متن به هر آنچه که مورد تفسیر قرار گیرد، اطلاق می‌شود. تفسیر، فهم مفسر است از متن. امّا، این فهم، نامحدود، دلبخواهی و مبتنی بر خواست و طلب و سلیقه مفسر نیست. متن به فهم و تفسیر مفسر شکل می‌دهد. اگر متن به طور مطلق تابع ذهنیت مفسر شود، فاقد مرکزیت معنایی خواهد شد و با هر رویکردی می‌توان از آن معنایی دریافت کرد و تفسیر، دامنه‌ای نامحدود پیدا می‌کند و بازی‌ای بی‌انتها در جریان تفسیر متن شکل می‌گیرد....

یکی از گرایش های تفسیری مهم و پرسابقۀ قرآن کریم، تفاسیر عرفانی و اشاری است. این رویکردهای تفسیری حداقل از قرن سوم آغاز شده و تا دوران معاصر نیز شیفتگان خود را حفظ کرده است. بنابراین، در عصر اخیر نیز می توان با آثاری رو به رو شد که در برداشت از آیات نورانی قرآن کریم، گرایش های عرفانی و اشاری داشته اند. ویژگی ها و مختصات تفسیری آثار دورۀ جدید، تفاوت هایی با نوع پیشین خود دارد که می توان تفسیر عرف...

 دلایل لزوم فهم متن با توجه به افق تاریخى عصر نزول و دیدگاه ابوزید در این زمینه مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نظرگاه‌هاى گوناگونى در بهره‌گیرى از هرمنوتیک وجود دارد. برخى استفاده از هرمنوتیک را نمى‌پذیرند. شمارى مانند ابوزید تنها راه صحیح فهم متن را بهره جستن از هرمنوتیک مى‌دانند و بعضى چون حسن حنفى تکیه بر منطقه عقل خالص و تحلیل تجربه‌هاى مشترک انسانى را پیشنهاد مى‌دهد و تقلید همه جانبه از ...

 مقایسه تطبیقى دیدگاه‌هاى تفسیرى امام خمینى و دیدگاه‌هاى هرمنوتیکى فلاسفه غرب است. دیدگاه امام خمینى راجع به تفسیر قرآن با آنچه در رابطه با تفسیر متون مقدس در غرب مطرح شده است همانندى‌ها و ناهمانندى‌هاى دارد. نویسنده نخست دو دیدگاه هرمنوتیکى مطرح در غرب را که عبارتند از سنت شلایر ماخر و سنت هایدگر مطرح مى‌کند. سپس مبانى و پرسشهاى هرمنوتیکى از قبیل امکان و عدم امکان استفاده از قواعد عمومى فهم در...

  وجوه و نظایر یکی از ضرورت های اولیه برای مترجمان قرآن کریم است. با توجه به گوناگونی موارد کاربرد واژه ها در زبان عربی، همواره با این مشکل روبه رو هستیم که واژه ای در جمله های معنایی می دهد، اما همان واژه در جمله دیگر معنایی متفاوت و حتی گاهی متضاد دارد و تنها با قرینه های مختلف می توان به مفهوم درست آن پی برد. وجوه و نظایر از دانش هایی است که پیش نیاز فهم  و تفسیر قرآن کریم به شمار می رود و ی...

 چکیــده  دانش وجوه از شاخه های علوم قرآنی است که قرآن پژوهان در تاریخ تفسیر وپژوهشهای قرآنی به آن توسل بسیار جسته اند اصطلاح وجوه به کلمات چند معنایی اطلاق می شود که در قرآن بکار رفته اند. گاه یک کلمه به بیست وجه یا بیشتر در قرآن بکار می رود ، بررسی متن قرآن و تعیین مدلول برای دالهای قرآنی ( واژگان قرآن ) با وجود انبوهی واژگان در وجوه امری دشوار است . در این مقاله سعی شده است تا با رهیافتی ن...

تفسیر گرانسنگ تسنیم، محصول درس تفسیر ترتیبی قرآن کریم آیت‌الله جوادی آملی در حوزة علمیه قم است که یکی از مهم‌ترین تفاسیر عصر حاضر به شمار می‌آید. از آنجا که شناخت بهتر تفسیر تسنیم، زمینة بهره‌گیری بهتر و تخصصی‌تر از آن را فراهم می‌کند و نیز دستیابی به چگونگی روش فهم قرآن در این تفسیر می‌تواند الگویی برای کارهای تفسیری آینده باشد، سؤال این است که تفسیر تسنیم چه مبانی، روش و گرایشی دارد. در این ن...

حدیث سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، دربسیاری ازتفسیرها وتعبیرهای مفسران و محققان علوم قرآنی دیده می‌شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی و کنکاش است. در زمینه مصداق یابی، شاید بتوان پذیرش رابطه معنایی بین دو اصطلاح قرآنی «شهید» و «مقتول فی سبیل الله» در متن قرآن را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث سالاری دارد. قرآن علی رغم کثرت اس...

یکی از مباحث مهم انواع رویکردهای هرمنوتیک بحث دور هرمنوتیکی است. این دور در رویکردهای متفاوت هرمنوتیک شکل های گوناگونی یافته است. فریدریش آست دور را میان جزء متن و کل متن برقرار می دید. فهم متن منوط به فهم جزء است و فهم جزء منوط به فهم کل. در هرمنوتیک دستوری و فنی شلایر ماخر نیز وجود دور کاملا مشهود است. در هرمنوتیک دستوری میان فهم واژگان از یک سو و فهم متن و جمله از سویی دیگر دور رخ می نماید...

صحابه در تفسیر آیات از روایات پیامبر، اسباب نزول، لغات، عادات و سنتهای عرب سود می برند و بیشترین توجه ایشان به تفسیر نقلی بود. تابعین افزون بر تفسیر نقلی از سخن صحابه نیز بهره می گرفتند. در عصر تابعین اختلافات درباره قرآن، تفسیر و شیوه های تفسیری بالا گرفت. معتزلیان در تفسیر آیات از دو روش تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر به مأثور سود می بردند در تفسیر قرآن به قرآن از بینات برای تفسیر مجلات، از خاص ج...