این نوشتار سعی در بازنگری و تقویت جایگاه «ریاضت نفس» در نظام تربیتی و اخلاقی اسلام دارد؛ ریاضت، روح انسان را «قوت» و «خضوع» می بخشد و این دو خصلت، ضامن موفقیت در همه عرصه ها اعم از فردی و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، دنیوی و اخروی هستند؛ ریاضت به دو قسم اختیاری و غیر اختیاری قابل تقسیم است که تمام تکالیف شرعی در قسم اختیاری جای گرفته و مقصود از ریاضت غیر اختیاری، ابتلائات و امتحانات الهی است؛ این ...

مکتب تفکیک با این انگیزه طراحی و ارائه شده است که شناخت حقایق و معارف دینی را به دور از التقاط فلسفی و عرفانی، با شیوه ای دینی ممکن نماید و تأویل ها و تفاسیری را که ظواهر شریعت از پذیرش آن ابا دارد، از روند فهم دینی کنار نهد و بر این ادعاست که با این روش می توان به حقایق دینی که سعادت حقیقی ما در گرو علم به آن است، دست یافت. یکی از کلیدی ترین مسائل در این مکتب، مباحث هستی شناسی آن است و می توان...

هنر، نسخۀ دوم خلقت و نسخۀ سوم هستی است؛ چراکه هنر، بازآفرینی حقایق است، پس از سنخ خلقت است؛ بنابراین فطرت انسان با دین و هنر الفتی ذاتی دارد و هم از این‌رو میان دین و هنر نیز همگونگی‌ها و مناسبات بسیاری هست. تعریف دین و هنر، تقسیم جوهری و صوری هنر، تبیین نسبت‌ها و مناسبات این دو مقوله، موضوع این مقال است.  

مفهوم خلقت، در آیات قرآن کریم حاوی مضامین و صورت هایی متنوع و بس شگرف است که هر جوینده ی حقیقتی را به تفکر و تأمل در آن وا می دارد. در این پژوهش آیات قرآن در سه دسته کلی آفرینش جهان هستی، آفرینش انسان و هدف از خلقت مورد بررسی قرار می-گیرد. مفاهیم تصویری این آیات از منظر فرمالیسم (صورت ذهنی)، محتوا (معنا و باطن زیباشناسی معرفتی-خلقت وجودی) بررسی شده اند. سوال مورد تأکید در این پژوهش، نحوه ی مواج...

تولید مثل متعارف نزد بشر به شکل جنسی صورت می‌‌گیرد. در این شیوه اسپرم و تخمک، زیگوت یا سلول تخم را تشکیل می‌‌دهند و سپس مراحل جنینی آغاز می‌‌شود. در شبیه‌‌سازی، موجود زنده، بدون آمیزش جنسی و دخالت اسپرم تولید می‌‌شود، بدین‌صورت که از یک سلول جسمی تمایز یافته و ترکیب آن با تخمکی که هسته‌‌اش برداشته شده، یک موجود زنده کامل متولد می‌شود. شبیه‌‌سازی در نباتات و حیوانات به اتفاق امامیه و اهل‌‌سنت جا...

 در این مقاله ابتدا مفاهیم متافیزیکی نظام فلسفی توماس آکویینی تبیین و تعریف و سپس ازطریق این مفاهیم، تصور خداوند ارائه می‌شود. از بین اصطلاحات متافیزیکی، بیشترین توجه به دو اصطلاح متداول ens، esse است، ولی سایر مفاهیم متافیزیکی را نیز نادیده نمی‌گیریم. توماس در نظام فلسفی خود ازیک‌طرف بر تعالی الهی تأکید می‌کند و خداوند را ورای همه‌ی موجودات می‌داند. خداوند وجودی در عرض سایر موجودات ندارد، بلکه...

از منظر قرآن عبادت و نیل به رحمت، اغراض اصلی خداوند از خلقت انسان است؛ اما مسیر طغیان و عذاب که اکثریت انسان‌ها طی می‌کنند، به‌ویژه مسئله خلود عذاب، موهم نقض غرض الهی است. این تحقیق نشان می‌دهد که رفع ابهام فوق، منوط به تحلیل درست مسئله عذاب و خلود است به این معنا که عذاب را بایستی واجد جنبه تربیتی دانست و خلود را به معنای مدت طویل نه جاودانه؛ چراکه معنای جاودانگی عذاب، مخالف قواعد عقلانی توحید...

هم در قرآن و هم در «عهدجدید» به کیفیت آفرینش عیسی (ع) اشاره شده ‌است و در هر دو، انعقاد نطفة عیسی مسیح از مریم و روح‌القدس ممکن شمرده می‌شود، اما شیوة وقوع این امر و آفرینش عیسی در این دو کتاب اندکی متفاوت است. در عهدجدید نهایی‌ترین توضیح، سایه افکندن قوّت حضرت اعلی، پس از آمدن روح‌القدس بر مریم است و به این ترتیب، خدا به‌عنوان پدر عیسی معرفی می‌شود. در انجیل یوحنا نیز عیسی کلمه، و البته کلمه خد...

کاربرد ادبیات رایج و زبان ساده در قلمرو علوم اسلامی به ‌ویژه فلسفۀ اسلامی به منظور تفسیر و تحلیل کارآمد و ثمربخش، نادر و بدون فراوانی پیشینه است. در این زمینه آثار غنی با تحلیل فربه و متناسب نیز کمتر مشاهده می‌شود. در هر دوره اگرچه نمونه‌هایی اندک می‌توان یافت، اما فکر فلسفی همچنان در جایگاه غریب خود قرار دارد. قلم توانمند استاد عبودیت این شهامت را به خود دیده که در این مسیر دشوار گام بردارد و ...

نوشته‌های فراوانی دربارۀ نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شووان، نصر و رینگن‌بِرگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزۀ عرفانی «عالم خیال» است. مسئلۀ محوری این مقاله مبتنی است بر این‌که ...