متون فارسی از مهمترین منابع تاریخ معماری ایران است. در م یان این متون، تاریخ بیهقی در زمرۀ چند متن نخست ادب فارسی است. از کتاب مفصل ابوالفضل بیهقی دبیر، که در ا صل تاریخ آل سبکتگین نام داشته، امروزه فقط شش مجلد، از نیمۀ جلد پنجم تا نیمۀ جلد دهم، به دست ما رسیده است. این پاره با ماجرای مرگ محمود، جلوس محمد و سپس مسعود آغاز میشود و با ذکر سفر آخر مسعود به هندوستان در گریز از ترکمانان سلجوقی پایان...

هزل تعلیمی را می‌توان یکی از مهم‌ترین ارکان ادب تعلیمی فارسی (به­ویژه بعد از سنایی) به­شمارآورد. این طنز؛ اغلب روایی، ریشخندزن، تلخ، گاهی خارج از دایرۀ اخلاق، هنجارشکن، تأثیرگذار و در نهایت هدفمند و معناگراست. این پژوهش، ژرف‌ساختِ فکری هزل تعلیمی را در سخن سنایی جست­وجو   می­کند. سنایی مهم‌ترین وظیفۀ آدمی را در جهان کسب معرفت می‌داند. به ‌اعتقاد سنایی، تنها راه ‌رسیدن به این هدف، انقیاد بی‌چون­و...

وجود بناهای تاریخی غزنویان در مناطقی مانند غزنه، لشکری‌بازار و بلخ که برخی به شکل نیمه‌مخروبه باقی مانده است یا نام آنها در منابع تاریخی و ادبی معتبر درج شده است، همگی نشان‌دهندﮤعظمت این تمدن، به‌ویژه در خلال سال‌های حکومت سلطان محمود (378تا421ق/988تا1030) و فرزندش مسعود (421تا432ق1030تا1040/م) است. این فعالیت‌های چشمگیر عمرانی در ساخت مناره‌ها، کاخ‌ها، مدرسه‌ها، مسجدها، باغ‌ها و بناهای تدفینی ...

we would have forgotten useless kings of qaznavi, if everyone other than beihaqi had written the ugly history of the qaznavis. the history of iran would have lost in qaznavi era like the time of many unknown local emperors and kings, if beihaqi had not existed. i should say here that this is an astounding enigma that qaznavis had renowned historians such as bou naser moshkan and abolfazl beihaq...

غزل، قالبی است که در طول زمان، تغییراتِ زیادی در آن رخ داده است؛ از جمل? این تغییرات، ورود داستان و روایت در آن است که این گونه غزلها به غزل داستان شهره اند. از آنجا که شاعر در غزل داستان، قصد دارد تا سه مفهومِ تغزل (که سخن دل است) داستان گویی و شاعرانگی را همزمان به مخاطب القا کند، این نوع غزلها در زمره هنری ترین گونه های شعر هستند. در این پژوهش تلاش کردیم با استفاده از شیو? تحلیلی ـ توصیفی و با...

حکیم سنایی غزنوی، یکی از شاعران متعهد و سنی مذهبی است که در آثار خویش عشق و ارادتش را به خاندان پیامبر(ص) و امامان شیعه بی­ پرده ابراز داشته است. او هم در کتاب حدیقة الحقیقه و هم در دیوان اشعارش، در کنار مدح برخی از صحابه و خلفای راشدین، بارها از فرزندان پیامبر(ص) و اولاد علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدس یاد کرده است. در این مقاله با مطالعه آثار حکیم سنایی و منابع تاریخی، با روش توصیفی ـ ت...

حکیم سنایی غزنوی (ف532) یکی از اندیشمندان دوران ساز و ازجمله تأثیرگذارترین سرایندگان شعر تعلیمی عرفانی است که همواره شاعران و عارفان این دیار به ذهن و زبان او اقتدا کرده اند. در این نوشته کوشیده ایم تا با تتبع نسبتاً جامع در دیوان و حدیقه، آرای سنایی را درباب تشبیه و تنزیه، قدم و حدوث، توقیفی بودن یا نبودن اسما و صفات خداوند و غرضمندی حضرت حق در آفرینش هستی تبیین کنیم و با مواضع فِرق مشهور کلامی ...

چکیده                 دوران سلطان محمود و مسعود غزنوی(387-432ه.ق) از مهم ترین ادوارگسترش شعر فارسی است. شاعران این دوران، شاعران نیمه ی اول قرن پنجم چون عنصری، فرخی، عسجدی، منوچهری، عیوقی، ابوسعید و چند شاعر بی دیوان هستند که مجموعا بیش از 20600بیت از آنان برجای مانده است یکی از شگردهای اصلی  این شاعران، برای تقویت جنبه های مفهومی و ادبی انواع غنایی، بهره گیری از اشارات دینی در شعر است. در این ...

در این مقاله به بازخوانی دیوان فرخی سیستانی، از نظر رویدادهای تاریخی و اجتماعی، پرداخته شده است. بنابراین، این مقاله مبتنی بر موضوعات تاریخی و اجتماعی دوران غزنوی است؛ موضوعاتی که فرخی در اشعار خود آن ها را بیان کرده است. مطالب و اشارات مندرج در مدح ها با شش اثر تاریخی ـ مجمل التواریخ و القصص، زین الاخبار گردیزی، تاریخ گزیده، تاریخ بیهقی، ترجمة تاریخ یمینی، و طبقات ناصری ـ مقایسه شده است. ملاحظ...