روان کاوی و ادبیّات، رابطه ای دوسویه دارند. ادبیّات سبب تلطیف روان می شود و روان کاوی به کالبدشکافی آن می پردازد. آنچه امروزه روان کاوان مطرح می کنند، در ادبیّات گذشته حضور داشته است و اکنون نیز با هویّت یافتن دانش روان کاوی، به صورت علمی مطرح می شود. با بررسی یک اثر هنری از دیدگاه روان شناختی، می توان به نکاتی چون ویژگی های شخصیّتی هنرمند و بازتاب آنها در خلق اثر پی برد. در این نوشتار ـ که نتیجۀ با...

آسمان، شب و پدیده هایش از دیرباز نوع بشر را به شگفتی وامیداشته و این انگیزه را در او ایجاد می کرده که پی به اسرار آن و ستارگانش ببرد.در رساله ی حاضر به بررسی توصیف شب، پدیده ها و جلوه هایش در شعر دو شاعر قرن ششم، خاقانی شروانی و نظامی گنجوی، از لحاظ صور خیال موجود در آن پرداخته ایم که با توجه به اهمیت تشبیه و استعاره در این مقوله، این دو عنصر خیال انگیز شاعرانه بیشتر از موارد دیگر مورد بررسی قر...

اشتراک ادیبان اسلامی در ستایش پیامبر (ص) میراثی از تفکّر و عاطفۀ دینی مشترک است که بستری مناسب جهت مقایسۀ این نوع ادبی به ویژه میان تمدّن ایران و عرب را فراهم می­آورد. در این راستا، بررسی مدایح نبوی بوصیری، شاعر مصری و خاقانی شروانی که هر یک به دلیل فراوانی ابیاتشان در مدح پیامبر به نوعی افتخار شاعر پیامبر بودن خویش را به همراه دارند، جلوۀ محسوسی به پیوند ادبیّات این دو ملّت می­دهد.       این دو ش...

اشعار خاقانی شروانی به همراه شاعرانی از پیچیده­ترین اشعار زبان فارسی است. یکی از ویژگی­های بارز شعر او دقت و وسواس خاصی است که شاعر در انتخاب الفاظ و کنار هم چیدن آنها دارد. به طوری­که در نگاه اول این نکات از دید خواننده پوشیده خواهد­ماند؛ از این رو دقتی خاص و کوششی مضاعف لازم است تا تمام نکات پنهان و زیبایی­های ادبی و فنی آن بر خواننده نمایان شود. در بیتی از خاقانی (به پنج انامل به فتح باب سخن...

پ مقالۀ حاضر به بررسی و نقد فرهنگ تحلیلی لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی نوشتۀ رسول چهرقانی منتظر می‌‌‌پردازد. پیش از انتشار این اثر، فرهنگ‌‌‌های نسبتاً موفق دیگری در مورد شعر خاقانی به چاپ رسیده‌اند و این فرهنگ کوشیده است تا نکاتی پیرامون مسائلی که احیاناً در آثار پیش مغفول مانده‌اند طرح نموده و پرتوی بر غموض موجود در شعر خاقانی بیفکند و از دشواری‌‌‌های آن ابهام‌‌‌زدایی نماید. در ای...

مقالۀ حاضر، به بررسی انتقادی کتاب مشّاطۀ بکر سخن (گزارش هشت قصیده از دیوان خاقانی شروانی) به کوشش دکتر احمد غنی‌پور ملکشاه اختصاص دارد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلایلی ازجمله عدم تحقیق بایسته در پیشینۀ تحقیق، تسامح و سهل‌انگاری، عدم احصای کلّ اشارات و نیز بدفهمی‌های قسمت‌هایی از متن، متن گُزیدۀ حاضر چندان قابل اعتماد نیست و کاستی‌های آن احتیاج به بازبینی و اصلاح مجدد دارد تا هرچه بیشتر ب...

خاقانی شروانی قصیده­سرای بزرگ سدۀ ششم هجری قمری، به میزانی بسیار از روایات شاهنامه و داستان­های اساطیری و پهلوانی در شعر خود بهره برده است. برخی شواهد نشان می­دهد که شاعر در شعر خود به داستان­هایی حماسی و پهلوانی از شاهنامه اشاره می­کند که مربوط به روایت فردوسی از شاهنامه نیستند و مشخّصاً در شاهنامۀ فردوسی وجود ندارند یا به گونه­ای دیگر روایت شده­اند. نگارندگانِ این سطور، این فرض را مطرح می­کنند ک...

بررسی اصطلاحات و واژگان مختلف در ادبیات فارسی، یکی از راه های حل مشکلات متون ادبی است و در این میان، اصطلاحات علمی از جایگاه ویژه ای برخوردارند. در این رساله اصطلاحات علمی نجوم، کانی شناسی، گیاه شناسی، جانورشناسی، پزشکی، ریاضی و موسیقی مورد توجّه بوده و این واژگان و اصطلاحات از آثار پنج تن از شاعران سبک آذربایجانی: خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، ذوالفقارشروانی، مجیربیلقانی و فلکی شروانی استخراج ...

چکیده ندارد.