چکیده : این پژوهش بر محور "تبیین آفرینش از منظر فلسفه و کلام اسلامی و بررسی تطبیقی آن با قرآن کریم" نگاشته شده است . مساله اصلی در این پژوهش آن است که آفرینش جهان را از منظر کلام اسلامی ( نظریه خلق از عدم ) و از منظر فلسفه اسلامی ( نظریه فیض ) تبیین نموده ، ضمن تبیین دیدگاه قرآن در مساله آفرینش ، در تحلیل نهایی به بررسی تطبیقی این دو دیدگاه با قرآن کریم بپردازد. تاکید در تبیین دیدگاه فلاسفه بر...

فقهاء و علمای حقوقی در مباحث متعددی همچون بحث ارث به اصل تاخر حادث استناد کرده­اند. استفاده صحیح از این اصل منوط به تشخیص ماهیت آن و حجیت آثار مترتب بر آن، می­باشد. هر چند برخی این اصل را فاقد اعتبار یا از مصادیق اصل عدم دانسته­اند، اما تطبیق آن بر قاعده استصحاب به صواب نزدیک­تر است. از آنجا که در این اصل، گاهی از اوقات، تاخر در اجزاء زمان و گاهی از اوقات تاخر نسبت به حادثه دیگر اثبات می­شود، ب...

مطالعه، بررسی و نقد اندیشه های کلامی و قرآنی معتزله است.  بحث حدوث قرآن نخستین بار از سوی جعد بن درهم طرح شد. با پیدایش معتزله این بحث جان تازه ای گرفت و مأمون عباسی مدافع سرسخت آن گردید. مأمون بسیاری از علما را ناگزیر ساخت تا به پذیرش حدوث قرآن تن در دهند. معتزلیان از آن جهت که در بحث کلام الهی قایل به کلام لفظی بودند، حدوث قرآن را مطرح ساختند. مهم ترین دلیل معتزلیان به حدوث قرآن، آیات قرآن و ...

علم بی نهایت خداوند بر ذات خداوند و بر مخلوقات خود و اثبات آن بصورت صحیح و عاری از نقص، انگیزه ی اصلی نگارنده در نگارش این رساله می باشد. حکمت متعالیه بهترین و کاملترین دیدگاه ها را در خصوص علم خداوند برمخلوقات ارائه کرده است. برای بحث در موضوع علم خداوند لازم است. که به عنوان پیش درآمد مباحثی مانند «اشتراک معنوی مفهوم وجود» و «اصالت وجود» اثبات گردد. سپس به معنای لغوی و تعاریف اصطلاحی «صفت» ...

هدف این مقاله بررسی و ارزیابی برهان کلامی کرایگ است. برهان کلامی از جمله براهین کیهان شناختی‏ برای اثبات خداوند است که در جهان اسلام در میان متکلمان رایج است و به برهان حدوث شهره است. در عصر ما بر اثر تلاش های ویلیام کرایگ این استدلال از نو احیا شده است. کرایگ می کوشد با عرضه چهار دلیل نشان دهد که جهان دارای آغازی است و درست به همین علت نیازمند علتی است و چون علت ازلی است، تنها شیوه معقول برای ...

غزالی در کتاب تهافت الفلاسفه نظریات و دلایل فیلسوفان مشایی در اثبات قدم عالم و علم کلی خداوند به جزئیات و انکار معاد جسمانی را نقل و نقد کرده است. او در کتاب مذکور دو هدف را دنبال کرده است، یکی اثبات تناقض گویی فیلسوفان و نادرستی و ضعف استدلالهای آنها در اثبات مدعای خویش و دیگری اثبات کفر آنان به مجرد داشتن چنین اعتقاداتی. با مطالعه ی کتب ابن سینا، که غزالی او را به عنوان نماینده ی فیلسوفان مشا...

از مهم ترین مباحث مطرح در بین فلاسفه و عرفای اسلامی، اندیشه هبوط انسان از عالم ملکوت به عالم ملک و جهان ماده است. اندیشه هبوط انسان بر این اساس استوار است که انسان نخست در عالم برین در جوار رحمت حق بوده است و به خاطر گناهی، از بهشت عدن الهی به جهان ماده تبعید شده است. نگارنده در این مقاله حدوث و قدم روح و تجرد و بساطت آن را، از بن مایه های اصلی فلسفی اندیشه هبوط تلقی کرده و معتقد است فلاسفه و ع...

این مقاله در پی شرح و بررسی درس گفتار هیدگر تحت عنوان این همانی و تفاوت درباره فلسفه هگل است. در این بررسی کوشیده شده است تا درک و فهم هیدگر درباره مؤلفه های اصلی تفکر هگل در باب «مسئله این همانی و تفاوت»، اصل این همانی، و تقوم وجودشناختی ـ الهیاتی متافیزیک نزد هگل، و نسبت بین متافیزیک دوره جدید و نیست انگاری حاصل از آن بیان شود. از نظر هیدگر، متافیزیک هگل، انتو ـ تئوـ لوژیک یا به عبارتی وجودشن...

قاضی ابوبکرباقلانی ( د 403 ق در بغداد) سهم بسزایی در شکل گیری کلام اشاعره داشت. او نه تنها در علم کلام، بلکه در اصول فقه و علوم قرآن نیز صاحب تألیف و نظر بود. در این مقاله ما فقط از زاویة علم کلام به او نگریسته و اندیشه های کلامی وی را بررسی کرده ایم. دستگاه کلامی باقلانی به طور کلی همچون یک سازة هندسی طراحی شده است. به عبارت دیگر مسائلی را که او طرح می کند دارای ترتیب منطقی و استنتاجی است و قض...

آفرینش از مفاهیم اساسی در جهان بینی اسلامی است که نقشی برجسته در همه ابعاد اندیشه دینی ایفامی کند. به ویژه آن که آدمی به تفکر و تدبر در آفریده شدگان و خالقیت خداوند دعوت شده است. به همینجهت حکیمان، متکلمان و عرفا در این معرکۀ اجتناب ناپذیر به موضع گیری پرداخته و جهان شناسی خاصیبه اقتضای زاویۀ دید خود ترسیم کرده اند و شانی و روزنه ای از جهان هستی را به روی آدمی گشوده اند.در این میان متکلمان اشعر...