شواهد تاریخی مبنی بر تعامل فرهنگی تمدن بین النهرین و اقوام ایرانی، اعتبار خاستگاه سومری حماسه گیل گمش را در معرض تردید قرار می دهد. گمانه های باستان شناختی، ادبی- نوشتاری و اساطیری موجود، احتمال انشعاب آن را از یک خاستگاه تاریخی دیگر تقویت می کند. مستنداتی دال بر وجود زیستگاههای تمدنی کهنتر در شرق بین النهرین، سابقه خط و کتابت در نزد اقوام پیش- عیلامی، کتیبه های مکشوفه از تپه یحیی، علاوه بر مشا...

واژه «اقلیت» از اصطلاحات بحث­برانگیز در حقوق بین­الملل است. هر گروه قومی که از ویژگی‌های یک اقلیت برخوردار باشد، شایسته اطلاق عنوان اقلیت قومی است و در نتیجه ذیل حمایت‌های نظام بین‌الملل حقوق اقلیت‌ها قرار می‌گیرد. ایران از دیرباز محل سکونت اقوام مختلف بوده است، اما قابلیت انطباق مفهوم حقوقی بین‌المللی «گروه‌های قومی اقلیت و غیرحاکم» بر اقوام ایرانی، در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، موضوعی اس...

نام و کلام اصالتاً سرشتی نمادین دارند و زمانی پدید آمده‌اند که پیوند اسطوره و زبان هنوز گسسته نشده بود. با گذشت زمان، پیوند نام و موضوعِ نام‌گذاری سست و بسیاری از نام‌ها از خاستگاه‌های اسطوره‌ایِ آغازین خود رها شده‌اند و این نشانه‌ها، در طی تحول و تکامل، سرشت و خصیصة نمادین خود را، اگرچه نه به‌تمامی، ازدست داده‏اند. در این پژوهش، با توجه به همسان‌بودنِ خاستگاهِ اسطوره و زبان، نام و کلام، به‌مثابۀ نم...

وجود قومیت ها به عنوان قسمتی از خرده فرهنگ ها یکی از متغیر های مهم و موثر بر همگرایی و توسعه است. ایران به جهت قرار گرفتن در گذرگاه مهاجرت های تاریخی با ترکیب قومیت های مختلف دریافت جمعیتی خود مواجه است. افوام ایران به شکل اقلیت های مشخص در مناطق و استان های مرزی پراکنده شده اند. شناخت اقوام مختلفی که در یک کشور زندگی می کنند به این جهت اهمیت زیادی دارد که از یک سو اختلاط اقوام طی چند سال اخی...

در اساطیر ایرانی اهریمن و ضحاک از جهات گوناگون با هم قابل مقایسه هستند. مهمترین جنبه­ای که این دو را بیشتر به یکدیگر شبیه می­کند، کالبد «مار» است. مار اولین و مهمترین کالبد اهریمن و ضحاک است. به علاوه، «گرگ» نیز در وجود و نام ضحاک تبلور یافته است. نام ضحاک (aži.dahāka) به دلایل متعدد «مارـ گرگ» یا «مار گرگسان» معنی می­دهد. dahāka به معنی «گرگ» و از ریشه هندواروپایی dhau به معنی «خفه کردن» است. ...

از آن جایی که رشید الدین به اسناد و مدارک مربوط به مغولان دسترسی داشت، گزارش های نافذ و درستی از تاریخ و وقایع آن دوره ارائه وی دهد. حفظ دقت نظر در ثبت وقایع تاریخی و در کنار آن اشاره اجمالی به علل و نتایج امور و حوادث با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان از دیگر ویژگیهای کار رشید الدین فضل الله است . وی همچنین فرایند تدریجی جذب مغولان در فرهنگ و تمدن ایرانی ـ و اسلامی را باز گو می کند واینکه آنان...

آفرینش یعنی چیزی را از نیستی، هست کردن؛ هر قوم و ملتی با توجه به محیط و جغرافیای محل زندگی برای آفرینش جهان، داستان مخصوص به خود دارد و این افسانه ها و اسطوره ها درباره ی جهان پیرامون، پاسخی به نیازهای مادی و روانی آنهاست که از عناصری ترکیب یافته که قابل مبادله بین اقوام و ملت هاست. در همین راستا اقوام ایرانی، یونانی و رومی، هر یک اساطیر مختص به خود را در رابطه با آفرینش دارند که در این پژوهش ب...

بررسی و شناخت اسطوره های اقوام و ملتها در مطالعات باستان شناسی مربوط به دوران تاریخی حایز کمال اهمیت است. زیرا کمتر اثر هنری را می توان مشاهده کرد که رد و نشانی از اساطیر یا باورهای اقوام مذکور بر خود نداشته باشد. این گونه پژوهشها را شمایل شناسی(iconography) می نامند که باستان-شناسان ادراکی بیشتر به آن می پردازند. این رساله توصیفات ارائه شده در مورد عناصر اسطوره ای، دینی و حماسی ایرانی در متو...

مادی ها جایگاه مهمی در فرهنگ و تمدن ایرانی (به معنای اخص آن) دارند. در مورد تاریخ سیاسی، جغرافیای تاریخی و باستان شناسی این دوره، ابهامات اساسی وجود دارد و قلمرو، ایالت ها، مراکز حاکمیتی و ساختار اقتصادی، انسانی و اجتماعی آن ها به صورت علمی مورد مطالعه قرار نگرفته اند. در این پژوهش با استفاده از منابع آشوری هم زمان، بازسازی جدیدی از جغرافیای تاریخی اقوام مادی پیش از تشکیل پادشاهی و گسترش آن (83...