در اواخر سده سوم هجری، متون عرفان و تصوف اسلامی شاهد آفرینشِ بن‌مایه مشهوری به نام «شمع و پروانه» با مضمون «سوختن» و «ایثار» بود که به تدریج در دیوان شعرای صوفی به کار رفت و در فرهنگ و ادبیات ایران تا دوره‌ی معاصر، گسترش کم‌نظیری یافت و کلیشه شد. نظریه‌هایی درخصوص منشأ مضمون «سوختن» ارائه شده است، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به اینکه سوختنِ «انسانِ کامل» در باورها و مناسک مسلمانان و همچنین ادیان ایر...

اخلاقیات، نظام­های اجتماعی و خانواده، موضوعی نیست که مرتبط با دین بودایی[1] باشد؛ سابقه این نظام­ها را می­توان با تاریخ بشریت یکی دانست[2]، در ادیان سامی[3]، سایر ادیان و آیین بودا (که موضوع این مقاله است)، درس­ها وآموزه­های گوناگونی که دارای مشترکاتی (هم از نظر اخلاقی و هم از نظر ظواهر)، با سایر ادیان می­باشد، وجود دارد. ما در این تحقیق با بهره­بردن از منابع معتبر علمی که اسامی آن به ترتیبِ نگا...

چکیده این مقاله درصدد است تا در امتداد تفکر استعاره‌ای، استعاره جدیدی را با عنوان «سازمان به مثابه کانون طیف‌های متقاطع» ارایه نماید. همچون دیگر استعاره‌ها، این دیدگاه برای مطالعه‌کنندگان سازمان، این ذهنیّت را ایجاد می‌نماید که با ماهیت این پدیده اجتماعی بهتر آشنا شوند. بدین منظور، ابتدا مفروضات و زیر بناهای علمی این استعاره بررسی شده است. زیربناهای علمی این استعاره شامل منطق ارسطویی (منطق دو ...

چکیده ایرانیان و هندوها ارتباط تجاری خوب با یکدیگر داشتند و کالاهای تولیدی خود را به یکدیگر صادر می کردند؛ بنابراین، آثاری از حضور ایرانیان در هند و آثاری از حضور مردم هند در ایران یافت می شود. این ارتباطات دوجانبه تا سالیان زیادی ادامه داشت. به دنبال فعالیت های تجار هندی در ناحیه هرمزگان، ارتباط فرهنگی و هنری میان دو کشور افزایش یافت و زمینه ساز تأثیر هنر دو منطقه بر یکدیگر شد. محور اصلی این پ...

مرگ و مرگ اختیاری از مبانی عمیق عرفان و ادب تعلیمی است. مولانا نگاهش به مرگ از نوع نگاه سنایی است. امّا ظرافت‌ها و باریک‌اندیشی‌های مولانا و اشاراتی از آیین بودایی و یونانی و ایران باستان، به نگاه مولانا لطافت و معنویتی خاص عطا فرموده است. این مقاله برآن است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی نگرش مولانا را نسبت به مرگ به طوراعم، و به مرگ ارادی به طور اخص، باز نماید؛ و نشان دهد که مولانا چگونگی تجلّی از م...

در این مقاله با روش تحلیلی - انتقادی به بررسی دیدگاه جورج پاتیسون در باب رابطۀ دین و هنر می‌پردازیم. پاتیسون تأملات خود را در مسیر آنچه مندرج می‌کند که خود الهیات هنر نامیده است. او به این نتیجه رسیده که هنر نه ابراز زیردست الهیات، بلکه نوعی نگرش زیبایی‌شناختی به جهان هستی است، نگرشی که ضمن پاسداشت گوهر زندگی، به رهاوردی معنوی منتهی خواهد شد. او نگاه مطلوب خود را بیش از کلیسا و الهیات رسمی مسیح...

هدف از بررسی کتاب عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس (1967)، نقد و تحلیل پیش‌فرض‌ها، خاستگاه و نظریه کتاب در حل تناقض‌آمیز بودن تجربه عرفانی در منطق و ذهنی یا عینی بودن آن است. کتاب حاضر تجربه عرفانی و عرفان را با دیدگاه تجربه‌گرایی فلسفی و مسائل آن پیوند داده است.  تجربه عرفانی در این اثر، تجربه‌ای فراعینی و حتا فراذهنی و ورای منطق است؛ حال آن‌که با طرح نظریه منطق فازی پس از استیس امکان بازنگر...

مسجد و آسیاب سنگی داراب، ازجمله بناهای بسیار بحث­برانگیز در تاریخ معماری ایران است. این بنا از اوایل سدۀ نوزدهم میلادی موردتوجه مستشرقین و مورخین ایرانی قرار گرفته و در باب تاریخ احداث و عملکرد آن سخن گفته و نظرات گوناگون و متنوعی مطرح کرده­اند. برخی آن را یک نیایشگاه مهری، آتشکدۀ زرتشتی، کلیسای مسیحی، معبد بودایی، مسجدی اسلامی، و حتی خانقاه و کاروانسرا دانسته‌اند. از نظر نگارندگان، علت اصلی ای...

لبخند و خنده در ادبیات و هنر سانسکریت پیوند مستقیم با حیات کیهانی دارد. در روایت‌های اساطیری لبخند و خنده خدایان جزء آموزه‌های بشری است. نمودهای این دو خصیصه گاهی چنان مبهم است که تبیین منطقی آن دشوار به نظر می‌رسد. حال باید دید که راز لبخند و خنده در تماثیل چه مفهومی دارند؟ آیا زیباشناسی هنری است؟ یا جلوه‌هایی از مفاهیم قدسی که حیات فکری ادیان هند را می‌سازند؟ آئین هندویی لبخند و خندۀ خدایان و...

فرارودان سرزمینی چند‌فرهنگی متشکل از اقوام متعدد و ادیان و آیین‌های زرتشتی، مانوی، بودایی، مسیحیت (نستوری)، یهودی، و باورهای کهن و آیین شمنی بود. در این تحقیق، مسئلة اصلی این است که فرارودان از نظر تنوع فرهنگی ‌ـ آیینی چگونه بود که پیش از اسلام پیروان ادیان و باورهای گوناگون در طول چند سده با تساهل و تسامح در کنار یکدیگر زیستند؟ همزیستی فرهنگی ‌ـ آیینی چه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی برای فرارودان ب...