چکیده: رابطه شرایط تاریخی، متن و خواننده به دلایل متعدد دچار پیچیدگی است. این پیچیدگی اجازه نمی دهد فرد در مواجهه با متن آن را به راحتی خوانده و فهم کند. یکی از عوامل تاثیر گذار در این پیچیدگی، مساله چرخش های گفتمانی درفرایند تاریخی است. در این مقاله با تحلیل روایت های قیام شیخ محمد خیابانی در صدد هستیم تا تاثیرچرخش گفتمانی را از خیزش در سال1299 تا سقوط سلسله پهلوی در قالب دو خوانش مسلط گفتمان ...

بیشتر پژوهش هایی که در دهه های اخیر به جنبش مزدکی پرداخته اند، ساختار طبقاتی جامعه ایران عهد ساسانی را عامل شکل گیری تندروانه آن دانسته و این موضوع را حاصل ناکارآمدی این بافت اجتماعی می دانند؛ از این رو در صددند به این قیام صورتی منطقی و واقعی ببخشند. در این پژوهش برآنیم نشان دهیم ساختار طبقاتی جامعه ایران باستان که ریشه های عمیقی در واقعیت های جامعه ایرانی داشت، نه تنها عامل بی ثباتی و نارضایت...

برخی با تمسک به ظاهر روایت رایت، که در ظاهر به طور عام، هر نوع قیام و برافراشتن هر پرچمی پیش از ظهور حضرت حجت الاسلام را محکوم و پرچمدار آن را طاغوت معرفی می کند به عدم مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت و تحریم هر حکومتی پیش از آن، حکم کرده اند. این نوشتار کوشیده است ضمن ارائه تفسیری منطقی از روایت رایت با تکیه بر آیات قرآن و احادیث معتبر و قراین و شواهد دیگر، ادعای یاد شده را نقد کند و بر این نظ...

فراگذشتن از تاریخ نقلی و گام نهادن در عرصه تاریخ تحلیلی، مستلزم بهره گیری از اندوخته دانش بشری در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است. با توجه به این مهم، تحقیق حاضر با اتخاذ رویکرد جامعه شناختی، در راستای تحلیل تحولات اجتماعی ـ سیاسی برهه ای خاص از تاریخ اسلام کوشیده است. در این تحقیق، ضمن بررسی قیام های شیعی حادث شده در سال های 62 ـ 132 ق، با بهره گیری از روش تاریخی ـ تطبیقی، رگه های اشتراک و افتر...

این نوشتار پژوهشی است دربارۀ زمینه های اجتماعی قیام مردم اصفهان در جریان حملۀ امیرتیمور به قلمرو آل مظفر در سال 789 هـ ق و بازخوانی متون وقایع نگار دربارۀ این رویداد. از آنجایی که مورخان تیموری به عنوان عوامل مشروعیت بخش حکومت تنها بر جنبۀ ویژه ای از این رویداد تأکید کرده اند، جنبه های دیگر رویداد مانند نقش گروه های اجتماعی، اسباب و زمینه های اجتماعی شکل گیری رویداد، سرنوشت قیام و غیره در گزارش...

جنبش تنباکو ( 1309 ه.ق) قیام عمومی مردم ایران به رهبری حاج میرزای شیرازی در عهد ناصرالدین شاهودراعتراض به واگذاری قرارداد توتون و تنباکو مشهور به قرارداد رژی است که به یک انگلیسی بهنام ماژور تالبوت واگذار گردید. زنان به عنوان بخشی از جامعه در این قیام عمومی حضوری فعالداشتند. مقاله حاضربر تبیین سهم زنان وبررسی علل حضور آنان در جنبش تنباکو است. چنین به نظرمی رسد که مشکلات اقتصادی وافزایش آگاهی زن...

به یقین امامان? در احیاء دین وشعارهای مذهبی از جایگاهی والا برخوردار هستند و هر کدام در شرایط مختلف زمانی خود، رسالتی خطیر داشته اند، در راستای انجام وظایف و تکالیف الهی متحمل انواع آزار و اذیت های بسیاری حتی تا شهات بوده اند. در این میان، چهره درخشان امام حسین? بویژه قیام کربلا و بازتاب آن در بیداری مسلمانان و تأثیرپذیری شعر شیعه از عاشورا و دستاوردهای آن از منزلتی والا بهره مند است. بنا بر ای...

قیام مسلحانه علیه امام معصوم(ع) و نواب عام و خاص ایشان و مقابله با نظام اسلامی بغی نامیده می شود. این پدیده مجرمانه علیرغم سابقه طولانی در حقوق کیفری اسلامی، به تازگی با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی به سیاهه قوانین کیفری افزوده شده است. بنابراین مبانی شرعی این جرم انگاری را باید در قرآن و فقه اسلامی به خصوص سیره علوی در تفکر شیعی جست وجو نمود. از آنجا که در مدت حکومت امام علی(ع) گروه های باغی...

امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی در اشاره به حوادث مهم تاریخ معاصر- یعنی نزدیک شدن علما به صفویان، قیام تنباکو، انقلاب مشروطه، دوره رضاشاه، ملی شدن صنعت نفت، قیام 15 خرداد 1342 و غیره-به نقش فعال و مثبت روحانیون در حفظ استقلال کشور و تلاش آنها برای ورود اسلام به عرصه اجتماعی و سیاسی از یکسو و درس هایی که باید از حوادث گذشته آموخت و به کار بست از سوی دیگر توجه کرده است.

در دوره حکومت امویان قیامهای متعددی رخ داد . برخی از این قیامها دارای ماهیت ویژه ای بودند که ابعاد فکری و عقیدتی آنها را مبهم و تیره ساخت و وجوه مذهبی آنها را کم رنگ نمود. این حرکتها که عمدتا با نام رهبران خود مشهور هستند ، افراد و گروههای مختلفی را جذب کردند و اهداف و آرمانهای متنوعی را مطرح نمودند . رهبریت اشرافی و تنوع و ترکیب نامتجانس قیام گران بعلاوه ماهیت و عملکرد دشمنان آنها به گونه ای ب...