عرفان اسلامی از آغاز تا کنون گرایش های فکری متعدّدی در خود داشته است و بر همان اساس طریقت ها و فرقه های مختلفی در آن پا به عرصه وجود گذاشته اند. یکی ازاین فرقه ها، طریقه ی چشتیه در شبه قاره است که پیروان فراوانی در شهرهای مهم آن از جمله پنجاب، هانسِی و دهلی داشت و از تشکیلات رسمی و نظام خانقاهی ویژه ای برخوردار بود.  از معروفترین خانقاه های چشتیه در قرن هفتم، خانقاه شیخ فرید الدین گنج شکر معروف ب...

بعد از ظهور اسلام، تنها مفسر آن شخص پیامبر(ص)بودکه به سوالات مسلمانان در موارد مختلف با توجه به کتاب آسمانی و وحی پاسخ می داد. بعد از ایشان، غیر از قرآن، اعمال و رفتار و سخنانشان با عنوان سیره و حدیث راهنمایی پیروانش بود.اما هرچه که از صدر اسلام دور تر می شویم،به تدریج فرقه های مختلف پیدا شدند که استنباط های خویش در باره ی مسائلی چون، توحید ایمان، آخرت، فروع دین وغیره را ملاک عمل قرار دادند. یک...

روابط جنسی و اخلاق مربوط به آن به عنوان بخشی از فرهنگ اجتماعی هر قوم و ملتی همواره در طول تاریخ حیات انسان مورد توجه و مطالعه قرار داشته است و کهن ترین تمدن های شناخته شده ی بشری درمورد آن دستورالعمل ها وقواعدی لحاظ داشته اند. ایرانیان نیز بعنوان یکی از قدیمی ترین فرهنگها وتمدنهای جهان از این قاعده مستثنی نبوده اند. به شهادت مورخان یونانی، پارسیان که بنیانگذاران تمدن ایرانی- آریایی شناخته می شو...

از دیدگاه یک محقق ، آداب و رسوم یک ملت و نحوه ی رفتار روزمره ی آنان با یکدیگر ، قابل توجّه و تأمل است. آداب و رسوم از جمله زیر مجموعه های فرهنگ یک جامعه محسوب می شود. توسعه و تکامل جامعه وابستگی تام به تعالی فرهنگی آن جامعه دارد و تعالی و رشد آداب و رسوم آن جامعه . در این رساله نگارنده می خواهد به این سوال پاسخ بدهد که آیا آداب و رسوم اجتماعی می توانند زمینه ی مناسبی برای بازتاب رنگ و بوی جامع...

با مطالعه ی دیوان جمال الدّین اصفهانی در می یابیم که وی توانسته بسیاری از آداب و رسوم، قصص قرآنی، اعتقادات طبّی و نجومی و باورهای مردمی مربوط به روزگار خود را همراه با تصویرپردازی های خیالی به سلک نظم بیاراید و بدین وسیله میزان تأثیرپذیری خویش را از اندیشه های اجتماعی و بهره گیری از دانش های روزگار نشان دهد. این پایان نامه درقالب چهار فصل تهیه و تنظیم شده است:

یکی از شاخصه های بررسی تاریخ جوامع، فرهنگ و تاریخ مرتبط بدان است و عصر صفوی در ایران یکی از دوران تأثیرگذار در روند فرهنگی مردم این سرزمین بر شمرده می شود. در این عصر، با رسمیت و نهادینگی تشیع امامیه هر عنصر فرهنگی در قالب آن قرار گرفته و مورد سنجش و سپس مورد قبول جامعه می گردید. با توجه به اینکه کاشان از شهرهای با سابقه شیعه به شمار می آید، می توانسته در عصر صفوی از اهمیت بالایی برخوردار باشد؛...

اقامتگاه صوفیان را در زبان فارسی خانقاه گویند. این واژه که نخستین بار در متون سدة چهارم هجری، در اشاره به فعالیت های مانویان و کرّامیان به کار رفته، در سدة پنجم، با گسترش جماعت های صوفیه، در سرتاسر قلمرو اسلامی رواج یافته است. خانقاه ها در این عصر مراکزی فرهنگی ـ اجتماعی بودند که صوفیان و مردم عادی در آنجا از خدماتی برخودار می شدند؛ از جملۀ این خدمات می توان به این موارد اشاره کرد: تربیت مریدان،...

«چلّه‌نشینی» یکی از آداب ویژه، برای ارتباط خاصّ با حقیقت یگانه است که با جلوه‌های مشترک و گاه متفاوتی در فرهنگ‌ها و مکاتب عقیدتی و مسلکی در ایران و بخش‌هایی از اروپا و شرق آسیا ظهور و بروز یافته است. هدف از پژوهش حاضر، بازکاوی چلّه و چّله‌نشینی در عرفان شرقی و به‌ویژه عرفان اسلامی است؛ در این راستا به بن‌مایه‌های اجتماعی و تاریخی و ساختارهای فردی و سازمانی آن توجه شده است. ریشۀ «چلّه‌نشینی» را گونه‌...

چکیده دستبافته ها جلوه ای از باور و فرهنگ بومی و گذشته ی یک سرزمین است که بی تردید فصلی با اهمیت از تاریخ هنر آن سرزمین را تشکیل می دهد و بیانگر چگونگی زندگی مردمان یک منطقه و بخش مهمی از فرهنگ و هویت آنان است. نقش و نگاره های بافته ها زائیده ی ذهن خلاق بافنده ی آن و جلوه ای از هویت فرهنگی و باور یک قوم را مشخص‏ می نماید و وسیله ایست برای انتقال پیام و موضوعی خاص. با بررسی نقش ها و آثار خلق‏شد...

آداب و رسوم متصوّفه که متضمّن ابعاد و زوایای مختلف عقاید و اندیشه های آنها است، از تعالیم اسلامی مایه گرفته است، اما بنا به دلایلی در مسیر تطّور و تحّول خود، شکلی متفاوت یافته است. زکات به عنوان فریضه ای دینی و سؤال به عنوان پدیده ای اجتماعی، از جمله آدابی هستند که صوفیه نگاهی متمایز از شریعت بدان دارند؛ از جمله این تفاوت نگرشها، اعتقاد به واجب نبودن زکات بر صوفیان، تجویز سؤال و دریوزگی و ترجیح آن ...