بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای از مشخصات افسانه ای و تاریخی روبرو می سازد که تصویری مبهم و...

آثار ادبی نهضت مشروطه در دهه های اخیر به عنوان بخشی از مهم ترین اسناد جامعه شناسان برای تحلیل مناسبات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دوران معاصر مورد توجه قرار گرفته است. سیداشرف الدین گیلانی ملقب به نسیم شمال، نقش بارزی در روشن گری عصر مشروطه داشته است. کمتر تحولی در عصر مشروطه صورت گرفته است که سیداشرف دربارۀ آن شعر نسروده باشد. در این پژوهش با روش بینارشته ای کوشیده ایم تا در دو بخش، به بازخوانی نظ...

حماسه یکی از مهم‌ترین انواع ادبی است که از دورانی که ملتی در راه دست‌یافتن به شکوه و تمدن گام نهاده است سخن می‌گوید. ادبیات عربی به دلایلی، از شاهکار برجسته‌ی حماسی بی‌بهره است. در این ادبیات، حماسه‌گونه‌هایی یافت می‌شود که در این مقاله، این حماسه‌گونه‌ها، در عصرهای مختلف ادب عربی بررسی شده است. در عصر جاهلی نمونه‌هایی از این حماسه‌گونه‌ها را می‌توان در معلقات هفتگانه، بوی‍‍ژه در معلقه وسیره‌ی...

در اواخر قرن هیجدۀ میلادی، چند دهه پس از نهضت روشنگری در مغرب زمین، در میانیهودیان اروپا نیز جنبشی شکل گرفت که محتوای آن همان روشنگری با درونمایه و صبغۀیهودی بود . این نهضت توسط موسی مندلسون، متفکر برجس تۀ یهودی عصر روشنگری ازآلمان، و به ویژه از برلین آغاز شد و به تدریج در دیگر شهرها و کشورهای اروپای مرکزیو شرقی، از جمله در فرانسه، انگلیس، اتریش، لهستان، ایتالیا و سرانجام روسیه نیز رونقگرفت و ح...

پیداست که ادب عربی در پرتو قرآن کریم به زیباترین شکل ممکن تعالی یافته و به صورت درخشانترین ادب ملل جهان درآمده است . همواره تأثیر قرآن کریم بر روی احساس و اندیشه و چهارچوب لفظی و معنوی آثار شاعران و ادیبان مسلمان مورد نظر و علاقه محققان و پژوهشگران بوده است . در این مقاله انعکاس و پرتو مفاهیم عالی آیات قرآن کریم در دیوان شاعر توانای عصر عباسی‘حبیب بن اوس طائی معروف به ابوتمام بررسی شده و متن ع...

این پایان نامه در ده فصل تنظیم شده است: فصل اول، به بیان وجه تسمیه شهر مشهد، موقعیت جغرافیایی، مشهد در گذر تاریخ و بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی از نهضت مشروطیت تا شهریور 1320 ه.ش . فصل دوم به تعلیم و تربیت سنتی و جایگاههای آن . فصل سوم به آموزش و پرورش نوین. فصل چهارم، به روزنامه و روزنامه نگاری و نمایش. فصل پنجم به ورزش و تربیت بدنی. فصل ششم به کتابخانه ها و موزه ها. فصل هفتم به چاپ و چاپخانه. ...

یکی از بزرگ ترین اشکالات فرهنگ نویسی، پس از آغاز نهضت فرهنگ نویسی که غالباً در شبه قارۀ هند آغاز شد، کم سواد بودنِ بیشتر فرهنگ نویسان و عدم تخصص و تحقیق و تتبعِ آنها در متون کهن ادب فارسی است. فرهنگ برهان قاطع یکی از همین فرهنگ هاست که از اشتباهات کوچک و بزرگ برکنار نمانده است. محققانی که پیش از این به بررسی و تحلیل نواقص و اشکالات برهان قاطع پرداخته اند، غالباً به ضبط واژه ها و معانیِ متناسب با آنه...

چکیده نهضت مشروطیت ایران نقطۀ عطف و عصر نوینی در فرایند کلی اندیشۀ سیاسی شیعه به‌شمار می‌آید. این برهۀ تاریخی آغازگر نخستین رویارویی عمیق بین اسلام و غرب در ایران جدید است. در این دوره، طرح مفاهیم و پرسش‌های تازه در پهنۀ ایستار‌های پیشین و سنتی علمای شیعه، اندیشه و ادبیات سیاسی شیعه را وارد مرحله‌‌ای از بازشناسی، بازپروری، و پاسخ‌گویی به شرایط و دگرگونی‌های نو نمود. از همین رهگذر، این واقعه به...

س از سقوط خلافت اموی به دست سپاهیان ابومسلم خراسانی و روی کار آمدنپ خلافت عباسی ، پایتخت خلافت از شام به عراق منتقل شد و ایرانیان که در روی کار آمدن عباسیان و استحکام پایه های قدرت ایشان نقش عمده ای داشتند ، فرصتی یافتند تا با تکیه برمیراث فرهنگی و تمدن کهن ایرانی علاوه بر صحنه های سیاسی در زمینه های علمی ، ادبی و فرهنگی نیز استعداد و نبوغ خود را به نمایش بگذارند و طولی نکشید که به همت خاندانها...

چکیده: روابط فرهنگی جوامع به‌عنوان یکی از شاخه‌ها یا زیرمجموعه‌های تاریخ اجتماعی موردتوجه پژوهشگران حوزه تاریخ و علوم اجتماعی قرارگرفته است. روابط فرهنگی ایران با هند از این قاعده مستثنای نبوده و منابع تاریخی چندان توجهی به این مهم نداشته‌اند اما از لابه‌لای منابع تاریخی و دیگر آثار به‌جای مانده می‌توان اطلاعاتی در این رابطه به دست آورد و روابط فرهنگی آن دوره را ترسیم کرد. میراث مشترک ایران و ه...