آیرونی موجد چندوجهی‌شدن معنا و گسترش تضاد معنایی در درون متن است. این پژوهش، ضمن طرح چهارچوب نظری آیرونی در سطح بلاغی، کوششی است در جهت تنویر مؤلفه‌های آیرونی، استخراج ویژگی مشترک آیرونی و صنایع معنوی ادبیات فارسی، واکاوی ترفندها و کرانه‌‌ها و گونه‌‌های کارآمد آیرونی، بررسی و تحلیل گونه‌‌های آن در شعر حافظ. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی از نوع کیفی و کتابخانه‌‌ای است و داده‌‌ها با مطالعۀ کتاب‌‌ها ...

زبان و ادبیات فارسی و عربی از دیرباز ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر داشته و از همدیگر تأثیر و تأثر فراوانی پذیرفته‌اند. از جملۀ این تأثیر و تأثرات، می‌‌توان مبحث «کنایه» را نام برد که یکی از بحث‌‌های اساسی علم بیان و حساس‌ترین مسائل زبان است و در دو زبانِ فارسی و عربی، تعریف‌های مشابهی از آن دیده می‌‌شود. کنایه در هر دو زبان، به بخش‌هایی همچون «کنایه از صفت» و «کنایه از موصوف» و «کنایه از فعل یا مصدر...

پس از قرائت دقیق دیوان فرخی سیستانی ابیاتی که دارای تشبیه و استعاره بودند را تفکیک نموده و سپس مشبه هایی که به مشبه به های مختلف تشبیه شده اند را در کنار هم آورده و از تکرار آنها پرهیز کرده ام ابیاتی که به عنوان شاهد مثال آورده شده به همراه آدرس دقیق آنها یعنی شماره ی بیت و قصیده یا قطعه و ... ذکر شده است. عنوان تشبیه مضمر و تفضیل در ابیاتی که دارای چنین تشبیهاتی هستند نوشته شده و در استعاره نو...

خاقانی، ـ اگر نگوییم بزرگترین ـ یکی از بزرگترین شاعران تصویر آفرین و ترکیب ساز ادب پارسی است. یکی از موضوعاتی که در تصویرگری خاقانی بازتاب گسترده ای دارد، دنیا است. تصاویری که خاقانی در اشعار خود از دنیا ارائه کرده، تصاویری دنیا نکوه، تاریک، و تحقیرآمیز می باشد. لذا در این پژوهش، نگارنده ضمن بحث در باره ی نگاه شاعر به دنیا، تلاش کرده است تا عوامل موثر در شکل گیری نگرش شاعر و تشکیل صور خیال برسا...

شیخ کـمال خجندی، شاعر قرن هشتم هجری، معاصر خواجه حافظ شـیرازی است، که بیشتر اشعارش را تحت تأثیرخواجه سروده است.در این پژوهش، صور خیال غزلیات دیوان کمال خجندی، در چهار مبحث اصلی تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه بررسی شده است. توضیح مختصری درباره نحوه زندگی کمال، خصوصیات اخلاقی و قدرت شاعری او داده شده است. در ادامه، به اختصار، تعریفی از علم بیان و مباحث اصلی آن به میان آمده است، سپس بسامد آن ها در ی...

هنجارگریزی یکی از وجوه «رستاخیز واژگان» بر مبنای زبان شناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه ها و نه ساختار عمیق و ژرفی، باعث لذت ادبی مخاطب می شود. هرچند نظریة هنجارگریزی توسط صورتگرایان روس مطرح شده است، اما مفهوم آن در آثار نقدی و بلاغی عرب با تعابیری چون «الإنتقال» ، «الإتساع» ، «الشجاعة» ، «الضرورة» و ... یافت می شود. ماهیت فرامنطقی، عقلی و عرفی معانی و حقایق عرفانی از یک سو و محدودیت حو...

صور خیال، ابزاری است که ادیب برای انتقال مفاهیم و تصورات خود به دیگران از آن بهره می گیرد. کاربرد این صور در کلام، زیبایی شایان توجهی داشته و کلام ساده و معمول را به درجه ی ظرافت و ماندگاری می رساند. استعاره یکی از مهم ترین صور خیال است که پیوندی نا گسستنی با دیگر فنون بیانی دارد؛ این فن از یک سو با تشبیه و از سوی دیگر با مجاز و کنایه مرتبط است. دید گاه های متفاوت ارباب فن در این زمینه، نشان م...

فریدون مشیری با حضور در طبیعت توانست ذهنیت شعری خویش را با طبیعت درآمیزد و آن را دست آویزی برای تصاویر شعری خود سازد. طبیعت در مراحل سه گانه ی شعر مشیری حضوری زنده و الهام بخش دارد. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که مضامین اصلی اشعار مشیری در زمینه ی طبیعت با نگاهی نمادین، رمانتیک و فضای اجتماعی و انسانی شاعر مطرح شده است.از عناصر طبیعی مورد توجه مشیری می توان به گل و انواع آن و شب که هر کدا...

غزل عمومی ترین قالب شعری است که از بدو پیدایش قرن ششم مورد استفاده شاعران قرار گرفته است. در زمان دفاع مقدس، دلیل این توجه را باید در دگرگونی های محتوایی و تازگی مضامینی جست که در بحبوحه جنگ، ذهن شاعران را به خود مشغول ساخت و با پوششی از رویکرد حماسی، وجه تمایز غزل امروز با غزل گذشته قرار گرفت. این تحقیق در سه فصل؛ کلیات(تعریف مسأله و سوالات تحقیق و فرضیه و هدف)، زندگی نامه با معرفی آثار شاعران...

ملحمه عنوانی است که در ادبیات معاصر عرب بر مجموعه های شعری طولانی اطلاق می¬گردد که داستان زندگی یک انسان بزرگ را در موقعیت های مختلف به تصویر می کشد. ادبیات کهن عرب از ملحمه با این مفهوم اصطلاحی تهی می باشد. ملحمه در ادبیات معاصر عرب به عنوان یکی از انواع ادبی مطرح شده و در این میان ملحمه های دینی و اسلامی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده اند. عبدالمنعم فرطوسی شاعر شیعه عراقی و جورج شکّور شاعرمسیحی...