احادیث معصومان در گذر تاریخ در معرض برخی از آسیب­ها بوده است. بررسی روش­مند حدیث با هدف کشف این آفات و ارائۀ راهکارهای علاج آن، یکی از مهم‌ترین دانش­های مطرح در علوم­ حدیث است. این مهم در ارزیابی شرح‌های منسوب به اخباریان و به ویژه شرح­های نوشته شده بر کتاب کافی اهمیت مضاعفی می‌یابد. ملاّخلیل قزوینی یکی از شارحان اصول­کافی در عهد صفوی، در کتاب صافی، تعداد اندکی از احادیث را مبتلا به آسیب دانسته ...

عالمان مسلمان از دیرباز به نقش اثرگذار «اشتراک معنوی» و «اشتراک لفظی» در تفسیر نصوص دینی توجه داشته‏اند. با شکل‏گیری دانش معناشناسی نوین نیز دغدغه مشابهی با عنوان «چندمعنایی» و «هم‏نامی» مورد توجه زبان‏شناسان قرار گرفته است. تلاش گردید تا با تکیه بر مطالعه سیر تاریخی واژگان، شیوه‏های مطمئن‏تری برای تمایز میان آنها پیشنهاد گردد. این پژوهش بر پایه همین روش‏های نوین کوشید با شیوه توصیفی- تح...

چند معنایی پدیده­ ای رایج در زبان است که تقریباً در تمامی سطوح زبان دیده می شود. ظهور رویکرد شناختی کمک شایانی به توصیف این پدیده نموده­ است. در این پژوهش، چارچوب معنی­ شناسی واژگانی شناختی برای مطالعۀ چندمعنایی«بر» به­ عنوان یک حرف اضافه و همچنین یک همکرد فعلی در افعال مرکب، در دو باب اول گلستان سعدی مورد استفاده قرار گرفت. یافته­ هاحاکی از آن است که چند­معنایی مقوله «بر» پدیده­ای نظام­مند بوده...

در پاره­ای از زند بند دوازدهم یسن سی و سه، نام ایزد «بهمن» با صفت griftār و گونة خطی دیگری همنشین شده است. griftār را در این بند «پذیرنده، گیرنده» معنی کرده­اند. در این مقاله با توجه به معانیِ griftan و griftār،  نشان داده شده است که griftār در این پاره صفت مفعولی به معنی «قابل درک، محسوس» است و از طریق عبارات و جملات سایر متون فارسی میانه، ارتباط این صفت با بهمن نشان داده شده است. در پایان برای...

یکی از برجسته‌ترین شگردهای هنری در شعر پایداری، نمادگرایی است. شاعر برای بازتاب حقایق در سایۀ استفاده از واژگان نمادین اشعار خود را از حالت تک‌معنایی به‌سوی چندمعنایی سوق می‌دهد و زمینۀ خوانش‌های متفاوت از متن و تأمّل در معنا و مفهوم شعری را ایجاد می‌کند. معین بسیسو از جملۀ شاعرانی است که اندیشه‌های پایداری در سروده‌هایش دامنۀ فراگیری داشته و با استفادۀ هنرمندانه از نمادهای طبیعی توانسته‌است به...

فعل‌های سبک معمولاً به‌عنوان طبقه‌ی خاصی از مقولات دستوری شناخته می‌شوند که مشارکت معنایی اندکی در گروه‌های فعلی دارند و به همین دلیل کمتر مطالعه‌ای به رابطه‌ی معنایی این فعل‌ها با فعل‌های سنگین پرداخته است. مقاله‌ی پیش‌رو با استفاده از چارچوب پویایی نیروی بروگمن، معنی‌شناسی واژگانی شناختی و بررسی بیش از 130 ساخت سبک و مرکب متشکل از فعل «گرفتن» نشان داد که اگرچه این فعل سبک همانند فعل سنگین متنا...

در این نوشتار انتظار از متن در «من وحی القرآن» به دوبخش کلی تقسیم شده و به تفکیک دربارۀ آن سخن گفته شده است: یک: انتظار از قرآن با توجه به طبیعت زبانی آن. دو: انتظار از قرآن با توجه به طبیعت معارفی آن. طبیعت عربی بودن، ظهر و بطن و محکم و متشابه و چندمعنایی و استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا، زبان رمزی نداشتن و برای عموم مردم بودن قرآن و حجیت ظواهر، در حوزه طبیعت زبانی قرآن مورد توجه قرار گرفته ...

اندیشه‌های پسانوگرا در تمامی علوم انسانی ریشه دوانده است؛ باوجود این، بنیان این سیاق فکری از فلسفة زبان آغاز شده است، آن هنگام که سخن ازقضاوت پیرامون معنا و دلالت به  میان می‌آید و منتقد در مقام قاضیبر کرسی رأی تکیه زده است. این نوشته، سعی دارد در شش زمینه، قضاوت‌های پسانوگرا پیرامونزبان و ادبیات را به  نقد بنشیند و در کنار نقاط قوتاحتمالی برخی از آنان، سایه‌های تردید را بر راستی و درستی بخش‌ها...

سنایی غزنوی مبتکر سبک نمادگرا در ادبیّات عرفانی فارسی است. خلاقیّت او در نمادپردازی، به‌ویژه در حوزۀ نمادهای قلندری و اسطوره‌ای و تلفیق عناصر ژانرهای مختلف، پس از او موردپسند و مقبولیّت فراوان شاعران قرار می‌گیرد. نماد، افزون بر گسترش ظرفیّت زبان و ممکن­ساختن بیان معانی عمیق عرفانی، در زیبایی‌آفرینی متون ادبی نیز تأثیری فراوان دارد. این جستار تلاش می‌کند با تحلیل سبک نمادگرای سنایی در دیوان او، نقش...