تاریخ‌نگاری از نخستین حوزه­هایی است که شیعیان بدان توجه کرده­اند. در مکتب کوفه به عنوان پیش‌قراول مراکز علمی شیعه، اولین آثار به نگارش درآمد. این‌که تاریخ‌نگاری در نخستین پایگاه خود چه روندی را طی نموده و چه تأثیری بر تاریخ‌نگاری اسلامی داشته، هدفی است که این نوشتار دنبال می‌کند. در این نوشتار، روند تاریخ‌نگاری شیعیان که از سدة نخست هجری آغاز گردید، در دو برهه دوران حضور ائمه و دوران پس از غیبت...

با توجه به اینکه دین اسلام خاتم ادیان الهى است و رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) افزون بر ابلاغ و تبیین احکام الهى, وظیفه تشکیل حکومت دینى و مدیریت جامعه و اختیارات لازم در جهت استقرار حکومت و اجراى قوانین الهى را نیز برعهده دارند, و با توجه به اینکه رسول خدا(ص) عامل محورى و اساسى بقاء, استمرار و خاتمیت دین اسلام را در حدیث ثقلین, قرآن (قانون ایده آل) و عترت (مجرى صالح) مى داند, این دو عامل در عص...

سبّ نبی (ص) یا ائمه (ع) نزد مسلمانان آنقدر قبیح و غیر قابل تحمل است که قانون مجازات اسلامی، خون سب کننده را هدر تلقی می‌کند. جائی که دولت اسلامی استقرار ندارد یا در قلمرو حکومت اسلامی قانونی راجع به مجازات سبّ کننده وضع نشده است، قتل سب کننده موجب قصاص نیست؛ ولی وقتی قانونگذار بطور خاص در ماده‌ی 513 ق.م.ا، برای این جرم مجازات اعدام را وضع کرده، در مقام جلوگیری از اجرای عدالت خصوصی است و دولت، مس...

آیه ولایت به اعتقاد شیعه و بسیاری از دانشمندان اهل سنت در باره حضرت علی (ع)، هنگامی که در حال رکوع انگشتر خویش را به سائل بخشیدند، نازل شده و نزد شیعیان از آیات مهم اثبات‌کنندة امامت و حاکمیت حضرت علی (ع) به شمار می‌رود. استدلال شیعه به این آیه بر اثبات امامت و حاکمیت حضرت علی (ع) با اشکالات متعددی از جانب دانشمندان اهل سنت مواجه شده که هریک از آنها در کتاب‌های تفسیری و کلامی تشیع به تفصیل مط...

اهمیت و جایگاه منحصر به فرد قرآن سبب شده است تا استشهاد به قرآن، مهم‌ترین و رایج‌ترین مستند در احتجاجات و مناظرات مسلمانان باشد. اما از آنجا که شناخت و استفاده انسان‌ها از قرآن به فراخور استعداد  و فهمشان از این کتاب الهی متفاوت است،‌ بهترین و عالی‌ترین شیوة استشهاد به قرآن را در احتجاجات معصومین(ع) مشاهده می‌کنیم. استشهادات معصومین(ع) به قرآن، برخی مستقیم و برخی غیر مستقیم است؛ در استشهاد مستق...

در بررسی حکمت عدم تصریح نام ائمه و مقامات آنان در قرآن، سه دیگاه متفاوت به چشم می‌خورد. این مقاله ضمن تحلیل دیدگاه‌های مذکور به نقد آن‌ها پرداخته و این نکته را ثابت کرده است که خداوند نام اهلبیت را صریحاً در قرآن نیاورده, بلکه با بیان اوصاف و مفاهیمی کلی آن‌ها در آیات, تبیین آن‌ها را به عهده پیامبرش نهاد تا یکی از راه‌های آزمون این امت هموار گردد. این نظریه‌ای معتدل در برابر نظریه‌ی دیگر افراطی...

مسلمانان از ابتدایِ دعوتِ پیامبرخدا9 و با تشویق آن حضرت، اهتمام ویژه‌ای به نگارش داشتند و همچنین شیعیان با توجه به تأکید پیامبر و اهل‌بیت(علیهم السلام) ، به نوشتن در حوزه‌های مختلف اسلامی روی آوردند که باعث تشکیل میراث مکتوب شیعه شد و بخشی از این میراث، دربارة حج و اماکن زیارتی سرزمین وحی است. با توجه به اهمیتِ حج و عمره، این مقاله، آثارِ اصحاب ائمه: ‌دربارة حج، عمره و اماکن مقدس حجاز را با ر...

یکی از پرسش‌های اساسی شیعه، موضع ائمه(ع) در قبال حرکت‌های سیاسی علویان در برابر خلفای وقت است. این مقاله ضمن بررسی زمینه‌های روی کار آمدن عباسیان و شرایط پس از به خلافت رسیدن آنان، مواضع امام رضا(ع) را در قبال حرکت‌ها و قیام‌های علویان مورد بررسی قرار می‌دهد. برای واکاوی مواضع امام رضا(ع)، آگاهی از شرایط سیاسی، تاریخی خلافت عباسیان و وضعیت علویان در زمان آنها ام...

  در آموزه‌های دینی امامیه غلو و تقصیر هردو مورد نهی قرارگرفته است. این دو ناشی از عدم شناخت صحیح شئون امامت و جایگاه وجودی امام در آفرینش است. در این مقاله بخشی از کتاب مکتب در فرآیند تکامل که در معرفی امام دچار تقصیر شده است، به لحاظ روش‌شناختی موردنقد قرارگرفته است. نویسندۀ کتاب بر این باور است که برخی مبانی فکری امامیه (مانند علم غیب و عصمت امام) در طی قرن اول مطرح نبوده است و ائمه صرفاً علم...

وجود جعلیات در منابع حدیثی، فقهی، تاریخی و منابع دیگر، امری رایج است که باید برای شناخت گزارش‌ها و روایات جعلی، راه‌های مختلف تحقیق را پیمود تا صحت و سقم روایات را به دست آورد. افزون بر نقد روایات از جهت سند و متن، باید به فضای بسترسازی صدور روایات توجه داشت تا سره از ناسره را تشخیص داد؛ زیرا صدور برخی از روایات با مبانی قرآن، حدیث نبوی و احادیث ائمه‰، علم کلام و عقل تباین دارد، اگرچه صدور آن‌ه...