چکیده   «ما» یکی از مبهم ترین و متنوع ترین و پرکاربردترین واژگان عربی است. یکی از انواع آن «ما» موصوله است که برای ابهام زدایی آن از جمله یا شبه جمله ای به عنوان صله استفاده می کنند. گاهی عبارت صله با عبارت قبل از «ما» شباهت داشته، «ما» یا ضمیر راجع به آن برای هر دو عبارت، یکی از چهار نقش کلیدی: فاعلی، نائب فاعلی، مفعولی، یا مبتدایی را ایفا می کند. در این میان، نمونه هایی مثل «فیه ما فیه» وجود ...

  حکیم فرزانه طوس در پردازش و سرایش حماسه بی‌همال خویش که برخی آن را داستان بلند و واحدی می‌دانند، از گونه‌های گفتاری مختلفی چون گفتگو و مناظره بهره جسته است. اگرچه مناظره‌های این اثر، اصلاً با گفتگوها از حیث بسامد و اسلوب قابل قیاس نیست؛‌ اما در این مقال برآنیم تا جایگاه و اهمیت مناظره را با تحلیل نمونه‌های آن در شاهنامه بررسی و تبیین کنیم.   بعد از تعریف مناظره از منظرهای گوناگون و اشاره به من...

شناخت زیبایی، همواره برای انسان ارزشمند و لذت بخش بوده است و یکی از حوزه های آن، زیبایی شناسی ادبیات می باشد که عبارت است از: کشف گونه های ادبی از طریق بررسی های زبانی که از مباحث اصلی آن، ارتباط لفظ با معنا و بررسی جلوه های بلاغی آن در کلام است. بدون شک نهج البلاغه به جهت برخورداری از واژگان غنی، تناسب لفظ با معنا و ارائه آن با اسلوب های گوناگون بلاغی، نمونه ی برجسته ی بلاغت در ادبیات عربی است.

اسلوب حکیم یکی از عناصر زیباشناختی در متون است که گوینده بنابر اقتضاهای بافتی وموقعیتی، روش خردمندانه و حکیمانه‌ای برای بیان غرض خود در پیش می‌گیرد. این عنصر اگرچه گاه در بدیع و گاه در استفهام مطرح می‌شود اما به دید غالب در علم معانی و موارد خروج کلام از اقتضای ظاهر است که به کارگیری آن بر بلاغت کلام می‌افزاید و بلیغ بودن قائل آن را ثابت می‌کند. به کارگیری این شیوه‌ی هنری در زبان قرآن که متصف ب...

ابن مقفع از نویسندگانی است که در اواخر عصر اموی و در اوایل عصر عباسی می زیست که در 25 سال اول از عمرش برای عمر بن هبیره و داود بن عمر بن هبیره نویسندگی می کرد و در 11 سال بعدی از عمرش به عیسی بن علی پیوست و برای او نویسندگی می کرد. دو کتاب ابن مقفع سرشار از مفاهیم والایی است که اسلوب آن دو کتاب از سه ناحیه ادبی و لغوی و فکری بررسی شده است ؛ در فصل پایانی ، سرچشمه های فکری این نویسنده بزرگ که ب...

در نهج البلاغه برای انتقال مفاهیم والا، اسلوب و شیوه های گوناگونی بکار گرفته شده است؛ که هرکدام از این اسلوبها، از ویژگی و کاربرد خاصی برخوردار است. قصر و حصر نیز، یکی ازاین شیوه ها برای بیان مقاصد است. روش قصر، یکی از مباحث مهم علم معانی، برای تأکید مضامین جمله هاست و عبارت است از اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به شیوه ای مخصوص و نفی ماسوای آن. هدف ما در رساله ی حاضر این است که روش مزبور را ب...

یعتبر أسلوب الاشتغال -بوصفه باب من أبواب النحو- أحد الأسالیب البیانیه الذی استعمل فی القرآن الکریم، وهو یعنی أن یتقدّم اسم ثم یذکر عامل عمل فی ضمیر ذلک الاسم المقدم أو فی اسم مضاف إلی ضمیر ذلک الاسم المقدم أو عمل فی اسم متبوع لتابع مضاف إلی ضمیر ذلک الاسم المقدم. أحکام الاشتغال کثیره مع أن هذا الأسلوب استعمل فی القرآن 43 مره، وقد اتفق علی کون هذا الأسلوب اشتغالاً فی سبعه، ولا توجد نماذج لأکثر وجو...

جمله به جمله آیات قرآن، واژه هایی حکیمانه و مدبرانه می باشند که دارای نکاتی برای مخاطبان قرآن می باشد. تعلیل های قرآنی نیز بر اساس حکمت خداوندی می باشد. در زبان عرب، اسلوب های مختلفی برای تعلیل وجود دارد، اما به نظر می آید تنوع این اسلوب ها در قرآن به مراتب بیشتر از کلام عرب باشد. هدف این رساله، بررسی این اسالیب در قرآن در کنار اختصاص فصلی برای بررسی تعلیل در کلام عرب می باشد. در کنار این هدف، ...