسیحیتِ مب...

بحث صفات الاهی یکی از مباحث دامنه‌دار در تاریخ تفکر اسلامی است. الاهیدانان مسلمان برای فهم بهتر صفات الاهی آن را به اعتبارات مختلف تقسیم کرده‌اند. یکی از آنها تقسیم صفات به ذاتی و فعلی است. تأمل در صفات فعلی ما را به این نکته رهنمون می‌کند که صفات فعلی دو قسم‌اند؛ یک دسته صفاتی که به واسطه اضافه فعلی به خدای تعالی، بر او حمل می‌شوند؛ مانند محیی، خالق، رازق، و ...؛ اما دسته دیگری که به صفات فعلی...

ضحّاکمحوری­ترین موجود اهریمنی شاهنامه و معادل اژی‌دهاک اوستایی و اژدهای سه ­سر هند و ایرانی است که یکی از بارزترین موجودات زیان‌کار در نوشته‌های مزدیسنا بشمار می­رود. تفسیرهایی متعدّد از اسطورة ضحّاک انجام شده است که با توجّه به تازی بودن ضحّاک در شاهنامه و یک‌سان پنداشتن دشت سواران نیزه­گذار با صحاری عربستان، برخی از تفسیرها اسطورة ضحّاک را یادمانی از پیکارهای مهاجران با تیره­های سامی­نژاد چون آشوری...

به موازات طرح پست مدرنیزم در غرب، اندیشمندان مشهور و نافذی همچو سید احمد فردید با مطرح ساختن غرب به مثابه نمادانانیت و نفس اماره، باب منظومه فکری نوظهوری را در ایران گشودند. فردید از منظری شرقی به غرب نگاه می کند و غرب را به مثابه یک کل یکپارچه نفی می کندولی هاید گر از موضع یک متفکر غربی غرب رانقد می کند. فردید ذات انگار است و برای غرب یک ماهیت و ذات قائل است. از نظر فردید غرب از یونان آغاز می ...

کیومرث در متون اسطوره ای ایران به عنوان نخستین انسان، نخستین پیامبر و نخستین پادشاه معرفی شده است. در متون فارسی و عربی بجا مانده از سده های نخستین پس از اسلام، اغلب کیومرث به عنوان نخستین پادشاه معرفی شده است. بنظر می رسد این وجه از شخصیت کیومرث بازماندة روایت ها و خدای نامه های غیر رسمی و غیر حکومتی پیش از اسلام بوده باشد که بیش تر در مناطق شرقی فلات ایران رواج داشته است و نسخه ای از آن در دس...

چکیده «رسالة‌الغفران» اثر أبوالعلاء معرّی ادیب نامدار عرب، شرح سفری خیالی به جهان دیگر است. ابن‌قارح، قهرمان این سفرنامه که به بهشت راه یافته، به باغ میوه‌ای راهنمایی می‌شود که با چیدن و شکافتن میوه‌های درختان باغ، دختران پریچهره از دل آن زاده می‌شوند. این صحنه یادآور «دختر نارنج» در قصّة عامیانة «دختر نارنج و ترنج» است که در آن شاهزادة عاشق، نارنج را چیده و می‌شکافد و دختر زیبارو از آن بیرون می‌...

این مقاله ضمن مروری تحلیلی بر فصول پنج گانۀ کتاب خدای سلفیه، به مباحثی چون مفهوم شناسی، پیشینۀ اندیشه های سلفی در جهان اسلام، تحلیل و نقادی روش شناختی، معرفت شناختی، هستی شناختی و معناشناختی آرای سلفیه در باب توحید، و تأمل در آرای سلفیه در باب صفات خدا می پردازد. بخش پایانی نیز نقد مفهومی، روش شناختی و محتوایی کتاب است

مردمان شهر – دولت های گونه گون، چون از ستم خداوندان زمینی به جان آمدند، به پندار خدای آسمانی پناه بردند تا شاید به یمن بندگی او بند از بردگی این ناخدایان بگسلند و جان و مال و ایل و عیال خود را از خدنگ و نیرنگ آنان برهانند. ولی هنوز پاسی از ابداع این مفر یا ملجاء نگذشته بود که خدایگان زمینی ادعا کردند که نظر کرده، خدا گزیده، خدازاده، خدا سایه یا به طور خلاصه نماینده خدا بر روی زمین هستند و از حق...

اکثر کسانی که معنای زندگی را با رویکردی فلسفی بررسی کرده اند «معنا» را به معنای «هدف» گرفته اند. از آنجایی که خدای متعال و فعل او حق هستند و انسان، فعل خداست، لذا طباطبایی خدا را در آفرینش انسان هدفمند دانسته و ایجاد انسان را حکیمانه و نه از سر لعب و بازیگری می داند(= هدف بیرونی). انسان در ورود به عرصه زندگی از خود اختیاری نداشت، اما در ادامه دادن به زندگی(= زندگی کردن) مختار است؛ بنابراین، بای...

  دین مبین اسلام برای خردورزی و عقلانیت، اهمیت شایانی قائل است. امام کاظم7 به هشام فرمود: ای هشام، خدای متعال هیچ چیزی را تقسیم نکرد که برتر از عقول باشد. خواب عاقل از بیداری جاهل برتر است. اقامت عاقل از سفر جاهل برتر است. خدای متعال هیچ پیامبری برنینگیخت مگر این‌که عقلش را کامل کرد و عقلش از عقول همه امت برتری یافت. هیچ چیزی در ضمیر پیامبران برتر از جهاد...