بنیادگرایی به معنای دفاع سرسختانه از هویت تهدید شده به شیوه خردستیزانه و ستیزه جویانه است که هدف از آن رجعت به بنیادهای اولیه دین از طریق تفسیر ظاهری کتب مقدس می باشد. بنیادگرایی اصطلاحی است که از مسیحیت وارد یهودیت و اسلام گردیده است. این پدیده نوظهور و مباحث پیرامونی آن که از دهه 1980 مورد توجه بیش تر محافل علمی، دینی و سیاسی قرار گرفته است امروزه نه تنها از درجه اهمیت آن کاسته نشده است، بلکه...

از مسائل مهم در دین‌پژوهی و فلسفۀ دین، جایگاه و منزلت عقل در فهم دین است. سؤالات مختلفی در این زمینه مطرح می‌شود که عقل چه نقش و منزلتی در فهم دین و تحقق معرفت دینی دارد؟ آیا نقش و کارکرد آن تنها از سنخ ابزار فهم دین از سایر منابع است یا اینکه در کنار سایر منابع معرفتی دین، از جایگاه منبعیت نیز برخوردار است؟ در اندیشۀ غربی به‌ویژه مسیحیت، پاسخ‌های مختلفی در این باب داده شده است که با توجه به عن...

ظهور تفکر و راه و رسم سلفی‌گری و افراط‌گرایی در جامعه معاصر افغانستان از جمله معضلات بزرگی است که دامنگیر بخش زیادی از جامعه شده است. این تفکر در میان بخشی از اهل سنت افغانستان، نوعی تقابل و تنش‌های فکری را در حوزه مباحث اعتقادی و آثار فقهی کشور و جامعه اسلامی افغانستنان به وجود آورده است. عالمان سلفیْ فرقه‌های صوفیه را که بیشتر اهل سنت افغانستان از پیروان این جریان‌های فکری به حساب می‌آیند، خرا...

دوگانگی علوم طبیعی و انسانی یکی از جاافتاده ترین دوگانگی ها در تفکر و فرهنگ غربی است. این دوگانگی، آن گونه که در فلسفهٴ غرب به چشم می خورد، نتایج و پیامدهای بسیاری داشته است. نگارنده با اشاره به این مبنا و پیامدهای آن، به بیان ناهمخوانی آن با تفکر دینی می پردازد. در ادامه ـ با استفاده از فلسفهٴ نفس صدرایی ـ مدل طولی در علم دینی مطرح می شود. سه پیامد مهم این مدل، یعنی ردّ تحویل گرایی و ردّ تقابل ت...

با یک نگاه ژرف به نیکی در می ‏یابیم که همه ارزش ‏های الهی و بایدها و نبایدهای دینی بر فطرت، عقلانیت و معنویت استوار است. از منظر دیگر، همه هدف‏ ها و جهت ‏های آموزه‏ ها و فریضه ‏های دینی بر تعالی و شکوفایی وجود انسان استوار است. گرایش انسان به پرستش خالق هستی پاسخی است به یک نیاز فطری و طبیعی. «کنجکاوی» در پدیده‏ های هستی به مثابه خمیرمایه جستارگری و حقیقت ‏جویی، طراوت‏ بخش نیاز فطری انسان به تح...

دردو دهه اخیر،  بعد از ورود مباحث اموزش فلسفی کودکان به عرصه مطالعات وپزوهش های اهل نظر در ایران، بویژه با استقبالی که از رویکرد  p4c (philosophy  for children)   به عمل آمد، تلاشهایی در تحلیل وبررسی ومعرفی وحتی اجرای آن  به اشکال گوناگون، مانند ارائه مقالات درنشریات،تشکیل  همایش ها و کارگاه های آموزشی، تالیف وترجمه کتب صورت گرفت. درسنوات اخیر این همت ها به سطحی رسیده است که  برنامه ریزی درحد پ...

با آغاز نهضت مشروطه، میان دو جناح دینی مناظره¬ای اصولی – فقهی در باب برخی از مفاهیم مدرن سیاسی همچون قانون اساسی ، وکالت و مساوات در می¬گیرد. اما با کودتا و آغاز دیکتاتوری رضاخان، آن تحول درون زایی که در علوم روش¬مند قدیمه شروع شده بود با مانع مواجه می¬شود و نحوی از تفکر غیر روشمند و شبه ایدئولوژیک در فضای اندیشه سیاسی رواج می¬یابد . در چنین بستری است که آیت الله بروجردی و جمعیت فدائیان اسلام ب...

در نگاهی تحلیلی به تاریخ سیاسی ایران رابطه دین و سیاست همواره موضوعی مهم تلقی می‏گردد. با حاکمیت مغولان بر ایران و با توجه به خواستگاه فکری آنان و تحولات مذهبی این عصر، این رابطه دچار فراز و نشیب‏هایی شد. اگرچه آنان سرانجام مسلمان شدند، اما نوع تعامل مغولان با نهادهای دینی و نمایندگان آن، تفاوت هایی با سایر دوره های تاریخ ایران داشت. در عهد حکومت تیموریان با حاکمیت اندیشه سیاسی، نسبتاً متأثر است...

نگرش ویتگنشتاین به باورهای دینی به ایمان‌گرایی معروف است. از نگاه او خاستگاه واقعی ایمان، عواطف آدمی است و ایمان دینی را نوعی دلدادگی به شکلی از زندگی می‌داند. ویتگنشتاین، اصل اساسی در یک زندگی دینی را نه پذیرش آموزه‌ها یا اصول و عقائد بلکه اعمال فرد می‌داند. باورهای دینی از این‌رو که نقش تنظیمی در حیات مؤمنین دارند تزلزل ناپذیر هستند. چنین نگرش‌های متفاوتی به دین و باورهای دینی در دو دوره فکری...