علت وجودی یکی از مهمترین مفاهیم جغرافیای سیاسی است. سابقه این مفهوم به دیدگاههای «فردریک راتزل» بر می گردد. هر چند در مورد علت وجودی دولت ـ ملتهای اروپایی کارهای گسترده ای صورت گرفته است ولی در مورد ایران تا زمان حاضر کار چندانی انجام نشده است. در این پژوهش با استفاده از مفهوم علت وجودی تلاش شده است تا ریشه پیدایش، استقرار و تداوم دولت و ملت ایران در طول تاریخ ـ که به ایجاد دولت ـ ملت ایران در...

مظفرالنواب به عنوان یکی از شاعران برجسته و سرشناس عراقی در حوزه ی نقد سیاسی و اجتماعی و یکی از یکه تازان عرصه ی هجو، جایگاه ویژه ای در ادبیات معاصر عراق دارد. وی که تجربه ی روزگاری پرفراز و نشیب در دوران بی ثباتی سیاسی و سپس فشار و تبعید را تجربه کرده است، خشمگین از ناکامی سران عرب در حل معضلات اجتماعی و سیاسی به ویژه مسئله ی فلسطین و تمایلات سازشکارانه ی آن ها و نیز ناتوانی توده ی عرب در حل مش...

الحاد در علم کلام و فقه اسلامی به معنای انکار وجود خدای یگانه، نپذیرفتن دین حق، بازگشت از دین اسلام یا ارتکاب گناه در مسجد الحرام است. اما در طی تاریخ، طبقة حاکم و رهبران فرقه های مذهبی مکرراً از اتهام به الحاد به مثابة دستاویزی برای حذف رقیبان و مخالفان استفاده کردند. در دورة سلجوقیان، مناسبات حکومت با دستگاه خلافت عباسی، که بر سر دعوی قیمومیت سیاسی و مذهبی بر سرزمین های اسلامی مبتنی بود، وارد ...

موعودگرایی در اندیشه و عمل سیاسی ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌اعتباری، می‌توان یکی از ویژگی‌های فرهنگ سیاسی ایرانیان را باور به ظهور منجی برای نجات از دشواری‌های سیاسی و اجتماعی دانست. گویی به‌رغم گسست‌ها و چندپارگی‌ها، نوعی تداوم یا استمرار نیز در تاریخ اندیشۀ سیاسی ایرانیان در کار بوده است. فرشتۀ زمین ایرانیان در هر عصر درگیر وضعیتی مخاطره‌آمیز بوده، و در خاک خود امیدهای گوناگون پرورده اس...

تأثیر منصب‌داران ایرانی مهاجر به هند در تحول نظام دیوانی و سیاسی دولت گورکانیان[1] احمدرضا بهنیافر* چکیده ایرانیان مسلمان با پی‌ریزی تمدن ایرانی ـ اسلامی و انتقال آن به سایر جوامع، از جمله شبه‌قارۀ هند، در پیشرفت‌های فرهنگی و تمدنی نقشی مؤثری ایفا کردند. نخبگان ایرانی ـ که با توجه به وجود عوامل دافعه در ایران و عوامل جاذبه در هندوستان به دربار گورکانیان مهاجرت کردند ـ به دلیل شایستگی‌های فراوا...

در هر دوران از آثاری که به محیط اجتماعی خود مربوط می‏شوند، می‏توان به برخی از اندیشه‏های سیاسی آن دوران پی برد. این آثار یا بیانگر اندیشه‏ی حاکم بر محیط اطراف خود هستند یا گویای آراء نویسنده‏ی اثر به مثابه یک منتقد. در این صورت می‏توان دسته‌ی دوم را اندیشه‌های آرمانی سیاسی دانست که در ایده‌آل‌های شخص یا گروهی خاص وجود داشته‌اند. تاریخ بیهقی در میان این دو دسته از اندیشه‌ها، به نوعی در نوسان است...

موضوع این پژوهش، نقش امام هادی (علیه السلام) در هدایت و رهبری جامعه اسلامی در خلافت متوکل می باشد. مسئله این پژوهش این است که، امام هادی (علیه السلام) در هدایت و رهبری جامعه اسلامی در عصر متوکل چه نقشی داشته است. بر این اساس سوال اصلی این تحقیق این است: نقش امام هادی (علیه السلام) در هدایت و رهبری جامعه اسلامی در خلافت متوکل چه بوده است؟ سوالهای فرعی این تحقیق بدین قرار است: شرایط سیاسی و اجتما...

منطقه ی تاریخی بیرم، از مناطق حاکم نشین لارستان در جنوب ایالت فارس بوده است. وقتی گذشته تاریخی منطقه را بررسی می کنیم، هم در سطح منطقه و هم روستاهای زیر مجموعه آن گروه های استراتژیک حکام محلی ای حاکم بوده اند. اکنون نیز، در سطح شهرها و روستاهای این محدوده تاریخی، در سطح شوراهای اسلامی شهری و روستایی و تصمیم گیری های مدیریتی آنها با افرادی مواجه می شویم که مورد حمایت گروه خویشاوندان خود بوده، و ...

شناخت ماهیت تحولات اجتماعی و سیاسی بدون توجه به نحوة آرایش نیروهای اجتماعی و ماهیت تعارضات میان آنها و بررسی اندیشه‌ها و ایدئولوژی حاکم بر رفتار این نیروها میسر نیست. یکی از مهم‌ترین نیروهای اجتماعی که حدوداً از اواسط سدة سیزده شمسی در سیاست و حکومت، به‌ویژه تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران، نقش برجسته‌ای داشت طبقه متوسط سنّتی است. پیروزی جنبش تنباکو و انقلاب مشروطیت ایران در درج...

هدف: هدف اصلی این نوشتار، شناخت و تحلیل یکی از اسناد سلطانیات عصر قاجاری، یعنی ملفوفه ­فرمان و تبیین اهمیت تاریخی چنین اسنادی در پژوهش های سیاسی، اجتماعی، ملکی، و حقوقی ایران دوره قاجار است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر، با روش توصیفی تحلیلی- تاریخی باتکیه بر اسناد پایگاه های آرشیوی و متون اصلی انجام گرفته است. یافته ها و نتایج پژوهش: بنابراین، یکی از منابع و سرچشمه های مهم که از متن و محتوای ...