چکیده حکیم نظامی در ادبیات فارسی به عنوان شاعر داستان سرا، یگانه استاد صاحب سبک، در این عرصه است که سکّه ی فرمانروایی بر این شیوه ی خاص تاکنون به نام او زده شده است. از آنجا که داستان یکی از مهم ترین انواع ادبی در ادبیات نوین ملل جهان است، بررسی آثار نظامی از آن بخش های معدود ادب کهن فارسی است که امروزه مورد اقبال بسیاری از ادب دوستان قرار گرفته است. در میان آثار داستانی نظامی اکثر اهل ادب، منظو...

در دورة ساسانی، دو نژاد ایرانی و عرب ساکن حیره پیوند فرهنگی و اجتماعی مستحکمی داشتند. از این رو، زمینة تأثیر فرهنگ و ادب فارسی بر شخصیت شاعرانی که به دربار شهریاران منذری در حیره راه یافتند، فراهم آمد و سبب آشنایی هرچه بیشتر آنان با آداب و رسوم، سنن و فرهنگ ایرانی شد. در نتیجه عصارة فرهنگ فارسی آن روزگار، حال و هوای اجتماعی عهد ساسانی و وام واژه های کهن فارسی به فراوانی در اشعار شعرای جاهلی به ...

سبک‌شناسی آثار گذشتگان موجب به دست آوردن درک بهتری از آن آثار و زبان به‌کاررفته در آن خواهد شد. تاریخ بلعمی یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌‌‌‌ها به زبان دری است که تا امروز از دستبرد حوادث مصون مانده است. این کتاب بیشتر در زمینۀ استفاده‌‌‌های تاریخی کانون توجه بوده است. از این رو‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ در این مقاله‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ واکاوی زبان نویسنده هدف اصلی قرار گرفته و بدین منظور‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ ابتدا به سبک دوره و سپس ب...

در دوره‌های مختلف ادبی آثار متعّدد با موضوعات گوناگون تألیف شده که به مقتضای سبکی هر دوره تغییراتی در نوع  نویسندگی ایجاد شده است. نیمه اوّل قرن ششم نیز از این تغییرات که همانا تأثیر شدید زبان و ادبیّات عرب بر زبان و ادبیّات فارسی می‌باشد بی‌بهره نبوده است. از آنجا که شیخ احمد جام (441-536 ه.ق) آثارش را زمانی تألیف کرده-نیمه اول قرن ششم- که با هجوم لغات عربی مواجه بوده، این انتظار می‌رفت که آثار شی...

    ادبیّات پایداری، گونه­ای مهم و تاثیرگذار از انواع ادبی در ایران­است که در طول تاریخ این کشور، نقش مؤثری را در بیان و القای مفاهیم مقاومتی، ایفا نموده­است. شاهنامة فردوسی به عنوان پلی برای آشنایی با ریشه­های کهن این گونة ادبی در آثار کلاسیک فارسی، به سبب برخورداری از روح حماسه و منش پهلوانی، بیانگر رابطه­ای معنادار میان حماسه­های خود و مضامین ادبیّات پایداری است که با استناد به روش تحلیل محتوا...

سرزمین چین یکی از جایگاه های مهم و قابل توجه نسخه های خطی فارسی در جهان است و کتاب ارشاد قلانسی نسفی از جمله کتابهای ارزشمندیاست که بیشترینه دستنویس های آن در چین موجود است.مولف که از طبقه واعظان و مذکران عصر خودبوده، در مجالس وعظ به شیوه ادبیات منبری ، نمونه های بسیاری از اشعار کهن فارسی را به استشهاد در آورده است که از این لحاظ ، کتاب ارشاد گنجینه ای مغتنم از قدیمی ترین اشعار و ادوار شکوفایی ...

«صفت»،از مهم­ترین وابسته­های هر گروه اسمی به شمار می­رود.با بررسی صفت­ها در گونه­های مختلف،با تکیه بر تفسیرهای فارسی،بخش عظیمی از ویژگی­های ساختمان گروه اسمی در گذشته آشکار می­شود. ویژگی­هایی که به­ویژه مترجمان،با ترجمة آیات قرآن مجید،هنرمندانه خلق کرده­اند و تاکنون،در منابع دستور تاریخی ، سبک شناسی و فرهنگ­ها،به بخش­های مهمّ آن چندان پرداخته نشده است.در این مقاله می­کوشیم تا به بررسی صفت­ها از ...

کتاب نزهة الناظر و تنبیه الخاطر از جمله آثار روایی کهن شیعی است. عالمان شیعه از دیرباز، در عین توجه به ‏اثر، نسبت به مؤلف آن ابهام داشته اند. از نگاه بسیاری، شواهد حیات مؤلف تنها محدود به گزارش هایی بوده که ‏در میانه مطالب اثر وجود داشته است. حتی نام او نیز در نسخه های مختلف، به اشکال متنوع تصحیف شده و ‏بدین سان، امکان اعتماد به همان اندک داده ها درباره وی از این عالمان سلب گردیده است.‏ این عا...

بسط، تعمیق و تدقیق مطالعات و پژوهش‌های کاشان‌شناسانه مستلزم گسترش این حوزه به مطالعات تاریخی و فرهنگی پیرامونی، از جمله حوزۀ تمدنی‌فرهنگی جبال کهن است. این ناحیه در بستر چندین شهر مهم همچون کاشان، قم، اصفهان، ری و همدان رشد و شکوفا شده؛ لذا بررسی و مطالعات جدید و بین حوزه‌ای نتایج درخشانی برای این شهرها خاصه در غنای کاشان‌شناسی در بر خواهد داشت. در این نوشته، سه تاریخ محلی و مستقل که برای نخستی...

اوضاع اجتماعی و نیاز‌‌های فرهنگی موجود در اوایل دهۀ هفتاد میلادی، زمینه‌‌ساز شکل‌‌گیری جنبشی به نام «کمینه‌‌گرایی» شد که اندک‌اندک در حوزه‌‌های گوناگون هنر و ادبیّات تجّلی یافت. «داستانک» یا «داستان کوتاهِ کوتاه» از نمونه‌های برجستۀ این رویکرد در ادبیّات داستانی است. هر چند پیشینۀ شکل‌‌گیری این نوع ادبی را عموماً به غرب نسبت داده‌‌اند، بسیاری از نویسندگان آثار ادبی مشرق‌زمین و به‌ویژه ادبیّات فارسی، ...