زبان سنایی، خواه در مثنوی ها، خواه در قصاید و غزلیت و... زبانی فاخر، استوار، متین و محکم است . وی ئر مثنوی ها عارفی است شاعر و در قصاید و غزلیات و... (به استثنای اشعار مربوط به دوران پیش از تحول وی) شاعری است عارف . و در هر نوع، زبان وی زبانی است آگنده از لغات و ترکیبات زیبایی که بیشتر آنها ویژه سنایی است و در سخن دیگر سرایندگان پارسی دیده نمی شود. وی توانسته است زبان خویش را از سویی با استعارا...

یکی از حوزه های نسبتاً گستردة پژوهش در ادبیات تطبیقی معاصر، حوزة مضامین و موضوعات است. موضوع، یک مادۀ تاریخی و فرهنگی و از عناصر تشکیل دهندۀ متن است، از این رو قابلیت تحلیل و بررسی را دارد. برخی از موضوعات و مضامین، فراملّی و جهان شمولند؛ مانند زندگی و مرگ، خیر و شر، دادگری و ستمگری، عشق و نفرت، جوانمردی و سخاوت و... . مطالعۀ تطبیقی در حوزۀ مزبور می تواند به تبیین فصلی هرچند کوتاه، از تاریخ افکار...

مثنوی حدیقه الحقیقه سنایی، حکایات متعدّدی دارد که شاید اغلب آنها در آثار پیشینیان ادب فارسی و عربی نقل شده باشد. در این نوشتار به تحلیل و مطابقت تعدادی از حکایات حدیقه با سرچشمه های آن حکایات، در چهارچوب ساختار قصّه و حکایت پرداخته ایم. اینکه سنایی تا چه حد در اقتباس حکایات، ساختار پیشین آنها را حفظ کرده، چه نوآوری هایی داشته است و نیز بررسی مشترکات و اختلافات آنها، از بحث های این نوشتار است. نتا...

مولانا یکی از درخشان‌ترین چهره‌هایی‌ست که همه‌ی پژوهش‌گران عرفان ایرانی، به اثرپذیری او از سنایی، اشاره کرده‌اند. با توجه به این که هیچ شخصیتی، به اندازه‌ی شمس تبریزی در زندگی روحی و روانی مولانا نقش نداشته، روشن‌شدن پیوندهای معنوی میان شمس و سنایی، به مطالعات شمس‌شناسی و مولاناشناسی، یاری می‌رساند. پرسش اصلی نویسنده در این گفتار، این است که حکیم سنایی چه اثری بر اندیشه‌های شمس داشته و نظر شمس ...

عرفان در ادب پارسی گستردگی فراوانی دارد . سنایی آن را رسماً وارد شعر فارسی کرد و پس از او یکی از مضمونهای اصلی شعر ، مضامین عرفانی بود . بسیاری از شاعران نامدار ایران عارف بودند و تمام دیوان خود را برای توضیح مسائل عرفانی سرودند . این مضمون کم کم رو به کاستی می رفت تا اینکه در دوره معاصر و بویژه پس از انقلاب شاعران متعهدی بدان روی آوردند. موضوع این پژوهش مضامین عرفانی در شعر معاصر است که به بر...

نام مبارک حضرت فاطمه (س) که همچون خود آن بزرگوار مظلوم واقع شده است، در شعر فارسی تا قبل از دوره صفوی بازتاب چندان زیادی ندارد و بیشتر در قالب اشارات یک بیتی جلوه-گرست. در این پژوهش آثار همه شاعران حتی اشعار پراکندۀ شعرای بی دیوان که مجموعاً 318 شاعر را دربرمی¬گیرد در از نظر مضامین و جلوه¬های وجودی آن حضرت، صور خیال و قالب به ترتیب سیر تاریخی مورد بررسی قرار گرفت و این نتایج به دست آمد: نخستین ش...

حدیقه‎الحقیقه سنایی منظومه‎ای است عرفانی که در قالب داستان‎ها و حکایات و تمثیل‎ها به آموزش تعالیم دینی و اخلاقی می‎پردازد. این اثر از متون عرفانی است که ایجاز و سادگی خصیصۀ عمدۀ آن است. بنابراین پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزارکتابخانه ای انجام گرفته، بر آن است تا نظام پردازش داستان‎های حدیقه‎الحقیقۀ سنایی غزنوی، خصوصاً حکایت‎های کوتاه آن را با الگو قراردادن ویژگی کمینه‎...

تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی     مصطفی خورسندی شیرغان [1]   محمد بهنام فر [2]     تاریخ دریافت:7/3/91   تاریخ تصویب:12/4/92   چکیده   هدف این مقاله تحلیل جامع تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی است. مرگ، یکی از اندیشه‎های کلان و مهمّ در آثار سنایی است و او به پدیدۀ مرگ از زاویه‎ها و چشم‎اندازهای گوناگون نگریسته و آن را به شیواترین و نغزترین بیان تصویر نموده است. این چشم‎اندازهای متنوّع را می‎...

روایت تمثیلی «پیل در شهر کوران» از کتاب حدیقه الحقیقه سنایی، بر اساس روایتی از کیمیای سعادت غزالی نوشته شده است. هدف اصلی این پژوهش کشف رابطه فزون متنیّت این دو روایت است. بدین منظور برپایه نظریّه فزون متنیّت ژرار ژنت، ارتباط روایت سنایی با روایت غزالی بررسی و این نتایج حاصل شد که در روایت سنایی تغییر حجم متن و دلالت های معناشناسی جدیدی وجود دارد که در دو بخش گشتار کمّی و گشتار کاربردی قابل بررسی ا...

این رساله بازتاب کوششی است برای نشان دادن ارزش و بررسی انتقادی شعر ستایشی در ادب فارسی .بازه ی زمانی مورد بحث در این پژوهش، از آغاز حضور شعر ستایشی در ادبیات فارسی، تا پایان قرن هشتم است. با توجه به تأثیر اتفاقات وامور سیاسی در شعر ستایشی، طول مدّت مورد بحث را به چهار دوره ی سامانیان، غزنویان، سلجوقیان و مغول وایلخانی تقسیم شده وبر اساس این سلسله ها شعر ستایشی را مورد تحقیق وبررسی قرار داده ایم....