در قرون وسطا، با قوّت گرفتن رویکردهای فلسفی در میان ربی‌های یهودی، اخلاق یهودی نیز رنگ و بوی فلسفی به خود گرفت. دل‌مشغولی فیلسوفان یهودی در آن زمان، نسبت میان ایمان و عقل و پرسش از ماهیت خدا بود که سبب پیدایش رویکردهای اخلاقی متفاوتی می‌شد. پاسخ به این دو پرسش، به ترتیب، میزان وابستگی اخلاق به تورات، و جایگاه اخلاق را مشخص می‌کرد. در این میان، موسی بن میمون، مهم‌ترین فیلسوف یهودی است که در آثارش...

پیشرفت و گسترش اسلام ناب، در همه دوره ها بر شالوده گفت وگو و اهتمام به اخلاق، استوار بوده است. اسلام به عنوان یک دین کامل و جهانی می تواند پاسخگوی بسیاری از دشواری ها و دغدغه های انسان امروزی باشد. یافته اساسی این پژوهش، در این است که آموزه های اخلاقی و ماندگار قرآن کریم، می تواند بنیاد و آغازی برای پیشرفت، کمال معنوی، آگاهی، امید، گفت وگو و خوشبختی انسان معاصر باشد. توجّه به ساختارهای اخلاقی، ت...

آراء ملاصدرا و قاضی عبدالجبار معتزلی نسبت به کارکردهای عقل در اخلاق از جهاتی با هم قابل مقایسه است. به طور کلی می-توان سه جهت اشتراک و سه جهت افتراق در اندیشه های ایشان در این زمینه به دست آورد. جهات اشتراک این است که اولاً هر دو قائل به تلازم معرفت و فضیلت هستند؛ ثانیاً مسئولیت اخلاقی را مبتنی بر عقل دانسته اند؛ ثالثاً قائل به وجوه و اعتبارات در باب ارزش های اخلاقی هستند. جهات افتراق هم از این قر...

 شاعران فارسی زبان با دلبستگی به دین اسلام تمدنی اسلامی– ایرانی را پایه­گذاری کردند که آموزه­های دینی معطوف به انتظار در شعر کهن فارسی توسط این شاعران متجلی شده است. در این پژوهش با استخراج اشعار با مضامینی پیرامون مفاهیم آخرالزمانی شامل مقولاتی چون: دجال، رجعت، امامت و ... در محدوده زمانی قرن پنجم الی دهم هجری قمری، یک طبقه­بندی از اشعار ارائه شد و سپس با توجه به تفسیرهای ادبی، سیمای موعود، نش...

برخی از مکاتب الهی و بشری، حقوق اخلاقی متمایزی برای زن و مرد قائل اند، بر این اساس این سؤال مطرح است که آیا ابتناء حقوق اخلاقی متمایز زن و مرد بر تفاوت های تکوینی یا اجتماعی آنها توجیه عقلانی دارد؟ این مسئله به لحاظ ابعاد اخلاقی (هنجاری و تحلیلی)، مستلزم آن است که در قالب رهیافت های نظری مکاتب اخلاقی بررسی شود. مکاتب اخلاقی غایت گرا، وظیفه گرا، فضیلت گرا و حق گرا، مکاتب اخلاقی مطرحی هستند که بر...

در میان ظرفیت های وجودی انسان، عواطف و هیجان ها، در تأثیرگذاری بر افکار و اعمال آدمی، از جایگاهی ویژه برخوردارند. بررسی این تأثیرات در حوزهٴ اخلاق ـ که از مهم ترین جنبه های زندگی فردی و اجتماعی انسان است ـ بحث های بسیار با اهمیتی را پیش خواهد کشید. اگر نوع و میزان تأثیرگذاری ساحت عاطفی در مقایسه با دیگر ساحت های رقیب (همچون ساحت عقلانی) تحلیل و بررسی شود، اهمیت این مباحث، بیش تر درک خواهد شد. ...

احیای دوبارۀ اخلاق فضیلت در سدۀ پیشین سرآغازی برای بحث‌های فلسفی جدیدی در حوزۀ دوستی قلمداد می‌شود. مکاتب نو ارسطویی که تعریف ارسطو از سعادت را مفهومی کم‌مایه تلقی می‌کنند‌‌، با احیا و نیز جرح و تعدیل مفاهیم ارسطویی و مکاتب پساارسطویی دوران باستان «دوستی» و «دغدغۀ دیگری» را به‌مثابۀ مؤلفه‌های جدایی‌ناپذیر از سعادت‌مندی آدمی به تعریف سعادت وارد کرده‌اند. افزون بر آن‌‌، چون مکاتب ارسطویی باستانی ...

فضایل عقلانی‌ در فرایند استنباط حکم و در مقام باورمندی و افتاء از مسائل مهمی هستند که فقیهان و مجتهدان می‌بایست به تحصیل آنها بپردازند. بدون تردید فقدان این فضیلت‌ها، موجب نقصان وجاهت و اعتبار ثمره عملیات فقاهت است. پیش‌فرض ما این است که عالمان دین همچون دیگر اندیشه‌ورزان به صورت آشکار و پنهان دستخوش آفت‌ها و آسیب‌های اخلاقی‌ هستند. فضائل متعددی از جمله گشودگی ذهنی، پشتکار فکری، دقت و تمرکز، تو...

نظریه پردازان اخلاقی مانند سایر همکاران خود عقاید متفاوتی در این زمینه ابراز نموده اند. یکی از بزرگترین فیلسوفان غربی که دیدگاه های برجسته ای در حوزه اخلاق دارد اسپینوزا است. نظام کامل فلسفی اسپینوزا به خصوص درمورد اخلاق و مباحثی مانند مرگ ناپذیری و سرمدیت، کوناتوس(کوشش برای حفظ ذات)، مفهوم توان بالقوه انسانی و آزادی می تواند رهنمودهای مثبتی برای تربیت اخلاقی، اهداف، اصول و روش های تربیت اخلاقی...

بررسی عناصر منطقی در اخلاق اجتماعی از موضوعاتی است که ابن سینا از طریق تبیین گزاره های اخلاقی و تحلیل محتوای آن انجام داده است. وی، اجتماع را خاستگاه اخلاقیات معرفی می کند و آن را به منزله بستری که اخلاقیات از آن بر می خیزد و سپس در همان بستر فضایل اخلاقی استوار می شود، معرفی می کند. در این بین منطق را به منزله ابزاری برای بررسی و استواری این امور در اختیار می گذارد. مسئله اصلی در این تحقیق آن ...